Θερμοπληξία: Διαβάστε με προσοχή τα συμπτώματα και τους τρόπους αντιμετώπισης

Η θερμοπληξία είναι μια βαριά και επείγουσα κλινική κατάσταση που εμφανίζεται συνήθως σε περιόδους καύσωνα και προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένα και εξασθενημένα άτομα.

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου. Η αντιμετώπιση της θερμοπληξίας απαιτεί γρήγορο δρόσισμα του σώματος για να χαμηλώσει η υψηλή θερμοκρασία του. Ο πάσχων πρέπει να μεταφερθεί σε δροσερό μέρος και να του ριχθεί άφθονο νερό ή να δροσιστεί με ένα πανί βουτηγμένο σε κρύο νερό.

Ο θερμορυθμιστικός μηχανισμός έχει έδρα τον εγκέφαλο και μερικές φορές αποκαλείται απλά «θερμοστάτης». Κάποιες φορές όμως αυτός ο ομοιοστατικός μηχανισμός μπορεί να μπλοκάρει και να υπάρξει υπερθερμία (ή υποθερμία). Ένας τρόπος που  μπορεί να συμβεί αυτό είναι η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο (ηλίαση). Το τρίπτυχο υψηλή θερμοκρασία (καύσωνας), υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και άπνοια συνιστά την προϋπόθεση της θερμοπληξίας. Η άπνοια και η υψηλή υγρασία (πάνω από 70%) παρεμποδίζουν την εξάτμιση του ιδρώτα, η οποία είναι υπεύθυνη για την πτώση της θερμοκρασίας στο δέρμα και στο σώμα.

Από τη δεκαετία του 1980 και μετά, τα μέσα ενημέρωσης υιοθέτησαν τον όρο καύσωνας, υπονοώντας θερμοκρασίες που μπορούν να προκαλέσουν θερμοπληξία. Ετσι κάθε φορά που η μετεωρολογική υπηρεσία προαναγγέλλει αύξηση της θερμοκρασίας άνω των 35 βαθμών Κελσίου, τα μέσα ενημέρωσης προαναγγέλλουν καύσωνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. 

Επιρρεπείς σε θερμοπληξία, εκτός από τα ηλικιωμένα άτομα, είναι οι ασθενείς που παίρνουν αγγειοδιασταλτικά και διουρητικά φάρμακα, δηλαδή τα άτομα που πάσχουν από υπέρταση (πίεση) ή καρδιακή ανεπάρκεια ή σακχαρώδη διαβήτη.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

• Ηλικία άνω των 65 ετών.
• Καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος.
• Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων.
• Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, φαινοθειαζινών, αντιπαρκινσονικών. ορισμένων αντιαλλεργικών κ.λ.π..
• Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας.
• Εξασθενημένα άτομα.
• Υπέρβαρα άτομα.
• Απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες (π.χ. σε μαραθώνιο).
• Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος.

Συνοπτικά, τα πρώτα συμπτώματα της θερμοπληξίας περιλαμβάνονται:

• Δυνατός πονοκέφαλος
• Ατονία
• Αίσθημα καταβολής δυνάμεων
• Τάση για λιποθυμία,
• Πτώση της αρτηριακής πίεσης,
• Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Έντονη εφίδρωση
• Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων
• Παράξενη συμπεριφορά
• Ψευδαισθήσεις
• Σύγχυση
• Διέγερση
• Αποπροσανατολισμός
• Ναυτία
• Εμετοί.
• Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται:
• Πολύ υψηλός πυρετός (>39 βαθμούς Κελσίου)
• Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό, ερυθρό και ξηρό
• Εμετοί
• Διάρροιες
• Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών.
• Αν ο ασθενής δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα παρατηρούνται:
• Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος
• Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα
• Σπασμοί
• Απώλεια αισθήσεων και σε ακραίες περιπτώσεις
• Κώμα ακόμα και θάνατος

Αντιμετώπιση

Είναι ζωτικής σημασίας να μειωθεί η θερμοκρασία του ατόμου που έχει πάθει θερμοπληξία και έτσι πρέπει να του κάνουμε αέρα με και να του βάλουμε κρύες κομπρέσες. Κάνοντας μασάζ στα χέρια, τα πόδια και τοποθετώντας, παράλληλα, θήκες με πάγο στο λαιμό, τη βουβωνική χώρα και τις μασχάλες, επιταχύνουμε την απώλεια θερμότητας από το σώμα. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η τοποθέτηση των ασθενών μέσα σε κρύο νερό είναι λιγότερο αποτελεσματική. Σύμφωνα όμως με τον δρ Gabe Mirkin του Ινστιτούτου Αθλητικής Ιατρικής, η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τη θερμοπληξία είναι να τοποθετήσουμε το θύμα μέσα σε κρύο νερό. Ο Mirkin αναφέρει σαν παράδειγμα έναν αγώνα δρόμου στη Μασαχουσέτη, στη διάρκεια του οποίου 22 δρομείς λιποθύμησαν, εξαιτίας της ζέστης. Οι μισοί από αυτούς μπήκαν μέσα σε κρύο νερό, ενώ οι υπόλοιποι τυλίχθηκαν με υγρές πετσέτες.

Όταν υποψιάζεστε ότι κάποιο άτομο εμφανίζει συμπτώματα θερμοπληξίας πρέπει να:

• Μεταφέρετε τον ασθενή, άμεσα, σε μέρος δροσερό, ευάερο και σκιερό ή αν είναι δυνατό σε αεριζόμενο χώρο.
• Τοποθετείτε τον ασθενή σε ύπτια θέση.
• Αφαιρείτε τα βαριά ρούχα, για να αερίζεται το σώμα του,
• Αερίζετε τον ασθενή με ότι πρόχειρο μέσο διαθέτετε (βεντάλιες, χαρτόνια κ.α)
• Βρέχετε το πρόσωπο του, το λαιμό, το στήθος και γενικά το σώμα του με κρύο ή παγωμένο νερό.
• Τοποθετείτε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και το κεφάλι του.
• Τοποθετείτε, παράλληλα, θήκες με πάγο στο λαιμό, τη βουβωνική χώρα και τις μασχάλες, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο την απώλεια θερμότητας από το σώμα του
• Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει στους 38 βαθμούς Κελσίου. Αντιπυρετικά (π.χ., Acetaminophen, ασπιρίνη και άλλα στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα) δεν έχουν κανένα ρόλο στη θεραπεία της υπερθερμίας.
• Κάνετε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω.
• Αν είναι εφικτό, χορηγείτε άφθονα υγρά με μικρές ποσότητες αλατιού για να αναπληρώσει αυτά που έχασε ο οργανισμός του εξαιτίας της μεγάλης εφίδρωσης.
• Σε περιπτώσεις σπασμών προστατέψετε τον από πιθανό αυτοτραυματισμό, χωρίς ωστόσο να τοποθετήσετε κάτι στο στόμα του και να του δώσετε υγρά.
• Σε περίπτωση εμετού σιγουρευτείτε ότι η αεροφόρος οδός παραμένει ανοιχτή γυρίζοντας τον στο πλάι.
• Καλείτε το ασθενοφόρο για την μεταφορά του σε νοσοκομείο και περαιτέρω αντιμετώπιση. Ο θερμόπληκτος πολλές φορές χρειάζεται νοσηλεία σε εντατική μονάδα. Η έγκαιρη παρέμβαση ελαττώνει την θνητότητα.