Αν υπάρχει ένα χαρακτηριστικό των Κυπρίων πολιτικών είναι ότι ανήκει στο είδος που ακολουθεί και όχι σε αυτό που ηγείται. Από τον μουχτάρη έως τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μοναδική έγνοια του πολιτικού είναι να ακολουθεί τη μάζα, να χαϊδεύει τα αυτιά της και να πράττει αυτό που πιστεύει πως θα προκαλέσει τη μικρότερη ζημιά και με το ελάχιστο δυνατό πολιτικό κόστος. Το όραμα, η καινοτομία, ο στοχασμός και η ρηξικέλευθη σκέψη είναι άγνωστες έννοιες. Ας αφήσουμε το ρίσκο για τους κασκαντέρ σκέφτονται και προχωρούν με σιγουριά και ασφάλεια στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Συνεπώς όταν στην τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής ουσιαστικά έκαναν ευθανασία στην πρόταση νόμου που κατέθεσε η Ειρήνη Χαραλαμπίδου για την ευθανασία, δεν πέσαμε ακριβώς κι από τα σύννεφα. Είναι ακριβώς το είδος της συμπεριφοράς που περιμένεις από τα ασπόνδυλα που φοβούνται τις αντιδράσεις της μάζας και -ειδικότερα- της Εκκλησίας, μαντέψτε, πάλι σε θέμα που ΔΕΝ τους αφορά. Επίσης η κατάθεση μιας τέτοιας πρότασης είναι αυτό ακριβώς που περιμένεις από ένα μάβερικ σαν τη Χαραλαμπίδου που έχει αποδείξει διαχρονικά πως ειδικά σε θέματα που άπτονται βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν καταλαβαίνει Χριστό. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ναι, και με τις αγκυλώσεις που συνοδεύουν το είδος, όμως σε κάτι τέτοια θέματα ανέκαθεν θαύμαζα την ξεροκεφαλιά της. Και την απελπιστική μοναξιά της. Δεν είναι εύκολο να αποτελείς συχνά την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Αν φτάσει ποτέ στην ολομέλεια, η Ειρήνη θα έχει μαζί της την Ατταλίδου και ίσως μερικές τολμηρές ψυχές του ΔΗΣΥ που αμφιβάλλω αν θα το πάνε μέχρι τέλους. Ακόμα και το “δικό” της ΑΚΕΛ έστριψε δια του αρραβώνος ζητώντας “περισσότερη μελέτη και διάλογο”. Εν τω μεταξύ η πρόταση βολοδέρνει από το 2023 όμως στο ΑΚΕΛ δεν βιάζονται, ειδικά εάν το θέμα δεν έχει κακούς ΝΑΤΟϊκούς και ακόμα χειρότερους Ισραηλινούς που φαίνεται να είναι η μεγαλύτερη έγνοια της Εζεκία Παπαϊωάννου τελευταία.
Η ειρωνεία είναι πως χρειάστηκε μια πρόταση νόμου για εθελοντικό τερματισμό της ζωής για να θυμηθούν την τελευταία - ή τουλάχιστον το ότι πρέπει να ζεις με αξιοπρέπεια στο τελικό στάδιο της ύπαρξής σου. Χρειάστηκε η αδυσώπητη υπενθύμιση του γεγονότος ότι κάποιοι συνάνθρωποί μας είναι διατεθειμένοι να τερματίσουν τη ζωή τους παρά να υπομένουν φρικτούς πόνους και επιπρόσθετα το αφόρητο ψυχολογικό βάρος της απόγνωσης των δικών τους που τους βλέπουν να λιώνουν, να σφαδάζουν, να υποφέρουν, ώστε να ταρακουνηθούν οι νομοθέτες μας και να βγάλουν απ΄τη ναφθαλίνη την ανακουφιστική φροντίδα ώστε να γίνει η νέα καραμέλα που θα πιπιλίζουν όσο θα αναβάλλουν εσαεί την ψήφιση της ευθανασίας. Ειδικά αυτοί του ΔΗΣΥ που θυμήθηκαν ότι δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για την ανακουφιστική φροντίδα μετά από μια δεκαετία απόλυτης κυριαρχίας στη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Αλλά είπαμε, μόνο όταν μας συμφέρει και ειδικά όταν θέλουμε να αποφύγουμε τη συζήτηση για την ταμπακιέρα.
Βέβαια το γεγονός ότι το ένα δεν αποκλείει το άλλο, ότι μπορεί (και πρέπει) να υπάρχει ανακουφιστική φροντίδα κι εκεί που δεν μπορεί πλέον να προσφέρει ανακούφιση να εισέρχεται στην εικόνα η επιλογή για ευθανασία δεν τους πέρασε ποτέ απ’ το μυαλό. Κι αυτό γιατί δεν τους ενδιαφέρει τόσο η ανακουφιστική φροντίδα (hint: εάν ίσχυε αυτό θα ήταν ήδη νόμος) όσο το να αποτελεί αφορμή για να χώσουν την ευθανασία κάτω απ’ το χαλάκι. Ξανά.
Το θέμα της ευθανασίας παρότι ευαίσθητο, αντανακλά την ανάγκη της κοινωνίας να αναζητήσει ισορροπία ανάμεσα στην αυτοδιάθεση και τις επιβληθείσες κυρίως από τη θρησκεία ηθικές αρχές που διέπουν την ανθρώπινη ζωή. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2022 από την εταιρεία IMR για λογαριασμό της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου, σε ερώτηση αν συμφωνούν ή όχι με τη δήλωση «Οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στο να επιλέξουν το θάνατο μέσω της ευθανασίας ή τον υποβοηθούμενο από τον γιατρό θάνατο ή την υποβοηθούμενη από γιατρό αυτοκτονία» το 39% απάντησε ότι συμφωνεί, το 22% μάλλον συμφωνεί, το 17% ούτε συμφωνεί ούτε διαφωνεί, το 9% μάλλον διαφωνεί και το 13% ότι διαφωνεί. Επιπρόσθετα ο καθηγητής Κωνσταντίνος Φελλάς, Ανώτερος Αντιπρύτανης στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής μιλώντας στο ραδιόφωνο του Πολίτη ανέφερε ότι «είναι ανθρώπινο δικαίωμα των ασθενών, που είναι στο τελικό στάδιο της ζωής τους, να έχουν επιλογή για τον δικό τους θάνατο». Και σύμφωνα με την Επιτροπή Βιοηθικής, υπάρχουν αυστηρές προϋποθέσεις και ασφαλιστικές δικλείδες γι αυτό το θέμα. «Εάν διαβάσει κάποιος προσεκτικά την πρόταση νόμου, επικεντρώνεται στους ασθενείς που έχουν σώας τας φρένας και το πολύ σημαντικό είναι ότι αφορά στην βούλησή τους - που είναι ελεύθερη, ενημερωμένη, ρητή, αδιαμφισβήτητη, συναίνεση” είπε ο κ. Φελλάς.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις υπολογίζεται πως τουλάχιστον 30 Κύπριοι ασθενείς σε τελικό στάδιο ταξίδεψαν στο εξωτερικό προκειμένου να υποβληθούν σε ευθανασία χωρίς να υπολογίζονται εκείνοι που αυτοκτόνησαν στο νησί ανήμποροι να αντέξουν τους φρικτούς πόνους, αρνούμενοι να γίνουν βάρος στους δικούς τους ή από τον φόβο να καταλήξουν σε κάποιο ίδρυμα με ελλιπή φροντίδα ανακούφισης. Επίσης αίσθηση προκάλεσε στην κοινή γνώμη και η περίπτωση του 77χρονου σήμερα Ντέιβιντ Χάντερ ο οποίος το 2021 στην Πάφο μη αντέχοντας να βλέπει τη για μισό αιώνα σύντροφό του Τζάνις να σφαδάζει από τους πόνους εξαιτίας ανίατης ασθένειας και να τον παρακαλάει να την απαλλάξει από το μαρτύριο, τελικά της έφραξε τη μύτη και το στόμα προκαλώντας τον θάνατό της. Ο ηλικιωμένος καταδικάστηκε πέρσι τον Αύγουστο από το Κακουργιοδικείο Πάφου σε δύο χρόνια φυλάκιση για ανθρωποκτονία, ποινή που είχε ήδη εκτίσει όντας προφυλακισμένος από τον Δεκέμβριο του 2021 και αφέθηκε ελεύθερος. Ήταν το κοντινότερο σε δικαιοσύνη που μπορούσε να αποδοθεί σε μια τραγική υπόθεση που είχε μόνο θύματα. Ήταν επίσης ένα ηχηρό χαστούκι στο πρόσωπο μιας συντηρητικής και θρησκόληπτης κοινωνίας που αρνείται πεισματικά να δει πέρα από τις πεποιθήσεις, τις παραδόσεις και τις προκαταλήψεις της.
Η πρόταση νόμου διαθέτει αυστηρές ασφαλιστικές δικλείδες. Κανένας δεν μπορεί να λάβει την απόφαση για άλλον και μόνο όταν είναι σε καταληκτικό στάδιο, θα ζητείται γνωμάτευση από ιατροσυμβούλιο και από εξειδικευμένα ιατροσυμβούλια για να διαπιστωθεί ότι ο ασθενής έχει πλήρη συνείδηση και λαμβάνει συνειδητά την απόφαση. Δεν αφορά σε καμία περίπτωση ανήλικους (όπως διαδίδει η ακροδεξιά παραπληροφόρηση) και γίνεται πάντα ενημέρωση για ανακουφιστική φροντίδα.
Εν ολίγοις η ευθανασία είναι και θα παραμένει επιλογή. Ακόμα μία λέξη που αδυνατούν να κατανοήσουν αυτοί που έχουν μάθει μια ζωή να επιβάλλουν στο σύνολο τα δόγματα, τα πιστεύω και τις πεποιθήσεις τους.
