Από την γκαλερί στην κάλπη: H σύγκρουση Αννίτας – Χρίστου με φόντο τις βουλευτικές

ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Διαμάχη Γαβριήλ - Δίπλαρου: «Δεν είναι δικό μου έργο, είναι προϊόν κολλάζ» - «Τελικά τα ξεχωριστά έργα είναι χειρότερα»

Η μετωπική αντιπαράθεση ανάμεσα στην πρόεδρο του ΔΗΣΥ, Αννίτα Δημητρίου, και τον πρόεδρο του ΕΛΑΜ, Χρίστο Χρίστου, απλώς επιβεβαιώνει, ότι η κάλπη έχει ήδη μπει στο επίκεντρο.

Το κολλάζ από πίνακες που θα παρουσιάζονταν σε γκαλερί της Πάφου και θεωρήθηκε ότι προσβάλλει τον Χριστό και την Παναγία αποτέλεσε το προσάναμμα. Ο ίδιος ο δημιουργός, άλλωστε, έχει επανειλημμένα επιλέξει τη σύγκρουση με το θρησκευτικό αίσθημα ως μέσο δημόσιας προβολής. Η πρόκληση δεν είναι παρενέργεια- είναι μέθοδος. Και σε μια κοινωνία όπως η κυπριακή, όπου η πίστη εξακολουθεί να αποτελεί ισχυρό στοιχείο ταυτότητας, τέτοιες «καλλιτεχνικές» επιλογές δεν μπορούν να θεωρούνται πολιτικά ουδέτερες.

Η Αννίτα Δημητρίου, αυτή τη φορά, δεν κράτησε αποστάσεις. Καταδίκασε τα έργα με σκληρή γλώσσα, μιλώντας για βάναυση προσβολή των συμβόλων της πίστης και θέτοντας όρια στην επίκληση της ελευθερίας της έκφρασης. Παράλληλα, επιτέθηκε στο ΕΛΑΜ, κατηγορώντας το ότι εργαλειοποιεί το ζήτημα για μικροπολιτικό και προεκλογικό όφελος, υποβαθμίζοντας την πίστη σε προεκλογικό σύνθημα.

Ωστόσο, η σημερινή αυτή στάση, δεν πέρασε απαρατήρητη. Και δεν θα μπορούσε. Διότι έρχεται σε ευθεία αντίθεση με όσα η ίδια έλεγε το 2021, όταν παρόμοια έργα του ίδιου εικαστικού είχαν προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων. Τότε, η Αννίτα Δημητρίου είχε επιλέξει έναν σαφώς διαφορετικό τόνο, υπερασπιζόμενη την καλλιτεχνική έκφραση και προειδοποιώντας ότι η Δημοκρατία και η Παιδεία, δεν απειλούνται από την τέχνη, ακόμη κι όταν αυτή προκαλεί.

Αυτή την αντίφαση έσπευσε να αναδείξει το ΕΛΑΜ, μετατρέποντάς την σε κεντρικό πολιτικό επιχείρημα. Ο επικεφαλής του Γραφείου Τύπου του κόμματος, Μάριος Πελεκάνος, έθεσε δημόσια το ερώτημα που συμπυκνώνει όλη την αντιπαράθεση: «Ποιος είναι τελικά αυτός που άλλα έλεγε τότε και άλλα λέει σήμερα λίγους μήνες πριν τις Εκλογές;». Και για να μην αφήσει περιθώρια ερμηνειών, δημοσιοποίησε αυτούσια τη δήλωση της προέδρου του ΔΗΣΥ από το 2021, στην οποία ανέφερε ότι «κανένας δεν νοείται να διώκεται για την καλλιτεχνική του έκφραση».

Η στόχευση είναι σαφής. Το ΕΛΑΜ επιχειρεί να εμφανίσει την Αννίτα Δημητρίου ως πολιτικά ανακόλουθη και τον ΔΗΣΥ ως κόμμα που μετακινεί τη γραμμή του ανάλογα με τις δημοσκοπήσεις και τις εκλογικές πιέσεις. Πρόκειται για μια στρατηγική που αποσκοπεί ευθέως στη διάβρωση της αξιοπιστίας της ηγεσίας του ΔΗΣΥ και στην προσέλκυση συντηρητικών ψηφοφόρων που δυσπιστούν απέναντι στους ελιγμούς του πολιτικού κέντρου.

Για τον ΔΗΣΥ, το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Το κόμμα βρίσκεται σε φάση ανασύνταξης, εκτός εξουσίας, με την ηγεσία του να δοκιμάζεται σε πραγματικό χρόνο. Η ανάγκη να μην αφήσει χώρο στο ΕΛΑΜ να μονοπωλήσει τον λόγο περί πίστης και αξιών είναι υπαρκτή. Όμως κάθε μετατόπιση λόγου, ειδικά όταν υπάρχει δημόσιο αρχείο δηλώσεων, γίνεται εύκολα αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης.

Το ΕΛΑΜ, από την πλευρά του, κινείται με σαφή στρατηγική πολιτισμικής σύγκρουσης. Ζητά εφαρμογή του νόμου, καταγγέλλει «ΔΗΣΑΚΕΛ κύκλους» και προαναγγέλλει επαναφορά του θέματος στη Βουλή. Στόχος δεν είναι η τέχνη, αλλά η εικόνα: Η εικόνα ενός κόμματος που «δεν κάνει εκπτώσεις» και ενός πολιτικού συστήματος που-κατά την αφήγησή του-ανέχεται την προσβολή της πίστης.

Στο φόντο, και άλλες πολιτικές δυνάμεις τοποθετούνται πιο προσεκτικά, προσπαθώντας να ισορροπήσουν ανάμεσα στον σεβασμό της πίστης και την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης. Όμως η σύγκρουση έχει ήδη χαραχθεί αλλού: Στο δίπολο συνέπεια, ή σκοπιμότητα, πίστη ή πολιτική εργαλειοποίηση.

Η υπόθεση Γαβριήλ, τελικά, δεν αφορά έναν πίνακα, ούτε το κολλάζ. Αφορά το πώς τα κόμματα επιλέγουν να δώσουν τη μάχη των βουλευτικών εκλογών. Και όλα δείχνουν ότι αυτή η μάχη δεν θα δοθεί μόνο με προγράμματα και αριθμούς, αλλά με σύμβολα, συναισθήματα και σκληρές πολιτικές συγκρούσεις. Το ερώτημα δεν είναι αν η ένταση θα συνεχιστεί. Είναι πόσο βαθιά θα διχάσει.

Κομματικές Τοποθετήσεις

ΔΗΚΟ:
«Ο προκλητικός πίνακας του ζωγράφου Γιώργου Γαβριήλ αποτελεί αίσχος και καταφανή προσπάθεια φτηνού εντυπωσιασμού για σκοπούς αυτοπροβολής και οικονομικού οφέλους», αναφέρει το ΔΗΚΟ. «Τα θρησκευτικά μας σύμβολα δεν προσφέρονται ούτε για οικονομική εκμετάλλευση, ούτε για βεβήλωση. Η προσβολή και η ασέβεια δεν είναι τέχνη, αλλά απλά τοξικότητα και μίσος προς ό,τι η κοινωνία μας θεωρεί ιερό».

ΔΗΠΑ:
Η Δημοκρατική Παράταξη εκφράζει «έντονη διαφωνία και ανησυχία» για τα έργα του Γαβριήλ, υπογραμμίζοντας ότι η ελευθερία της τέχνης συνοδεύεται από ευθύνη απέναντι στην κοινωνία. Τα έργα δεν λειτούργησαν ως γόνιμο έναυσμα προβληματισμού, αλλά ως παράγοντας έντασης και πόλωσης, προσβάλλοντας βαθιά τα θρησκευτικά αισθήματα. Η ΔΗΠΑ καλεί τους θεσμούς να διασφαλίζουν ταυτόχρονα την ελευθερία της έκφρασης και τον σεβασμό στις θρησκευτικές και πολιτιστικές αξίες.

ΕΔΕΚ:
Χαρακτηρίζει τα έργα «αισχρά, υβριστικά, προσβλητικά και βεβηλωτικά», με «εμμονική εμπάθεια κατά του Χριστιανισμού» και πιθανό στόχο οικονομικό ή αυτοπροβολής. Το κόμμα υπογραμμίζει ότι τέτοιες πράξεις δεν προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης και καλεί σε «περιφρόνηση» αντί για προβολή τους.