Η Σύνοδος πραγματοποιείται δύο χρόνια μετά την 9η Τριμερή που φιλοξενήθηκε στη Λευκωσία, τον Σεπτέμβριο του 2023, και στον απόηχο των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου 2023, τα οποία άλλαξαν ριζικά το τοπίο ασφάλειας στην περιοχή. Η πραγματοποίησή της, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, επιβεβαιώνει τη συνέχεια και τη θεσμική ωρίμανση του τριμερούς σχήματος, το οποίο έχει εδραιωθεί ως πυλώνας περιφερειακής συνεργασίας και σταθερότητας.
Ενέργεια και ασφάλεια στον πυρήνα της ατζέντας
Στο επίκεντρο των συζητήσεων των τριών ηγετών θα βρεθούν ζητήματα ενέργειας, άμυνας, θαλάσσιας και κυβερνοασφάλειας, καθώς και η περιφερειακή συνδεσιμότητα. Ιδιαίτερη έμφαση αναμένεται να δοθεί στις ενεργειακές υποδομές και τα διασυνδεδεμένα έργα της Ανατολικής Μεσογείου, σε μια περίοδο κατά την οποία η ενεργειακή ασφάλεια παραμένει κρίσιμο ζήτημα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η πρόσφατη Συμφωνία Οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου δημιουργεί, σύμφωνα με διπλωματικές εκτιμήσεις, θετικό μομέντουμ για την προώθηση ενεργειακών σχεδιασμών, στους οποίους η Τριμερής φιλοδοξεί να προσδώσει πολιτική ώθηση και περιφερειακή νομιμοποίηση.
Το σχήμα 3+1 και η αμερικανική παράμετρος
Στο τραπέζι θα τεθεί και η προοπτική περαιτέρω ενίσχυσης του σχήματος 3+1 με τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής περιφερειακής ενσωμάτωσης. Για τη Λευκωσία, η αμερικανική εμπλοκή μπορεί να λειτουργήσει ως παράγοντας σταθερότητας, ενισχύοντας τη διεθνή βαρύτητα των τριμερών συνεργασιών και τη βιωσιμότητα σημαντικών έργων.
Η Γάζα και ο ρόλος της Κύπρου
Ιδιαίτερη θέση στις συζητήσεις αναμένεται να έχει και η κατάσταση στη Γάζα. Η Κυπριακή Δημοκρατία επιδιώκει να αναδείξει τον ρόλο της ως υπεύθυνου και αξιόπιστου εταίρου στις σταθεροποιητικές προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας, τόσο στον ανθρωπιστικό τομέα όσο και σε ζητήματα ασφάλειας και μελλοντικής ανοικοδόμησης.
Ισχυρές διμερείς σχέσεις με το Ισραήλ
Πριν από την Τριμερή Σύνοδο, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα έχει κατ’ ιδίαν συναντήσεις με τον Πρόεδρο και τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ, ενώ θα πραγματοποιηθούν και χωριστές διμερείς επαφές των Υπουργών Εξωτερικών και Ενέργειας των δύο χωρών. Οι σχέσεις Κύπρου – Ισραήλ χαρακτηρίζονται από έντονη δυναμική και πολυεπίπεδη συνεργασία.
Σε δηλώσεις του ενόψει της επίσκεψης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαρακτήρισε τη μετάβασή του στο Ισραήλ «μια πολύ σημαντική επίσκεψη», υπογραμμίζοντας ότι «θα υπάρξουν πρώτα διμερείς συναντήσεις με τον Πρωθυπουργό και τον Πρόεδρο του Ισραήλ σε σχέση με τις διμερείς μας σχέσεις, ειδικότερα στους τομείς της ενέργειας, της άμυνας, της καινοτομίας και του τουρισμού».
Όπως ανέφερε, «υπάρχουν πολλά θέματα σε διμερές επίπεδο», σημειώνοντας ότι «υπάρχουν 186 πτήσεις σε μια βδομάδα από και προς το Ισραήλ», γεγονός που, όπως είπε, «είναι ενδεικτικό των στενών σχέσεων των δύο χωρών».
Στόχος η ασφάλεια και η συνεργασία
Αναφερόμενος στην Τριμερή Σύνοδο, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης τόνισε ότι στόχος είναι «μέσα από τη συνεργασία, πάντα στη βάση μιας θετικής προσέγγισης, να δημιουργήσουμε συνθήκες ασφάλειας και συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής».
Παράλληλα, επεσήμανε ότι η Σύνοδος πραγματοποιείται λίγο πριν από την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Κυπριακή Δημοκρατία, προσθέτοντας ότι κατά τη διάρκεια της Προεδρίας «θα παρουσιαστούν συγκεκριμένα έργα – έργα πλέον και όχι απλά λόγια και δηλώσεις – από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με την περιοχή».
Η 10η Τριμερής Σύνοδος στο Ισραήλ αποτελεί, όχι μόνο μια σημαντική διπλωματική συνάντηση, αλλά και δοκιμασία στρατηγικής συνέπειας για το τριμερές σχήμα, με την Κύπρο να επιδιώκει να ενισχύσει τον ρόλο της ως παράγοντας σταθερότητας και γέφυρα συνεργασίας μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής.
