Προετοιμάζουν το έδαφος για τη Γενεύη - Νέα συνάντηση των διαπραγματευτών
Νέα συνάντηση θα έχουν την Πέμπτη οι διαπραγματευτές Μενέλαος Μενελάου και Γκιουνές Ονάρ.
Στόχος αυτών των προγραμμάτων και προσεγγίσεων είναι η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και των γνωστικών ικανοτήτων των μαθητών και μαθητριών και, κατ’ επέκταση, η βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό εμπίπτει και η εφαρμογή της προσέγγισης CLIL στη Δημοτική Εκπαίδευση, η οποία δίνει την ευκαιρία στους μαθητές και τις μαθήτριες να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους σε μια ξένη γλώσσα, μέσα από τη διδασκαλία ενός άλλου γνωστικού αντικειμένου, ενώ παράλληλα τους/τις βοηθά να αναπτύξουν και άλλες χρήσιμες δεξιότητες.
Για το πώς εφαρμόζεται αυτή η προσέγγισης στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, όπως και για τα οφέλη που έχει για τους μαθητές και τις μαθήτριες, μίλησε στο ThemaOnline αρμόδια λειτουργός του ΥΠΑΝ.
Η προσέγγιση CLIL και η εφαρμογή της στην Κυπριακή εκπαίδευση
Η προσέγγιση CLIL (Content and Language Integrated Learning) αφορά στη συνδυασμένη διδασκαλία ενός γνωστικού αντικειμένου ή θεματικών ενοτήτων μέσω μιας ξένης γλώσσας. Αναφέρεται δηλαδή σε διδασκαλία διπλής εστίασης όπου ο/η εκπαιδευτικός στοχεύει τόσο στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στη δόμηση εννοιών στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο όσο και στην ανάπτυξη ικανοτήτων στη ξένη γλώσσα.
Για παράδειγμα, οι μαθητές/μαθήτριες μπορεί να ασχολούνται με ένα οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο, όπως για παράδειγμα, τη Γεωγραφία ή τις Φυσικές Επιστήμες ενώ η μαθησιακή διαδικασία γίνεται μέσω μιαςτης ξένης γλώσσας.
Πρόκειται για μια καινοτόμο προσέγγιση διδασκαλίας, κατά την οποία η ξένη γλώσσα, δεν αποτελεί τον στόχο του μαθήματος, αλλά το μέσο για την εκμάθηση ενός γνωστικού αντικειμένου. Βασική αρχή της, είναι ότι τα παιδιά αποκτούν γνώσεις για το γνωστικό αντικείμενο, χρησιμοποιώντας και, ως εκ τούτου, μαθαίνοντας και την ξένη γλώσσα.
«Η προσέγγιση αυτή προωθείται εδώ και καιρό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως μια καινοτόμος προσέγγιση η οποία μπορεί να πετύχει βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων όσον αφορά στη δεξιότητα της ξένης γλώσσας, ενώ συγχρόνως μπορεί να ενισχύσει και τα μαθησιακά αποτελέσματα στο γνωστικό αντικείμενο.
Συγκεκριμένα, η προσέγγιση θεωρείται ως ένας από τους καλύτερους τρόπους εφαρμογής σύγχρονων παιδαγωγικών προσεγγίσεων όπως την επικοινωνιακή προσέγγιση, τη μαθητοκεντρική προσέγγιση και τη μάθηση μέσω λύσης προβλήματος.
Το γεγονός ότι κατά τη διδασκαλία χρησιμοποιείται μια ξένη γλώσσα αναγκάζει τον/την εκπαιδευτικό να εγκαταλείψει τυχόν παραδοσιακούς τρόπους διδασκαλίας και να εφαρμόσει τεχνικές που βοηθούν τους/τις μαθητές/μαθήτριες όπως την αυξημένη εποπτικοποίηση, περισσότερα παραδείγματα, ενισχυμένους μηχανισμούς στήριξης, συχνούς ελέγχους κατανόησης και την αξιολόγηση για μάθηση».
Η εφαρμογή της προσέγγισης στην Ευρώπη παρακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, βάσει της πρόσφατης έκδοσης «Key Data on Teaching Languages at School» (2023), εφαρμόζεται σήμερα επίσημα σε 23 ευρωπαϊκές χώρες.
Πότε εφαρμόστηκε στο Κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα και πόσα σχολεία την υιοθέτησαν
Όπως αναφέρει αρμόδια πηγή από το ΥΠΑΝ, η προσέγγιση CLIL εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος (2006-2010) που συντόνιζαν από κοινού το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το πρόγραμμα αξιολογήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ (University of Bristol), το οποίο και κατέληξε σε θετικά αποτελέσματα. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή της προσέγγισης CLIL επεκτάθηκε και συμπεριλήφθηκε στα Αναλυτικά Προγράμματα Δημοτικής και Προδημοτικής Εκπαίδευσης.
Για την προώθηση της εφαρμογής της προσέγγισης συστάθηκε το Συντονιστικό Κέντρο CLIL, το οποίο στηρίζει τις σχολικές μονάδες που συνεργάζονται μαζί του μέσω ποικίλων δράσεων δημιουργώντας δίκτυα σχολείων και εκπαιδευτικών, διοργανώνοντας επιμορφωτικές δράσεις κ.ά.
Αυτή την περίοδο, το Κέντρο CLIL συνεργάζεται με 76 Δημοτικά Σχολεία και 135 Δημόσια Νηπιαγωγεία που εφαρμόζουν την προσέγγιση. Συγκεκριμένα, αυτή τη σχολική χρονιά πέραν των 13000 μαθητών και μαθητριών συμμετέχουν σε εφαρμογές της προσέγγισης CLIL.
Σημειώνεται ότι οι εκπαιδευτικοί που θα εφαρμόσουν την προσέγγιση CLIL χρειάζεται να περάσουν από σχετική επιμόρφωση.
Πώς εφαρμόζεται η προσέγγιση στην Κύπρο (Προδημοτική Εκπαίδευση)
Η προσέγγιση CLIL είναι η προσέγγιση που υιοθετείται από το Αναλυτικό Πρόγραμμα για την εισαγωγή της ξένης γλώσσας στην Προδημοτική καθώς έτσι η ξένη γλώσσα ενσωματώνεται με ομαλό και φυσικό τρόπο στη ζωή των παιδιών και προσεγγίζεται με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία και την ωριμότητάα τους. Επίσης, μέσω της προσέγγισης, η ξένη γλώσσα μπορεί να ενσωματωθεί σε οποιαδήποτε ώρα της σχολικής μέρας και σε οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο.
Στην Προδημοτική εφαρμόζεται μέσω συγκεκριμένων μοντέλων, που περιγράφονται πιο κάτω:
Μοντέλο 1: CLIL showers: Μέσω αυτού του μοντέλου τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τη ξένη γλώσσα μέσω σύντομων χρονικών περιόδων που μπορούν να ενσωματωθούν σε οποιαδήποτε στιγμή της σχολικής ημέρας και σε οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο (π.χ. 10 λεπτά στη Μουσική Αγωγή/Φυσική Αγωγή), 10 λεπτά στο παραμύθι, δραστηριότητες στα κέντρα μάθησης, ρουτίνες στο ξεκίνημα της σχολικής μέρας, κ.τ.λ.).
Μοντέλο 2: Διδασκαλία ενός συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου μέσα από τη ξένη γλώσσα:
Μέσω αυτού του μοντέλου η προσέγγιση CLIL χρησιμοποιείται συστηματικά σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, π.χ. τα παιδιά μπορεί να έχουν συστηματικά μαθήματα Φυσικής Αγωγής ή Μουσικής στα Αγγλικά. Η ξένη γλώσσα εισάγεται σταδιακά, και συστηματικά αυξάνεται ο χρόνος στον οποίο χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
Μοντέλο 3: Συνδυασμός των δυο πιο πάνω μοντέλων: Οι εκπαιδευτικοί συχνά εφαρμόζουν συνδυασμό των πιο πάνω μοντέλων, δηλαδή χρησιμοποιούν CLIL showers κατά τη διάρκεια της μέρας σε συνδυασμό με την εφαρμογή της προσέγγισης σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα.
Πώς εφαρμόζεται η προσέγγιση στην Κύπρο (Δημοτική Εκπαίδευση)
Στα Δημοτικά Σχολεία η προσέγγιση CLIL εφαρμόζεται συστηματικά μέσω ενός γνωστικού αντικειμένου, το οποίο επιλέγει η σχολική μονάδα στην αρχή της σχολικής χρονιάς. Μπορούν να επιλεγούν διάφορα γνωστικά αντικείμενα όπως η Φυσική Αγωγή, η Αγωγή Ζωής και Αγωγής Υγείας, οι Φυσικές Επιστήμες, οι Εικαστικές Τέχνες, ο Σχεδιασμός και Τεχνολογία, η Γεωγραφία και η Μουσική.
Όταν επιλεγεί το γνωστικό αντικείμενο, τότε ο/η εκπαιδευτικός σταδιακά και συστηματικά χτίζει την ικανότητα των μαθητών/τριών για να χειρίζονται το μάθημα στη ξένη γλώσσα. Η ξένη γλώσσα εισάγεται σταδιακά και προσεκτικά αυξάνεται η χρήση της κατά τη διάρκεια της χρονιάς, έτσι που στο τέλος της σχολικής χρονιάς η ξένη γλώσσα χρησιμοποιείται σε μεγάλο ποσοστό του μαθήματος.
«Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι τόσο στη Δημοτική όσο και στην Προδημοτική στις τάξεις CLIL συνυπάρχουν η γλώσσα του σχολείου (Ελληνική) με τη ξένη γλώσσα (Αγγλική). Οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν πάντα να εκφράζονται στη γλώσσα του σχολείου, εάν το επιθυμούν, ενώ σε περιπτώσεις όπου ο/η εκπαιδευτικός κρίνει ότι η διδασκαλία χρειάζεται τη χρήση της Ελληνικής, μπορεί κάλλιστα να τη χρησιμοποιήσει. Σημειώνεται επίσης ότι σημαντική ορολογία διδάσκεται πάντα και στις δύο γλώσσες» εξηγεί η αρμόδια λειτουργός του Υπουργείου για το πρόγραμμα.
Σε τι βοηθά η προσέγγιση CLIL τα παιδιά Νηπιαγωγείου και Δημοτικού
Σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας η μάθηση μέσω της προσέγγισης CLIL έχει πολλά πλεονεκτήματα για τους μαθητές και τις μαθήτριες.
Τα κύρια πλεονεκτήματα, όπως αναφέρονται και στον οδηγό του Συντονιστικού Κέντρου CLIL, είναι: α) εκμάθηση της ξένης γλώσσας, β) εκμάθηση περιεχομένου, γ) στρατηγικές μάθησης, δ) διαπολιτισμική αντίληψη.
- εκμάθηση της ξένης γλώσσας - Οι μαθητές/τριες καλούνται να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν τη ξένη γλώσσα με φυσικό τρόπο, σε πραγματικές καταστάσεις επικοινωνίας μέσα από ποικίλες δραστηριότητες. Αυτοί είναι παράγοντες, οι οποίοι ωφελούν την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι ότι αυξάνεται ο χρόνος στον οποίο τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τη ξένη γλώσσα. Είναι αποδεδειγμένο ότι παιδιά που μαθαίνουν μέσω CLIL έχουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα στην εκμάθηση της ξένης γλώσσας από τα παιδιά που δεν συμμετέχουν σε εφαρμογές CLIL (e.g. van de Craen, Ceuleers, and Mondt 2007; Admiraal et al 2006; Japinnen 2005). Επίσης, η εμπειρία μας στην Κύπρο μέσα από τις μαρτυρίες γονέων και εκπαιδευτικών μάας δείχνει ότι τα παιδιά ενισχύονται κατά πολύ όσον αφορά στην αυτοπεποίθηση με την οποία αντιμετωπίζουν τη ξένη γλώσσα.
- εκμάθηση περιεχομένου – Η ενισχυμένη στήριξη που δίνεται στα παιδιά μέσα από τις τάξεις CLIL τα βοηθάει να κατανοήσουν και να εμπεδώσουν το γνωστικό αντικείμενο. Οι προσεκτικά διαβαθμισμένες δραστηριότητες, η ενισχυμένη εποπτικοποίηση και γενικά η ιδιαίτερη προσοχή που δίνεται σε κάθε στάδιο του μαθήματος βοηθάει ΟΛΑ τα παιδιά να επιτύχουν στην εκμάθηση του γνωστικού αντικειμένου.
- στρατηγικές μάθησης – Οι στρατηγικές μάθησης είναι πολύτιμες για τα παιδιά και όταν αποκτηθούν μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο χρειαστεί. Μερικές από τις χρήσιμες στρατηγικές μάθησης που μπορούν να αποκτήσουν τα παιδιά στα μαθήματα CLIL είναι οι εξής:
- εστίαση και υψηλή συγκέντρωση της προσοχής
- χρήση ποικιλίας πηγών και μαθησιακών εργαλείων
- χρήση ποικιλίας επικοινωνιακών στρατηγικών
- δεξιότητα επαγωγικής σκέψης
- δεξιότητες διαχείρισης άγχους και αβεβαιότητας
- δεξιότητες αυτοαξιολόγησης
- τεχνικές επεξεργασίας πληροφοριών
- τεχνικές ενθάρρυνσης εαυτού
- διαπολιτισμική αντίληψη – η προσέγγιση CLIL προσφέρει την ευκαιρία για την εμπλοκή στοιχείων άλλων πολιτισμών στη διαδικασία της μάθησης. Ανάλογα κάθε φορά με το γνωστικό αντικείμενο, η εκμάθηση μέσω CLIL μπορεί να συμπεριλαμβάνει πολιτισμικά στοιχεία όπως πηγές, μαθησιακές διαδικασίες, τρόπους σκέψης και έκφρασης. Αυτά δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να διευρύνουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους, να αντιληφθούν την πολυπολιτισμικότητα που μας περιβάλλει και να διαχειρίζονται τη διαφορετικότητα με σεβασμό.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας η προσέγγιση φαίνεται να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα.
Καταληκτικά η αρμόδια λειτουργός από το ΥΠΑΝ αναφέρει στο «Τ»: «Οι απόψεις γονιών, εκπαιδευτικών και μαθητών/μαθητριών είναι πολύ θετικές όπως έχει διαφανεί μέσα από έρευνες που έγιναν από το Συντονιστικό Κέντρο και ακαδημαϊκούς/ερευνητές. Τα οφέλη τα οποία εντοπίζουν συνήθως εκπαιδευτικοί και γονείς είναι – πέραν από τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων – οι θετικές στάσεις και η αυξημένη αυτοπεποίθηση των μαθητών/μαθητριών στη χρήση της ξένης γλώσσας».
