Τα πρακτικά τριών συναντήσεων της Μάργκαρετ Θάτσερ με τον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ τη δεκαετία του 1980, κατά τη διάρκεια των οποίων συζήτησαν μεταξύ άλλων και το Κυπριακό, δίνουν σήμερα στη δημοσιότητα τα βρετανικά Εθνικά Αρχεία. Πρόκειται για αρχεία του πρωθυπουργικού γραφείου.
Ο ιδιαίτερος γραμματέας της τότε Πρωθυπουργού της Βρετανίας αναφέρει σε ενημερωτικό σημείωμά του με ημερομηνία 14 Μαΐου 1986 πως οι Θάτσερ και Ντε Κουέγιαρ είχαν κατ’ ιδίαν συνάντηση.
Η Μάργκαρετ Θάτσερ εξέφρασε ευγνωμοσύνη για τις προσπάθειες του ΓΓ να επιτευχθεί πρόοδος προς μια λύση. Η ίδια, είπε, είχε κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσε ώστε να πείσει τον Πρόεδρο Σπύρο Κυπριανού να αποδεχθεί τα έγγραφα του ΓΓ. Φοβόταν ότι υπήρχε ένα ρίσκο υπονόμευσης της αξιοπιστίας της αν συνέχιζε να πιέζει τον Κύπριο Πρόεδρο, καθώς ήδη είχε καταστήσει σαφές δύο φορές ότι μη-συμφωνία επί των προτάσεων του ΓΓ δημιουργούσε το ρίσκο τερματισμού των προσπαθειών του και ενώ οι διάφορες προθεσμίες είχαν αφεθεί να περνούν χωρίς να συμβαίνει τίποτα. Ο κ. Ντε Κουέγιαρ, αν και ευγνώμων για όσα είχε κάνει η Θάτσερ, εξέφρασε μία απογοήτευση που η Πρωθυπουργός δεν ήταν διατεθειμένη να δοκιμάσει ξανά να πείσει τον Πρόεδρο Κυπριανού σε εκείνη τη φάση.
Στην ενημέρωση που είχε λάβει από το επιτελείο της η «σιδηρά κυρία» πριν από τη συνάντηση αναφερόταν ότι ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών εμφανιζόταν έτοιμος να υιοθετήσει μία αρκετά σκληρή στάση έναντι του Κυπριανού, ενώ είχε απειλήσει να προβεί σε αναφορά στο Συμβούλιο Ασφάλειας μέχρι το τέλος εκείνου του μήνα, κατηγορώντας τους Ελληνοκύπριους για αποτυχία των διαπραγματεύσεων αν δεν αποδέχονταν μέχρι τότε τα έγγραφά του. Το Λονδίνο θεωρούσε την απειλή αυτή καλή τακτική. Αυτό που τονιζόταν στην ενημέρωση προς τη Μ. Θάτσερ ήταν ότι θα έπρεπε να μην αφήσει καμία αμφιβολία ότι δεν μπορούσε να κάνει τίποτα παραπάνω με τον Κυπριανού μέχρι ο ίδιος ο ΓΓ να σκληρύνει τη στάση του. Ειδάλλως ο Κυπριανού «θα πίστευε πάντα ότι θα ήταν δυνατό να κερδίζει κάτι περισσότερο».
Στις 23 Ιανουαρίου 1985 ο ιδιαίτερος γραμματέας της Μάργκαρετ Θάτσερ παρέχει ενημερωτικό σημείωμα για μία ακόμα συνάντηση με τον Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ στην Ντάουνινγκ Στριτ εκείνο το πρωί. Σύμφωνα με το έγγραφο αυτό, το Λονδίνο δήλωσε έτοιμο να αναλάβει δράση προς την κατεύθυνση της τουρκικής κυβέρνησης ώστε να την παροτρύνει να συγκρατήσει τους Τουρκοκύπριους από κάποια μη αναστρέψιμη ενέργεια που θα θεμελίωνε τη μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας και να καλέσει επίσης όλες τις πλευρές να επιδείξουν ευελιξία ενόψει περαιτέρω συνομιλιών υψηλού επιπέδου.
Η Μάργκαρετ Θάτσερ εξέφρασε κατά τη συνάντηση την απογοήτευσή της που δεν είχε επιτευχθεί συμφωνία στις συνομιλίες υψηλού επιπέδου στις 19 και 20 Ιανουαρίου στη Νέα Υόρκη, ιδίως από τη στιγμή που μια συμφωνία «έμοιαζε τόσο κοντά». Όπως είπε στον ΓΓ Ντε Κουέγιαρ, είχε συστήσει στον Πρόεδρο Κυπριανού που είχε επισκεφθεί το Λονδίνο λίγο πριν τις συνομιλίες πως έπρεπε να επικεντρωθεί σε περιορισμένο αριθμό θεμάτων, όπως το εδαφικό και το σύνταγμα, αφήνοντας άλλα αμφιλεγόμενα ζητήματα όπως η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων για κατοπινό στάδιο. Ήταν σαφές πως ο Σπύρος Κυπριανού δεν είχε εισακούσει αυτή τη συμβουλή, σχολίασε η Βρετανίδα Πρωθυπουργός.
Ο ΓΓ είπε ότι εξαρχής υπήρχαν δύο διαφορετικές ερμηνείες των εγγράφων που είχε προετοιμάσει για τη συνάντηση. Οι δύο πλευρές το γνώριζαν πριν προσέλθουν στις συνομιλίες, οπότε κανείς δεν μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο ΓΓ τους είχε παραπλανήσει. Συμφώνησε με τη Θάτσερ ότι ο Κυπριανού δεν είχε χειριστεί καθόλου καλά τις συνομιλίες. Ο κ. Ντε Κουέγιαρ είπε μάλιστα ότι είχε πείσει τον Ντενκτάς να συμφωνήσει σε τροποποιήσεις επί των νομοθετικών μηχανισμών, ειδικότερα όσον αφορούσε την προτεινόμενη Άνω Βουλή. Αλλά ο Ντενκτάς απέσυρε αυτή την «παραχώρηση» όταν ο Κυπριανού επέμεινε σε μια άμεση δέσμευση για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Πάντως, συμπλήρωσε ο ΓΓ του ΟΗΕ, θα ήταν λάθος να κατηγορηθεί μόνο ο Κυπριανού, καθώς το σφάλμα ήταν και των δύο πλευρών.
Ο ΓΓ πρόσθεσε ότι δεν ήταν αποθαρρημένος, παρά την αποτυχία επίτευξης συμφωνίας. Ήλπιζε να κανονίσει περαιτέρω συνομιλίες υψηλού επιπέδου στα τέλη Φεβρουαρίου ή στα αρχές Μαρτίου. Ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών σερ Τζέφρι Χάου που ήταν παρών σε αυτή τη συνάντηση, σημείωσε ότι η αντίδραση σε Ελλάδα και Τουρκία ήταν πιο συγκρατημένη από όσο θα φοβόταν κανείς. Και οι δύο πλευρές έμοιαζαν να θέλουν ο ΓΓ να συνεχίσει το έργο του.
O κ. Ντε Κουέγιαρ ζήτησε εξάλλου τη βοήθεια του Λονδίνου για την αποτροπή μίας «βεβιασμένης ή μη ανατρέψιμης» κίνησης από τον Ντενκτάς, όπως η διεξαγωγή εκλογών. Την ίδια βοήθεια θα ζητούσε το ίδιο από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρέιγκαν και τον Γερμανό Καγκελάριο Κολ. Η Θάτσερ είπε ότι υπέθετε πως αυτό σήμαινε ό τι ο ΓΓ ήθελε να υπάρξει επαφή των ηγετών με την Τουρκία, κάτι που επιβεβαίωσε ο Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ. Όπως παρατήρησε ο ίδιος, οι μόνες χρήσιμες διαπραγματεύσεις που είχε ήταν με την Τουρκία και όχι με τους Τουρκοκύπριους. Κατά την άποψή του «ο Ντενκτάς δεν ενδιαφερόταν για λύση». Η Θάτσερ σχολίασε ότι πάντα είχε στο μυαλό της πως «τόσο ο Κυπριανού όσο και ο Ντενκτάς θα έχαναν σε προσωπικό επίπεδο από την αποκατάσταση ενός ενιαίου κράτους στην Κύπρο και ίσως δεν το ήθελαν πραγματικά». Ο ΓΓ συμφώνησε ότι «η ζωή θα ήταν πιο εύκολη αν και οι δύο ήταν εκτός σκηνικού».
Όσο για το πότε θα έπρεπε οι ηγέτες να ενεργήσουν προς την κατεύθυνση της Τουρκίας, ο ΓΓ είπε στον Υπουργό Εξωτερικών Χάου ότι η σύντομη δράση ήταν απαραίτητη. Απαντώντας σε ερώτηση του Υπουργού, ο ΓΓ είπε ότι δεν είχε καμία αμφιβολία πως τα τουρκικά στρατεύματα θα έπρεπε να αποχωρήσουν αμέσως μόλις μία μεταβατική κυβέρνηση άρχιζε να λειτουργεί. Αλλά η συζήτηση επ’ αυτού έπρεπε να αφεθεί για αργότερα στις διαπραγματεύσεις.
Σε μία ακόμα προηγούμενη συνάντηση μεταξύ της Μάργκαρετ Θάτσερ και του Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ, στα μέσα Απριλίου του 1984, η Πρωθυπουργός της Βρετανίας σχολίασε ότι κατά την άποψή της ήταν δύσκολο να δει κανείς πώς θα μπορούσαν να προχωρήσουν τα πράγματα. Ο ΓΓ της είπε ότι ο Ειδικός Απεσταλμένος του Ούγκο Γκόμπι είχε αποδεχθεί την αδύνατη αποστολή να προσπαθήσει να επιτύχει πρόοδο. Η μπάλα ήταν τώρα στο γήπεδο των Τουρκοκυπρίων, σχολίασε ο κ. Ντε Κουέγιαρ. Αλλά όλα όσα είχε ακούσει από τον Ντενκτάς ήταν «μη βοηθητικά και αρνητικά». Ο ΓΓ είχε παρουσιάσει στον Τουρκοκύπριο ηγέτη ένα ισορροπημένο πακέτο με βάση το οποίο θα πάγωνε τη μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας και θα παρέδιδε στον ΓΓ και όχι στους Ελληνοκύπριους τα Βαρώσια και μέρος της ενδοχώρας. Στο πλαίσιο του ίδιου πακέτου η ελληνοκυπριακή πλευρά θα εγκατέλειπε τη διεθνοποίηση του ζητήματος. Τον Ιανουάριο εκείνου του έτους ο Προέδρος της Τουρκίας Στρατηγός Εβρέν είχε φανεί να ενδιαφέρεται για αυτές τις ιδέες, αλλά ο Ντενκτάς είχε ξαφνικά αρχίσει να θεμελιώνει τη μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας. Οι κινήσεις του Ντενκτάς, όπως τα σχέδια για δημοψήφισμα εκείνον τον Αύγουστο υπονόμευαν τη φόρμουλα των Ηνωμένων Εθνών.
Ο μόνιμος πρέσβης της Βρετανίας στα Ηνωμένα Έθνη σερ Τζον Τόμσον που βρισκόταν στη συνάντηση είπε ότι από τη στιγμή που ο Ντενκτάς δεν ήθελε πραγματικά λύση το κλειδί ήταν ο Τούρκος Πρόεδρος Εβρέν. Η Θάτσερ σχολίασε ότι έρεπε να παραδεχτούν πως το σύνταγμα που είχε αφεθεί παρακαταθήκη στην Κύπρο δεν είχε λειτουργήσει σωστά. Οι Τουρκοκύπριοι δεν είχαν λάβει δίκαιη συμφωνία, πρόσθεσε η Πρωθυπουργός. Ο ΓΓ συμφώνησε μαζί της.
Ο ΓΓ ανέφερε επίσης ότι η προσφορά του Ντενκτάς για τα Βαρώσια συνεχώς άλλαζε και ο αναπληρωτής ΓΓ Μπράιαν Ούρκουχαρτ σχολίασε ότι οι Ελληνοκύπριοι φοβούνταν πως αποδεχόμενοι την προσφορά θα έμπαινε τέλος σε όλες τις εδαφικές διεκδικήσεις τους. Ο Βρετανός διπλωμάτης δεν έβλεπε πώς κάποιος θα μπορούσε να χάσει από την προσφορά του ΓΓ να γίνονταν τα Βαρώσια νεκρή ζώνη του ΟΗΕ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Βρήκαν κρυμμένο 25χρονο σε υποστατικό που μπήκε για να το κλέψει - Τον πρόδωσε ο συναγερμός
• Αντίστροφη μέτρηση για το e-kalathi: Πότε θα λειτουργήσει σε δοκιμαστική μορφή
Αίολη η αισιοδοξία για τη «διπλωματία του καφέ» -«Ναρκοθετεί» τα «ήρεμα νερά» η Άγκυρα
Ενώ η Λευκωσία αναμένει στο ακουστικό για τα επόμενα βήματα στο κυπριακό και για τη σύγκληση της πενταμερούς συνάντησης, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, καταρρίπτει όλα όσα προσπαθεί η Αθήνα να παρουσιάσει το τελευταίο διάστημα μέσω του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη περί ήρεμων νερών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες περνούν μέσα από το κυπριακό.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
