"Με την ίδια εποικοδομητική στάση, με τη νηφαλιότητα αλλά και την πολιτική βούληση που μας χαρακτηρίζει, διατηρώντας ως μοναδικό στόχο την επανεκκίνηση της διαδικασίας ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, θα προσέλθουμε στη συνάντηση με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη", δήλωσε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, σημειώνοντας ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει συγκαλέσει για την προσεχή Παρασκευή, σύσκεψη του Εθνικού Συμβουλίου.
Στόχος του Προέδρου της Δημοκρατίας στις συζητήσεις είναι να τεθούν στο επίκεντρο θέματα ουσίας που άπτονται του Κυπριακού και ασφαλώς η σύγκληση της επόμενης πολυμερούς διάσκεψης το συντομότερο δυνατόν, όπως ο ίδιος ο ΓΓ των ΗΕ έχει προαναγγείλει, ενώ αναμένεται να γίνει και ανασκόπηση της προόδου των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης που έχουν συμφωνηθεί κατά τις δύο τελευταίες πολυμερείς διασκέψεις.
Το ενδιαφέρον ενισχύεται περαιτέρω από την άφιξη στην Κύπρο του ειδικού απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Γιοχάνες Χαν, ο οποίος θα συναντηθεί στις 8.15 με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, πριν από την τριμερή με την Ολγκίν. Η παρουσία του Χαν, λίγες ώρες πριν από την κρίσιμη συνάντηση, θεωρείται ένδειξη της προσοχής που δίνουν οι Βρυξέλλες στη νέα κινητικότητα γύρω από το Κυπριακό, χωρίς ωστόσο να σηματοδοτεί άμεση συμμετοχή της ΕΕ στη διαδικασία.
Η εικόνα πριν από το ραντεβού
Στις επαφές των τελευταίων εβδομάδων, οι διαπραγματευτές των δύο πλευρών κατέγραψαν περιορισμένη πρόοδο, κυρίως σε τεχνικό επίπεδο. Παρά τη σχετική βελτίωση του κλίματος, παραμένουν βαθιές διαφορές σε ζητήματα ουσίας. Ο Έρχιουρμαν έχει θέσει τέσσερις προϋποθέσεις για επανέναρξη της διαδικασίας, κάτι που προκαλεί προβληματισμό στη Λευκωσία, η οποία θεωρεί ότι δεν μπορούν να τεθούν όροι που ακουμπούν τον πυρήνα των διαπραγματεύσεων.
Την ίδια ώρα, η τουρκοκυπριακή πλευρά εμφανίζεται να επιδιώκει ένα πλαίσιο διαλόγου με πιο αυστηρά χρονοδιαγράμματα και συμβατικές δεσμεύσεις, ενώ η ελληνοκυπριακή πλευρά προτάσσει την ανάγκη μιας ανοικτής διαδικασίας χωρίς προαπαιτούμενα. Αυτή η απόσταση μεταξύ των δύο προσεγγίσεων. αποτελεί το πρώτο μεγάλο εμπόδιο, που καλείται να διαχειριστεί η Μαρία Ολγκίν.
Ο ρόλος της Ολγκίν και η προσπάθεια διαμόρφωσης νέας φιλοσοφίας
Η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα επιχειρεί εδώ και μήνες να δημιουργήσει ένα διαφορετικό περιβάλλον συζήτησης, εστιάζοντας στην αποκατάσταση εμπιστοσύνης και στην αποφόρτιση της ρητορικής, που συχνά εμποδίζει την ουσιαστική επικοινωνία. Για τη Νέα Υόρκη, η σημερινή συνάντηση, θεωρείται ένα σημαντικό τεστ: Θα φανεί αν οι δύο ηγέτες μπορούν να συναντηθούν σε πολιτικό επίπεδο, με διάθεση να ακούσουν ο ένας τον άλλο και όχι απλώς να επαναλάβουν γνωστές θέσεις.
Στο πλαίσιο της ατζέντας, η Ολγκίν αναμένεται να αναδείξει τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία μπορεί να λειτουργήσουν ως γέφυρα προς μια νέα φάση διαπραγματεύσεων.
Η διάνοιξη σημείων διέλευσης αποτελεί πάγιο αίτημα και των δύο κοινοτήτων και έχει σημαντική συμβολική και πρακτική αξία. Ωστόσο, η πραγματοποίησή της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από στρατιωτικές πτυχές που βρίσκονται εκτός του άμεσου ελέγχου της τουρκοκυπριακής πλευράς. Το γεγονός αυτό, καθιστά τις ανακοινώσεις επισφαλείς, αλλά ταυτόχρονα προσδίδει στη συζήτηση βάρος, καθώς μια θετική εξέλιξη θα μπορούσε να λειτουργήσει ως το πρώτο μεγάλο βήμα επαναπροσέγγισης των κοινοτήτων, μετά από χρόνια στασιμότητας.
Πριν από τη συνάντηση με την προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ των ΗΕ, οι δύο ηγέτες θα μεταβούν από κοινού στο Ανθρωπολογικό Εργαστήριο για τους Αγνοούμενους, σε μια από τις πιο φορτισμένες κινήσεις της ημέρας.
Αμέσως μετά, Χριστοδουλίδης και Ερχιουρμάν, θα παρευρεθούν στη δεξίωση που διοργανώνει ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ, Κασίμ Ντιάν, με αφορμή το τέλος του έτους.
Η ευρωπαϊκή διάσταση και οι προσδοκίες από την επίσκεψη Χαν
Η επίσκεψη του Γιοχάνες Χαν προσθέτει μια δεύτερη διεθνή παράμετρο στη μέρα. Για την ΕΕ, το Κυπριακό δεν είναι μόνο ζήτημα διπλωματίας· αφορά την ίδια τη λειτουργία της, τη σχέση της με την Τουρκία και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Χαν φτάνει με αποστολή να ξεκαθαρίσει σε ποιο βαθμό η Ένωση θα συμμετάσχει ή θα στηρίξει μια πιθανή άτυπη πενταμερή. Παρά το γεγονός ότι οι Βρυξέλλες δεν εμπλέκονται άμεσα στην ουσία των συνομιλιών, θέλουν να βρίσκονται σε θέση να υποστηρίξουν μια μελλοντική διαδικασία, αν αυτή προχωρήσει.
Η πρωινή του συνάντηση με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη στο Προεδρικό, αναμένεται να επικεντρωθεί τόσο στην παρούσα συγκυρία, όσο και στο πώς η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο σε μια ενδεχόμενη νέα φάση διαπραγματεύσεων.
Ένα ραντεβού που μπορεί να καθορίσει το 2026
Η σημερινή ημέρα δεν αναμένεται να δώσει μεγάλες λύσεις, αλλά μπορεί να δώσει απαντήσεις σε ένα καίριο ερώτημα: Υπάρχει η πολιτική βούληση για επανεκκίνηση;
Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, θα ανοίξει ο δρόμος για μια νέα προσπάθεια μέσα στο 2026. Αν όχι, το Κυπριακό κινδυνεύει να εγκλωβιστεί ξανά σε μια παρατεταμένη ακινησία.
Σε κάθε περίπτωση, το σημερινό ραντεβού, αποτελεί σημείο αναφοράς. Όχι για όσα θα ανακοινωθούν,αλλά για όσα μπορεί να καταστεί δυνατό να οικοδομηθούν από την επόμενη μέρα.
