Πέρασαν 12 χρόνια από τότε που η Κύπρος έγινε το πειραματόζωο της Ευρώπης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Ο Μάρτης του 2013 για κάποιους αποτελεί μακρινό παρελθόν που δεν θέλουν να το θυμούνται. Για άλλους όμως, που έχασαν τις περιουσίες τους, πληγή που παραμένει ακόμη ανοιχτή.
Μιλώντας στο ThemaOnline, o Πρόεδρος του Συνδέσμου Καταθετών Λαϊκής Τράπεζας (ΣΥΚΑΛΑ), Άδωνης Παπακωνσταντίνου, δήλωσε πως οι αγωγές είτε εκδικάστηκαν είτε αποσύρθηκαν. «Οι περισσότερες αποσύρθηκαν. Για όσες κερδήθηκαν στο δικαστήριο, υπήρξε έφεση από τους αντιδίκους και δεν τελεσφόρησαν, ενδεχομένως κάποιοι από αυτούς να είναι ακόμη στα δικαστήρια. Από την άλλη, για αυτές που χάθηκαν, οι καταθέτες δεν προχώρησαν σε έφεση καθώς δεν είχαν άλλα λεφτά για δικηγορικά έξοδα», σημείωσε.
Πλέον, οι επηρεαζόμενοι περιμένουν την εκκαθάριση των περιουσιακών στοιχείων της Λαϊκής Τράπεζας καθώς και την εκταμίευση ποσών από το Εθνικό Ταμείο Αλληλεγγύης που ίδρυσε η Κυβέρνηση το 2018.
Όσον αφορά το Ταμείο Αλληλεγγύης, αναμένεται το πρώτο εξάμηνο του 2025 να γίνει η πρώτη εκταμίευση. Σήμερα στο Ταμείο, σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΣΥΚΑΛΑ, υπάρχουν γύρω στα 260 εκατ. ευρώ. Το Ταμείο αφορά όλους όσοι έχουν επηρεαστεί από τις αποφάσεις του 2013. «Τα 50 εκατ. που βάζει η Κυβέρνηση στο Ταμείο Αλληλεγγύης δεν είναι αρκετά γιατί θα πάρει πολλά χρόνια για να αποζημιωθούν οι επηρεαζόμενοι και πρέπει να αυξήσει την ετήσια πριμοδότηση», τόνισε ο Άδωνης Παπακωνσταντίνου.
Σημειώνεται πως, το Υπουργείο Οικονομικών, όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση, προτίθεται εντός του 2ου Εξαμήνου του 2025 να προβεί σε επαναλειτουργία της ηλεκτρονικής υπηρεσίας «Συμμετοχή στο Σχέδιο Αναπλήρωσης του Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης» για υποβολή ηλεκτρονικών αιτήσεων, για επηρεαζόμενα πρόσωπα που δεν υπέβαλαν ηλεκτρονική αίτηση μέχρι τις 25/5/2024.
Για την εκκαθάριση, η οποία άρχισε πριν από περίπου δύο χρόνια, ο εκκαθαριστής αναμένεται να ολοκληρώσει τη διαδικασία περί τα τέλη του 2025. Σύμφωνα με τον Άδωνη Παπακωνσταντίνου, η αξία των περιουσιακών στοιχείων της Λαϊκής που έχουν απομείνει ανέρχεται στα 300 εκατ. ευρώ. Από την εκκαθάριση θα λάβουν - αναλογικά - λεφτά μόνο οι κουρεμένοι καταθέτες της Λαϊκής που έκαναν αίτηση στον εκκαθαριστή (περίπου 5 χιλ. άτομα από σύνολο περίπου 15 χιλ.).
«Το πόσο καλά πάει η οικονομία είναι τελείως άσχετο με το πόσο καλά πάει ο κόσμος. Σαφώς και υπάρχουν ακόμη ανοιχτές πληγές. Αν όμως το Κράτος κάνει όλα αυτά τα οποία υποσχέθηκε, σε κάποιο σημείο μπορεί και να κλείσουν», κατέληξε ο Πρόεδρος του ΣΥΚΑΛΑ.
Το ιστορικό των κρίσιμων ημερών του Μάρτη 2013
Στις 15 Μαρτίου 2013 το βράδυ ξεκίνησε η κρίσιμη συνεδρίαση του Eurogroup για την πολιτική απόφαση που θα έπρεπε να παρθεί για το πρόγραμμα διάσωσης της κυπριακής οικονομίας.
Ήταν ξημερώματα Σαββάτου, 16 Μαρτίου, όταν μετά από μια μαραθώνια διαπραγμάτευση δέκα ωρών, οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης κατέληξαν σε οδυνηρή απόφαση: κούρεμα καταθέσεων 6,5% μέχρι τις €100.000 και 9,5% για τις καταθέσεις από τις €100.000 και άνω σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επέστρεψε στην Κύπρο αργά το απόγευμα της 16ης Μαρτίου και αμέσως συγκάλεσε Υπουργικό Συμβούλιο και Σύσκεψη Αρχηγών για να ενημερώσει για τις εξελίξεις.
Παράλληλα γιορταζόταν το καρναβάλι με επίκεντρο την μεγάλη παρέλαση στη Λεμεσό την Κυριακή 17 Μαρτίου και η Καθαρά Δευτέρα. Εν μέσω κρίσης, κλειστών τραπεζών και πανικού στα ΑΤΜ ο κόσμος βγήκε στους δρόμους ίσως και χωρίς να καταλάβει τι είχε συμβεί και τι θα ερχόταν στο άμεσο μέλλον.
Την νύχτα της Κυριακής 17 Μαρτίου ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ανακοίνωσε μέσω διαγγέλματος τους λόγους που δέχθηκε το κούρεμα.
19 Μαρτίου 2013: Η πλειοψηφία της Βουλής απέρριψε το νομοσχέδιο που υλοποιούσε την εν λόγω συμφωνία.
21 Μαρτίου 2013: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοινώνει ότι θα διατηρήσει την έκτακτη παροχή ρευστότητας μέσω του ELA μόνο μέχρι τις 25 Μαρτίου, εκτός αν εγκριθεί το πρόγραμμα της Ε.Ε. και του Δ.Ν.Τ.
22 Μαρτίου 2013: Η πλειοψηφία της Βουλής ψηφίζει τον περί Εξυγίανσης Πιστωτικών και άλλων Ιδρυμάτων Νόμο του 2013, ανοίγοντας τον δρόμο για τη συμφωνία του Eurogroup.
24 Μαρτίου 2013: O Πρόεδρος της Δημοκρατίας να διαπραγματεύεται ο ίδιος της τελική απόφαση. Στην Κύπρο την ίδια ώρα πραγματοποιούνταν Συμβούλιο Αρχηγών στο Προεδρικό.
25 Μαρτίου 2013: Το δεύτερο Eurogroup επιβάλλει στην Κυπριακή Δημοκρατία την υπογραφή συμφωνίας για παροχή οικονομικής βοήθειας €10 δισεκατομμυρίων νοουμένου ότι το ίδιο ποσό θα εξασφαλιστεί από τη Δημοκρατία στη βάση ιδίων πόρων. Την νύχτα της 25ης Μαρτίου, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ανακοίνωσε στον λαό τους λόγους που δέχθηκε την απόφαση.
Η τελική απόφαση
Τελικώς, ελήφθη η οδυνηρή απόφαση για κλείσιμο της Λαϊκής και μετατροπή της σε «καλή» και «κακή». Παράλληλα αποφασίστηκε κούρεμα καταθέσεων στην Τράπεζα Κύπρου από 37,5% μέχρι 60%.
Το Μνημόνιο Συναντίληψης με το ΔΝΤ για το πρόγραμμα διάσωσης της κυπριακής οικονομίας προέβλεπε μεταξύ άλλων, αύξηση του συντελεστή φορολογίας στο 12,5%, των εσόδων από τόκους στο 30%, αύξηση των τελών για τις δημόσιες υπηρεσίες, κλιμακωτή μείωση των απολαβών του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, συνταξιούχων και εργαζομένων, μείωση των κοινωνικών παροχών κατά 113 εκ. ευρώ εντός του 2013, μέτρα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην εκπαίδευση από το 2014 και κατασχέσεις εγγυήσεων μετά από 1,5 χρόνο (2,5 χρόνια για κύρια κατοικία). Επίσημα από το μνημόνιο η Κύπρος βγήκε τον Μάρτιο του 2016.
Το κούρεμα καταθέσεων και το μνημόνιο ακολούθησαν τα capital controls, με τους πολίτες, μεταξύ άλλων, να έχουν δυνατότητα ημερήσιων αναλήψεων έως και 300 ευρώ ανά άτομο, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, ενώ ούτε μπορούσες να ανοίξεις καινούργιους λογαριασμούς σε άλλες τράπεζες. Στις 6 Απριλίου 2015, η Κυπριακή Κυβέρνηση προχώρησε στην άρση και των τελευταίων περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, επιστρέφοντας στην ομαλότητα.
Θα αξιοποιήσουμε κάθε δυνατότητα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την επανέναρξη του διαλόγου στο Κυπριακό, τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, σημειώνοντας ότι "σε πολύ λίγες ώρες μεταβαίνω στη Γενεύη, γνωρίζοντας πολύ καλά τους στόχους και τις επιδιώξεις μας".