Συντροφική βία: Πώς κλιμακώνεται και παγιδεύει τη γυναίκα σε ένα φαύλο κύκλο

Τις τυπικές αυτές «δοκιμασίες» κακοποίησης, βίωσε η Kiena Dawes στα χέρια του συντρόφου της Ryan Wellings, με παραβιαστικές-ελεγκτικές συμπεριφορές και επίθεση που την εξώθησαν σε αυτοχειρία τον Ιούλιο του 2022. Tα χαρακτηριστικά της συντροφικής βίας, περιγράφει στο The Conrvesation, η Tirion E. Havard, καθηγήτρια έμφυλης βίας και πολιτικής του London South Bank University.

Ο κακοποιητικός Ryan Wellings, φυλακίστηκε για περισσότερα από 6 χρόνια μετά την αυτοκτονία της Kiena Dawes, με τις κατηγορίες για επίθεση, εξαναγκαστική, ελεγκτική συμπεριφορά και επανειλημμένη κακοποίηση σε όλη την πορεία της σχέσης τους. Το θύμα ενδοοικογενειακής βίας, κατέδειξε τον δράστη της μετά το θάνατό της, μέσω σημειώματος αυτοκτονίας με τα λόγια: «Με σκότωσαν. Ο Ryan Wellings με δολοφονούσε με αργούς ρυθμούς…».

Στο Ηνωμένο Βασίλειο εκτιμάται ότι 1,6 εκατομμύρια γυναίκες ηλικίας 16 ετών και άνω βίωσαν ενδοοικογενειακή κακοποίηση πέρυσι. Ωστόσο, όταν ακούμε αποτροπιαστικές ιστορίες όπως αυτή της αδικοχαμένης συντρόφου, η συνηθέστερη αντίδραση είναι να ρωτάμε: «Μα γιατί δεν έφυγε;». Δυστυχώς, αυτή η φαινομενικά λογική απορία, διαιωνίζει και υποτιμά την σκληρή πραγματικότητα της θυματοποίησης.

Οι 3 «πράξεις» του δράματος

Στη δεκαετία του 1970, η ψυχολόγος Lenore Walker στο βιβλίο της The Battered Woman Syndrome (το σύνδρομο της κακοποιημένης γυναίκας) πρότεινε μια θεωρία σύμφωνα με την οποία η κακοποιητική συμπεριφορά στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις εμφανίζεται σε μια κυκλική διαδρομή που αποτελείται από 3 κύριες φάσεις.

1. Πρώτη φάση: Δημιουργία έντασης και μικροεπεισόδια θυμού

Ο πρώτος κρίκος στον κύκλο της βίας, είναι η συσσώρευση αρνητισμού και απογοήτευσης που απευθύνονται συνήθως προς το θύμα με τη μορφή λεκτικής ή ψυχολογικής βίας. Σε αυτό το στάδιο η κακοποιημένη γυναίκα δεν αντιλαμβάνεται την «προειδοποίηση» της θυματοποίησής της, εκλογικεύει παραβιαστικές συμπεριφορές του συντρόφου, επιρρίπτοντας ευθύνες στο πρόσωπό της. Στο σημείο αυτό ενώ ο δράστης «ξηλώνει» τη συναισθηματική επένδυση, το θύμα προσπαθεί να τη διατηρήσει, δικαιολογώντας έναν αντιληπτά αδικημένο άνθρωπο. Αυτή η συνθήκη μπορεί να διαρκέσει από λεπτά έως μήνες.

2. Δεύτερη φάση: Έκρηξη, οξεία έκφανση της βίας

Εδώ η βία εκδηλώνεται στην ολότητά της, γίνεται σεξουαλική, σωματική ή και τα δύο, σε τόσο έντονο βαθμό που το θύμα καταλαβαίνει ότι πρόκειται για μια ανεξέλεγκτη συμπεριφορά. Η παθητικότητα και ο φόβος σε αυτό το στάδιο, μοιάζουν οι μόνες λύσεις, με συνέπεια να μην καταγγέλλεται ούτε κατά τη φάση κορύφωσης της βίας το περιστατικό της κακοποίησης.

3. Τρίτη φάση: Μεταμέλεια, συμφιλίωση ή φάση μέλιτος

Έπειτα από προηγούμενα τραυματικά συμβάντα βίας, ο δράστης μπορεί να αισθανθεί σε κάποιο βαθμό ενοχές ή να προσποιηθεί ότι μετανιώνει. Το ζευγάρι εδώ εισέρχεται στη φάση του μέλιτος, με τη συγγνώμη και την υπόσχεση ότι η κακοποίηση θα σταματήσει. Ο δράστης συνειδητοποιεί ότι η σύντροφος μπορεί να επιχειρήσει την εγκατάλειψή του και ως εκ τούτου, κατευθύνει τη σχέση σε μια περίοδο παύσης της βίας. Εντούτοις, η κατάληξη της τρίτης φάσης δεν σημαίνει το τέλος της βίας, αλλά την αρχή για τον δεύτερο κύκλο κακοποίησης.

Όπως αναφέρει η καθηγήτρια Tirion E. Havard «εργάστηκα με μια γυναίκα που κακοποιήθηκε σοβαρά από τον μακροχρόνιο σύντροφό της. Πεπεισμένη ότι αν τον άφηνε, θα τη σκότωνε, ανέπτυξε στρατηγικές αντιμετώπισης βασισμένες στον κύκλο της κακοποίησης. Καθώς η φάση δημιουργίας της έντασης εντατικοποιούνταν, έγινε ικανή να αναγνωρίζει πότε ο κίνδυνος που εγκυμονούσε γινόταν απειλητικός για τη ζωή της».

Και συμπληρώνει «στη φάση της έκρηξης, η γυναίκα έκλεβε σκόπιμα καταστήματα μπροστά στους φρουρούς ασφαλείας. Το ποινικό της μητρώο και η κακή φήμη της ήταν τόσο καλά εδραιωμένες που της απαγορεύτηκε η είσοδος στα περισσότερα καταστήματα της περιοχής της». «Μόλις πήγαινε στο δικαστήριο, ζητούσε να της επιβληθεί ποινή φυλάκισης. Αυτό θα της προσέφερε κάποια ασφάλεια και «διάλειμμα» από την κακοποίηση, αλλά θα έδινε επίσης χρόνο στον σύντροφό της να σκεφτεί. Τη στιγμή της αποφυλάκισής της, θα είχε μετανιώσει αρκετά και η περίοδος του μέλιτος θα ξεκινούσε και πάλι», πρόσθεσε η επιστήμονας.

Από το βομβαρδισμό αγάπης στον αυταρχισμό 

Οι σχέσεις «βίαιης» αγάπης δίνουν την υπόσχεση μιας όασης ρομαντισμού και στη συνέχεια:

• ο σύντροφος «λούζει» το θύμα με περιττά δώρα, τρυφερά λόγια και αρχίζει να μιλά πολύ νωρίς για το κοινό τους μέλλον
• αργότερα, εκδηλώνεται η σωματική κακοποίηση, μερικές φορές με αφορμή περιστατικά της ζωής, όπως ο γάμος, η εγκυμοσύνη ή ο τοκετός
• στοιχεία ελέγχου εισχωρούν στη σχέση καθώς το ζευγάρι σταθεροποιείται περισσότερο και απομονώνεται από τον περίγυρό του. Οι πράξεις αυτές είναι διακριτικές και δύσκολα αναγνωρίζονται από το θύμα, τους φίλους, την οικογένεια ακόμα και τους επαγγελματίες
• πολλοί κακοποιητικοί σύντροφοι χειρίζονται τα θύματα αποτελεσματικότερα μέσω smartphones, για να τα κάνουν να νιώθουν ότι βρίσκονται συνεχώς κάτω από ένα μάτι όλο το 24ωρο
• ο κύκλος της βίας υπό αυτές τις συνθήκες δεν σπάει εύκολα. 

ΠΗΓΗ: ygeiamou.gr