Το «Σκοπιανό» αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα.
Η διαφορά Αθήνας-Σκοπίων για το «ονοματολογικό» έχει προκαλέσει ανά τακτά χρονικά διαστήματα κρίσεις στις σχέσεις των δύο χωρών, ενώ συχνά μετατράπηκε σε αντικείμενο εσωτερικής πολιτικής διαμάχης, με χαρακτηριστικότερη την πολιτική κρίση του 1992 και την αποπομπή του Αντώνη Σαμαρά από τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών, η οποία οδήγησε, ουσιαστικά, στην πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκη λίγους μήνες αργότερα.
Το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, επιχειρεί μια αναδρομή στις σημαντικότερες χρονολογίες του «ονοματολογικού», από το 1991 μέχρι σήμερα, οπότε οι δύο χώρες έχουν φτάσει κοντά στην επίλυση του προβλήματος.
1944-1946
Στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Στρατάρχης Τίτο αναγνωρίζει ως ξεχωριστή Δημοκρατία την περιοχή Vardar Banovina (Επαρχία του Βαρδάρη), η οποία αποτελεί τη σημερινή πΓΔΜ. Το 1946, η περιοχή αναγνωρίζεται ως μία από τις έξι συνιστώσες Δημοκρατίες της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, υπό το όνομα «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας».
1991
Κατόπιν δημοψηφίσματος, που διεξάγεται στις 8 Σεπτεμβρίου, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας αποσχίζεται από την ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία και ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της υπό το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Η συγκεκριμένη συγκυρία σηματοδοτεί και την έναρξη του προβλήματος του «ονοματολογικού» στις σχέσεις Ελλάδας και πΓΔΜ.
1992
Φεβρουάριος: Οργανώνεται στη Θεσσαλονίκη μαζικό «Πανμακεδονικό Συλλαλητήριο» εναντίον της χρήσης του ονόματος «Δημοκρατία της Μακεδονίας» από τη γείτονα χώρα. Το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ αναθέτει στον Πορτογάλο ΥΠΕΞ Ζοάο Πινέιρο την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης στο θέμα του ονόματος. Τον ίδιο μήνα, συγκαλείται στην Ελλάδα Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών, υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή και με την παρουσία του τότε Έλληνα ΥΠΕΞ Αντώνη Σαμαρά, κατά το οποίο συμφωνείται ως εθνική γραμμή η απόρριψη οποιασδήποτε ονομασίας περιέχει τον όρο «Μακεδονία» ή παράγωγά του.
Απρίλιος: Η ΕΕ, μέσω του Πορτογάλου υπουργού Εξωτερικών προτείνει ως συμβιβασμό το «Πακέτο Πινέιρο», που εμπεριέχει την πρόταση για σύνθετη ονομασία, με επικρατέστερη το «Νοβοματσεντόνια» (Νέα Μακεδονία), και παράλληλα προβλέπει ένα ευρύ πρόγραμμα αναπτυξιακής βοήθειας προς την πΓΔΜ από την ΕΕ.
Συγκαλείται για δεύτερη φορά το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών στην Ελλάδα, χωρίς την παρουσία της Γενικής Γραμματέα του ΚΚΕ Αλέκας Παπαρήγα, η οποία εξέφρασε τη συνολική διαφωνία του κόμματός της με τους χειρισμούς στο Σκοπιανό. Στο Συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών, ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Αντώνης Σαμαράς εκφράζει την άποψη ότι η Αθήνα πρέπει να απορρίψει το «Πακέτο Πινέριο» και να κρατήσει σκληρή στάση απέναντι στα Σκόπια. Ο ίδιος προτείνει να υιοθετηθούν «επτά σημεία δράσης» μεταξύ των οποίων η σύγκληση έκτακτης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ. Με τις θέσεις Σαμαρά διαφώνησαν τόσο ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, όσο και ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με αποτέλεσμα να αποπεμφθεί από τη θέση του ΥΠΕΞ.
Μετά το τέλος της συνεδρίασης, η Προεδρία της χώρας εκδίδει ανακοίνωση στην οποία σημειώνεται: «Η πολιτική ηγεσία της χώρας συμφώνησε ότι η Ελλάδα θα αναγνωρίσει ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων μόνο εάν τηρηθούν οι τρεις όροι που έθεσε η ΕΟΚ στις 16 Δεκεμβρίου 1991, με την αυτονόητη διευκρίνιση ότι στο όνομα του κράτους αυτού δεν θα υπάρχει η λέξη Μακεδονία».
Δεκέμβριος: Οργανώνεται δεύτερο μαζικό συλλαλητήριο ενάντια στη χρήση του όρου Μακεδονία, στην Αθήνα.
1993
Η πΓΔΜ υποβάλλει αίτημα ένταξης στα Ηνωμένα Έθνη με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Η Ελλάδα υποβάλλει memorandum, με το οποίο αντιτίθεται στην ένταξή της και επεξηγεί λεπτομερώς τις ελληνικές θέσεις.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, με την Απόφαση 817 (1993), συστήνει προς τη Γενική Συνέλευση την αποδοχή της αίτησης για ένταξη στα Ηνωμένα Έθνη, με το όνομα «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατίας της Μακεδονίας» (FYROM) για όλες τις χρήσεις εντός του ΟΗΕ «εν αναμονή της εύρεσης λύσης στη διαφορά που προέκυψε αναφορικά με το όνομα του κράτους».
Στην απόφαση σημειώνεται, παράλληλα, ότι η διαφορά που έχει προκύψει σχετικά με την ονομασία του συγκεκριμένου κράτους, «πρέπει να επιλυθεί προς όφελος της διατήρησης σχέσεων ειρηνικών και καλής γειτονίας στην περιοχή» μέσα από την οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης για την «ταχεία διευθέτηση της διαφοράς».
Η Απόφαση 845 (1993) επαναλαμβάνει τη θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για ταχεία διευθέτηση της διαφωνίας των δύο κρατών επί του ονοματολογικού υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ.
Την ίδια χρονιά, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, κατόπιν της προαναφερθείσας σύστασης του Συμβουλίου Ασφαλείας, δέχεται ως μέλος την πΓΔΜ, υπό τη συγκεκριμένη προσωρινή ονομασία μέχρι την εξεύρεση λύσης.
1994
Στις 16 Φεβρουαρίου, η Ελλάδα, με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου, κηρύσσει εμπάργκο στην πΓΔΜ, ανακοινώνοντας την άμεση διακοπή της λειτουργίας του Προξενείου της στα Σκόπια και της διακίνησης εμπορευμάτων από και προς τη γείτονα χώρα μέσω του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. Τον Απρίλιο του ίδιου έτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσφεύγει εναντίον της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το ζήτημα του εμπάργκο στην πΓΔΜ, ζητώντας τη λήψη προσωρινών μέτρων εις βάρος της Ελλάδας και την αναστολή του εμπάργκο. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απορρίπτει την αίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
1995
Σεπτέμβριος: Κατόπιν εντατικών διαβουλεύσεων, επιτυγχάνεται συμφωνία για απευθείας διάλογο των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και της πΓΔΜ, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Η Ελλάδα και η πΓΔΜ συνομολογούν την Ενδιάμεση Συμφωνία, με την οποία δεσμεύονται για τον αμοιβαίο σεβασμό των συνόρων, της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής αυτονομίας των δύο κρατών, με βάση την «Τελική Πράξη του Ελσίνκι», που υπεγράφη στο πλαίσιο της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, το 1975. Στην κατεύθυνση της οικοδόμησης μέτρων εμπιστοσύνης, οι δύο χώρες δεσμεύονται για θεμελίωση ουσιαστικών διπλωματικών σχέσεων, για αποφυγή οποιασδήποτε απειλής χρήσης βίας, καθώς και για συνέχιση των συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ. Σύμφωνα με το Άρθρο 6 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, η πΓΔΜ δηλώνει ρητά ότι καμία από τις διατάξεις του Συντάγματός της δεν μπορεί ποτέ και σε καμία περίπτωση να ερμηνευτεί ως βάση για την έγερση διεκδικήσεων σε περιοχές που βρίσκονται εκτός των συνόρων της ή για την εμπλοκή στα εσωτερικά θέματα της Ελλάδας στο όνομα της προστασίας προσώπων που δεν αποτελούν πολίτες της. Παράλληλα, με το Άρθρο 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, η Ελλάδα δεσμεύεται να μην εγείρει ενστάσεις απέναντι στη συμμετοχή της πΓΔΜ σε οποιονδήποτε διεθνή, πολυμερή ή περιφερειακό οργανισμό του οποίου η ίδια είναι μέλος, υπό την προϋπόθεση ότι η γείτονα χώρα χρησιμοποιεί το όνομα πΓΔΜ.
Ταυτόχρονα στη συμφωνία υπάρχουν διατάξεις που ορίζουν ζητήματα χρήσης ιστορικών συμβόλων από τις δύο πλευρές, ενώ οι δύο χώρες δεσμεύονται ότι θα διευκολύνουν τη διακίνηση προσώπων και αγαθών ανάμεσα στις περιοχές τους. Τον επόμενο μήνα αίρεται το εμπάργκο της Ελλάδας προς την πΓΔΜ.
2004
Στις 4 Νοεμβρίου, η αμερικανική κυβέρνηση αναγνωρίζει την πΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
2008
Απρίλιος: Η Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι αποφασίζει ότι η πρόσκληση στην πΓΔΜ για ένταξη στον οργανισμό θα απευθυνθεί μόλις επιτευχθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση στο θέμα της ονομασίας. Στην απόφαση επαναλαμβάνεται η προτροπή προς τα δύο μέρη για συνέχιση των διαπραγματεύσεων και για άμεση λύση του ζητήματος. Την επομένη της απόφασης της Διάσκεψης Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Κώστας Καραμανλής απευθύνει διάγγελμα στον ελληνικό λαό από το Βουκουρέστι από όπου σημειώνει ότι «με βέτο της Ελλάδας η FYROM δεν μπαίνει στο ΝΑΤΟ», εξέλιξη την οποία χαρακτηρίζει υπέρ των εθνικών συμφερόντων της Ελλάδας.
Φεβρουάριος-Μάρτιος: Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα και την πΓΔΜ, ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς προτείνει σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό.
Ιούνιος: Μετά από διαπραγματεύσεις που πραγματοποιούνται στη Νέα Υόρκη, ο Μάθιου Νίμιτς δηλώνει ότι «το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών έχει μικρύνει, δεν έχει όμως γεφυρωθεί».
2011
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης κάνει δεκτή, με ψήφους 15 προς 1, την προσφυγή της πΓΔΜ κατά της Ελλάδας για παραβίαση του Άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, λόγω της αντίρρησης που προέβαλε η Αθήνα στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι ως προς την ένταξη της πΓΔΜ στο Οργανισμό. Απέναντι στη συγκεκριμένη απόφαση, ο Έλληνας πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος επαναλαμβάνει την εθνική θέση της Ελλάδας για επίλυση του ονοματολογικού «έναντι όλων» (erga omnes), υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
2012
Οκτώβριος: ο Έλληνας ΥΠΕΞ Δημήτρης Αβραμόπουλος αποστέλλει προς τον ομόλογό του της πΓΔΜ Νίκολα Πόποσκι επιστολή για την υπογραφή Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ των δύο χωρών, για τον ορισμό του πλαισίου και των βασικών παραμέτρων για την οριστική επίλυση του ζητήματος της ονομασίας. Συγκεκριμένα, η επιστολή προτείνει τη διαμόρφωση ενός συμφωνημένου πλαισίου για τις βασικές παραμέτρους μιας λύσης, επαναλαμβάνοντας τη θέση ότι το συμφωνημένο όνομα θα χρησιμοποιείται έναντι όλων (erga omnes) και για όλους τους σκοπούς.
Στην απάντησή της, η πλευρά της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, εκφράζει τη βούλησή της για ενίσχυση της συνεργασίας και της εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών. Ταυτόχρονα, όμως, παραπέμπει στις διατάξεις της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, τις οποίες δηλώνει ότι σέβεται πλήρως από πλευράς της, και επικαλούμενη την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης καλεί την Ελλάδα να πράξει το ίδιο.
Δεκέμβριος: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει τις επαφές και τη συνέχιση των συνομιλιών ανάμεσα στην Ελλάδα και την πΓΔΜ υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, επισημαίνοντας παράλληλα την ανάγκη για «οριστική λύση του ζητήματος χωρίς καθυστέρηση». Όσον αφορά την έναρξη των διαπραγματεύσεων για ένταξη της πΓΔΜ στην ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει ότι θα επανεξετάσει το ζήτημα το 2013, υπό το φως της προόδου που θα έχει επιτευχθεί στις μεταρρυθμίσεις στη χώρα και στην εξεύρεση αμοιβαίας αποδεκτής λύσης στο ονοματολογικό, μεταξύ άλλων.
2013
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγείται για πέμπτη φορά από το 2009 να δοθεί ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την πΓΔΜ, πρόταση η οποία απορρίπτεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Στην έκθεση προόδου της χώρας από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς επισημαίνεται ότι το ζήτημα της επίλυσης της ονομασίας παραμένει ουσιώδες για την έναρξη των διαπραγματεύσεων, καθώς και ότι παραμένουν ανοικτά ζητήματα στην επίτευξη διμερούς συμφωνίας της πΓΔΜ με τη Βουλγαρία.
2015
Στην πΓΔΜ ξεσπά σοβαρή πολιτική κρίση, καθώς η κυβέρνηση του Νικολά Γκρούεφσκι βρίσκεται στο επίκεντρο αποκαλύψεων της αντιπολίτευσης που αφορούν σκάνδαλα νοθείας στις εκλογές και διαφθοράς. Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει τη «βαθύτατη ανησυχία του για την επιδεινούμενη κατάσταση στη χώρα, ιδιαίτερα στους τομείς των κανόνων δικαίου, της ελευθερίας του Τύπου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων», ο σεβασμός των οποίων αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση στην πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ, όπως επισημαίνεται.
2017
Στις 31 Μαΐου 2017, μετά από την παρατεταμένη πολιτική κρίση που διήρκεσε περίπου δύο χρόνια, πρωθυπουργός της πΓΔΜ αναλαμβάνει ο Ζόραν Ζάεφ. Έχοντας ως προτεραιότητα την ένταξη της πΓΔΜ στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, η νέα κυβέρνηση ξεκινά έναν νέο κύκλο συνομιλιών με την ελληνική κυβέρνηση για την επίλυση του ονοματολογικού, υπό την αιγίδα του ειδικού απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Βέφα Αλεξιάδου: Πέθανε σε ηλικία 91 ετών η αγαπημένη μαγείρισσα
Ανακοίνωσε «Ψηφιακό Πολίτη» και «Rebranding» της Κύπρου ο ΠτΔ - Πότε θα παρουσιαστεί η τελική μορφή
Την προσεχή Τετάρτη, στο πλαίσιο της 2ης Διακυβερνητικής Συνόδου με την Ελλάδα, θα παρουσιαστεί η τελική μορφή της εφαρμογής του «Ψηφιακού Πολίτη» δήλωσε τη Δευτέρα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, ανακοινώνοντας επίσης ότι αναμένεται να αρχίσει πριν το τέλος του χρόνου η υλοποίηση στοχευμένης Στρατηγικής Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας («rebranding») με επίκεντρο τις διεθνείς αγορές.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
