Ερωτηθείσα πώς διαγράφεται στη μνήμη της αυτός ο εκδιωγμός της , με τα μάτια και την ψυχή μιας νεαρής τότε κοπέλας με όνειρα και στόχους ζωής, η κ. Φίλη απάντησε με στίχους της |«Αναζητώ εκείνα τα κρυμμένα όνειρα στο βυθό του ωκεανού της ,όμως δεν είναι πουθενά.Έχουν μείνει αναπάντητα όνειρα και γλυκές προσδοκίες. Πόνος, νοσταλγία και οι αναμνήσεις που έχουν μείνει τόσο βαθιά στην ψυχή μου, αλλά και που δεν θέλω να τις αφήσω, δεν θέλω την πατρίδα να ξεχάσω για αυτό σε έφερα μαζί μου εδώ στην ξενιτιά. Σε ένα βάζο μέσα που λαμπυρίζει από την άμμο την χρυσή σου, ένα κλαρί ελιάς,τα όνειρα μου και τα κλειδιά του πατρικού σπιτιού μου».
Μέσα από την πλούσια συγγραφική της δράση, η πόλη της η Αμμόχωστος αποτελεί για την Μαρία Ιωάννου Φίλη τον κυρίαρχο έρωτα της. Την υμνεί σαν να είναι ο αληθινός έρωτα της ζωής της.
Κληθείσα να ξεδιπλώσει αυτήν την ψυχική δίκαιη εμμονή της να περιγράφει την πόλη της με χίλια χρώματα αλλά και ερωτηθείσα από που προέκυψε όλη αυτή η έφεση καταγραφής αναμνήσεων, η κ. Φίλη σημείωσε πως η συγγραφή της εστιάζει στη γενέτειρά της, την θαλασσοφίλητη Αμμόχωστο της αφού αποτελεί για την ίδια τον μόνο τρόπο αυτοέκφρασης.
Έγραφα είπε, «από την παιδική μου ηλικία καθώς πίστευα και πιστεύω ότι ήταν ένας τρόπος για να εκφράσω τα συναισθήματα μου μέσα, από την παιδικότητα ενός κοριτσιού, που κάθε τι που βίωνε άγγιζε κάθε κύτταρο της ψυχής του. Μέσα σε όλα αυτά τα ερεθίσματα που βίωνα ήταν οι μυρωδιές των πορτοκαλανθών, των λεμονιών της ,το τραγούδι του γάργαρου νερού καθώς καθόμουν οκλαδόν κάτω στο χώμα μπροστά στην δεξαμενή και χάζευα στο περιβόλι μας τον ανεμόμυλο να γυρίζει χαρούμενος, έτσι νόμιζα με το δικό μου μυαλό, την φτερωτή του και να το σπρώχνει από την δεξαμενή να τρέξει κελαρύζοντας να ανταμώσει τις βραγιές των αυλακιών να ποτιστούν τα πράσινα περιβόλια». Την αλμύρα της θάλασσας της. Όλα αυτά που της στέρησαν χωρίς να την ρωτήσουν.
Επισήμανε επίσης πως η ιστορική αλήθεια της τουρκικής εισβολής στην νέα γενιά δεν μπορεί να μεταφερθεί από κανένα ιστορικό αλλά μόνο από όλους αυτούς που ζήσανε , όπως η ίδια, τα γεγονότα και αυτό επιδιώκει σε κάθε βιβλίο της.
Να υπάρχουν, όπως είπε, μαρτυρίες ανθρώπων που δεν γνωρίζει ο ένας τον άλλο και το αποτέλεσμα να είναι το ίδιο. Μια ίδια αλήθεια και αυτή είναι η επιδίωξη μου, συνέχισε, λέγοντας πως «η αλήθεια που δεν θα καμουφλάρεται από πολιτικές σκοπιμότητες αλλά η δική μας αλήθεια και να μεταφερθεί έτσι απλά αλλά αληθινά στην νέα γενιά η οποία είναι η αρχή και η συνέχεια της ζωής. Αυτή είναι η δική μου επιδίωξη στη συγγραφή και ποίηση» συμπλήρωσε. Ακολούθως η κ.Φίλη αναφέρθηκε σε μαρτυρίες από εκείνες τις τραγικές μέρες του πολέμου.
Πραγματικά είπε, « δεν ξέρω τι να πρωτοπώ ,μια έφηβη τότε στην δίνη του σκληρού πολέμου. Ένα κορίτσι τότε στην ηλικία που η καρδιά του λαχταρά, στην ηλικία που όλη η σκέψη ήταν στο ανέμελο παιχνίδι και στην τρέλα της ηλικίας. Βίωσα όλη την φρίκη που αποτυπώθηκε μέσα στην οθόνη του μυαλού μου και 51 χρόνια τώρα δεν ξεθώριασε καθόλου».
Πρόσθεσε πως οι τραγικές στιγμές έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στην ψυχή της και δεν μπορούν να ειπωθούν με δύο λέξεις είναι τόσα πολλά που βίωσε και η ίδια άλλα και τόσα παιδιά τότε.
Τι να πρωτοθυμηθώ είπε, «το τρομαγμένο βλέμμα των τραυματισμένων στρατιωτών μας στο προσωρινό νοσοκομείο το ξενοδοχείο Μάρκος, ένα βλέμμα που μιλούσε δεν χρειαζόταν να αρθρώσει λέξη, γιατί ήξερα τι θα πει .Τον είχα μπροστά μου με αίματα και το κομμένο πόδι , μαρτυρούσε τα πάντα. Αίμα χρειαζόμαστε αίμα φώναζα και εγώ μαζί με τους γιατρούς και τα αεροπλάνα των Τούρκων κατακτητών να μας βομβαρδίζουν ανελέητα και να στοχεύουν αδιακρίτως και εμείς να ψάχνουμε αίμα από παλληκαράκια και κοριτσάκια δέκα χρονών και παππούδες στην καρότσα ενός αγροτικού στέκονταν μικρά παιδιά με μια ντουντούκα στο στόμα, να φωνάζουν στις γειτονιές για αίμα».
Στις γειτονιές συνέχισε, οι μανάδες μας ,τα γεροντάκια και τα βρέφη ήταν κρυμμένοι κάτω από τις πυλωτές πολυκατοικιών. Η θάλασσα βαμμένη από το αίμα αθώων σε ένα πόλεμο που δεν γνωρίζω αν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι και το αίμα δυσεύρετο για να σωθούν οι τραυματίες μας .
Πως να ξεχάσει, ανέφερε η κ. Φίλη τους τόσους νεκρούς που δεν είχανε που να τους βάλουνε και που χωρίς άλλη σκέψη ανοίξανε τις αίθουσες του σχολείου του Σταυρού που ήταν ακριβώς απέναντι από το Μάρκος.
«Δεν είχαμε» είπε, « φορεία,αλλά τους τυλίγαμε σε σεντόνια από την προίκα των γονιών μας που πρόθυμα βγάλαμε από τις ντουλάπες και με χίλιες προφυλάξεις τα πήγαμε στο ξενοδοχείο του θανάτου και του τρόμου και τους τοποθετούσαμε πάνω στα σχολικά θρανία και άλλους δυστυχώς κάτω στο πάτωμα. Περιμέναμε κάποια στιγμή που θα κόπαζαν οι βομβαρδισμοί μήπως τους πηγαίναμε στο κοιμητήριο για να τους θάψουμε όπως τους άξιζε».
«Ήταν ζέστη καλοκαιριού» σημείωσε η κ. Φίλη «και η μυρωδιά δυστυχώς επικρατούσε στο αέρα. Άταφοι οι δικοί μας άνθρωποι πως να το αντέξεις», σκέφτηκε. «Τα αεροπλάνα» είπε, συνεχίζοντας την περιγραφή της,«δεν σταματούσαν να βομβαρδίζουν κι αφού δεν γινόταν άλλο να παραμένουν άταφοι οι νεκροί, τους φορτώσαμε σε ένα φορτηγό για το κοιμητήριο και όπως ήταν τόσοι πολλοί γλιστρούσαν και τα άκρα τους κρέμονταν από το φορτηγό μέχρι να τους πάμε σέ ομαδικούς τάφους . Τραγωδία και πόνος ! Ένας πατέρας, ένας γιατρός», συνέχισε, «δεν αναφέρω το όνομα του να πέφτει μέσα στον ομαδικό τάφο και να ψάχνει το γιό του και πάλι τα αεροπλάνα να ρίχνουν τόσο χαμηλά... γυρνώντας πίσω στο Μάρκος, συνέχισε, ένιωσε τόσο πόνο και θυμό μαζί γιατί συνέβαινε αυτό, γιατί ο πόλεμος, γιατί τόσο αίμα ,γιατί τόσος πόνος ,γιατί τόσοι βιασμοί. Τόσα γιατί που δεν θα υπάρξει ποτέ κανείς να απαντήσει, συμπλήρωσε.
Ερωτηθείσα για την συμμετοχή της και για την βοήθεια που πρόσφερε με κάθε τρόπο στους συνανθρώπους της αλλά και για το εάν είχε κάποια μετέπειτα συναισθηματική συνέπεια , ανέφερε πως η συμμετοχή της και η βοήθεια τότε που προσέφερε στους συνανθρώπους της, την ενδυνάμωσε περισσότερο και την ώθησε να επινοεί δικούς της τρόπους να βοηθάει.
«Μιλούσα μαζί τους και τους άκουγα» είπε, «πρόσφυγες» συνέχισε, «από κάθε μεριά της Κύπρου μας, Κερύνεια, Αμμόχωστο τα κατεχόμενα χωριά μας. Έψαχναν μια είδηση από τον άντρα ,τον αδερφό, τον γιο τους, τον φίλο από τον πόλεμο και δεν μπορούσε κανείς να τους βοηθήσει αφού δεν λειτουργούσαν οι επικοινωνίες εύκολα. Οι Τούρκοι με τους βομβαρδισμούς τα κατέστρεψαν και εγώ μπορούσα να έρθω σε επαφή με τον Ερυθρό Σταυρό και άλλους φορείς και η χαρά μου ήταν τόσο μεγάλη όταν πήγαινα στα αντίσκηνα και τους έδινα την είδηση που ποθούσαν , γιατί δεν τους ένοιαζε το ψωμί αλλά ένα σημάδι ζωής από τους δικούς τους».
«Το χαμόγελο τους ήταν όλα για μένα εκείνη την στιγμή.Τα έζησα όλα αυτά που με πείσμωσαν και με ώθησαν να γράψω την αλήθεια και να συνεχίσω να αγωνίζομαι για την Κύπρο μας», σημείωσε .
Κληθείσα να σχολιάσει σε ποιο βαθμό επηρεάστηκε η οικογένεια της απ’ όλη την κατάσταση και ποια ήταν η κατάληξη τους μετά τον πόλεμο, απάντησε πως ο πόλεμος δυστυχώς έφερε στην οικογένεια της προσφυγιά , από την Μόρφου που ήταν η καταγωγή του πατέρα της και η πατρική περιουσία και εκδίωξη από το πατρικό σπίτι στην Αμμόχωστο. Ακόμη, όπως είπε, απώλειες συγγενών και ένα βαρύ εγκεφαλικό της μητέρας της μόλις φύγανε από την Αμμόχωστο. Δεν άντεξε αυτό τον ξεριζωμό.
Η επιβίωση ήταν πολύ δύσκολη, χωρίς βοήθεια από πουθενά, χωρίς ιατρική κάλυψη, χωρίς τίποτα σε ένα άλλο τόπο. «Ήμασταν όμως» πρόσθεσε, "και τυχεροί αφού τουλάχιστον στην Ελλάδα μιλούσαμε την ίδια γλώσσα, είχαμε την ίδια θρησκεία και οι άνθρωποι ήταν ζεστοί και αυτό είναι πολύ σημαντικό για μια νέα αρχή» όπως είπε. Το τελευταίο βιβλίο της Μαρίας Ιωάννου Φίλη, το πέμπτο με τίτλο "Πικρά χρόνια εισβολής και κατοχής Νοσταλγία και Τραύματα Δεν Ξεχνώ» αποτελεί ένα ιστορικό λεύκωμα που αναφέρεται στα τραγικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής του 1974.
Εγώ και οι πρωταγωνιστές του βιβλίου μας συνέχισε, « καταθέτουμε τις μαρτυρίες μας από τα τραγικά γεγονότα σε όλη την Κύπρο. Είναι μαρτυρίες ανθρώπων που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του πολέμου , αμάχων που βίωσαν τους βομβαρδισμούς και την βίαιη εκδίωξη από την πατρική γή με αποτέλεσμα όσοι γλυτώσαμε, άλλοι να βρεθούμε πρόσφυγες στην ίδια την πατρίδα μας και άλλοι πρόσφυγες στο εξωτερικό».
«Περιλαμβάνονται ακόμα» συνέχισε, στο βιβλίο ένα οδοιπορικό στις κατεχόμενες πόλεις της Κύπρου μας καθώς και ευγνωμοσύνη στους αδελφούς Έλληνες που πολέμησαν δίπλα μας.
Η Μαρία Ιωάννου-Φίλη γεννημένη στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, κατά την διάρκεια της τουρκικής εισβολής συμμετείχε ενεργά στην πολιτική άμυνα παρά το νεαρό της ηλικίας της, συνεπικουρούσε τον Κοινωνικό Λειτουργό Μέριμνας Εκτοπισθέντων Προσφύγων στην Ορμήδεια.
Έφτασε στην Ελλάδα για οικογενειακούς λόγους τέλος Οκτωβρίου του 1974 όπου ολοκλήρωσε την φοίτησή της στο Γυμνάσιο Αγίου Ιεροθέου στο Περιστέρι. Οι σπουδές της ολοκληρώθηκαν σε Ανωτέρα εκπαίδευση παίρνοντας το πτυχίο Μηχανολόγου Μηχανικού.
Κατόπιν γραπτών εξετάσεων προσλήφθηκε στην ΔΕΗ στην θέση της Προϊσταμένης Μελετών και Σχεδιαστηρίου μέχρι που αφυπηρέτησε. Συμμετέχει εθελοντικά σε διάφορες διοργανώσεις που προσφέρουν φροντίδα σε παιδιά και άτομα που έχουν ανάγκη ενώ προσφέρει και εθελοντική βοήθεια σε καρκινοπαθείς . Είναι τέλος συνεργάτιδα στο ΚΥΚΕΜ Κύπρου.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Οι επερχόμενες βουλευτικές εκλογές, τον Μάιο του 2026, φαίνεται πως θα διαμορφώσουν ένα νέο, πιο κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό, με ριζικές διαφοροποιήσεις από τις εκλογές του 2021.
