Ο Εφραίν Ρίος Μοντ, ο Γουατεμαλτέκος πρώην δικτάτορας που χαρακτηριζόταν ο ιθύνων νους της γενοκτονίας σε βάρος της φυλής Ιξίλ των αμερινδιάνων Μάγια, απεβίωσε την Κυριακή (1/4) σε ηλικία 91 ετών.
Την περίοδο που βρισκόταν στην εξουσία ο Ρίος Μοντ (1982-1983) διαπράχθηκαν οι χειρότερες σφαγές του εμφυλίου πολέμου στη Γουατεμάλα, μιας σύρραξης που διήρκεσε 36 χρόνια. Ο πρώην δικτάτορας απεβίωσε στο σπίτι του, αφού υπέστη έμφραγμα, δήλωσε στον Τύπο ένας από τους δικηγόρους που τον είχε υπερασπιστεί στη δίκη του, ο Χάιμε Ερνάντες. Ένας άλλος δικηγόρος του, ο Λουίς Ροσάλες, υποστήριξε ότι ο πρώην αρχηγός του κράτους πέθανε «ειρηνικά, με ήρεμη συνείδηση και την πεποίθηση ότι στη χώρα του δεν διαπράχθηκε ποτέ γενοκτονία και ότι ήταν αθώος των κατηγοριών που του είχαν απαγγελθεί» στη δίκη για τα εγκλήματα της εποχής του εμφυλίου (1960-1996).
Ο πρώην στρατιωτικός καριέρας, που κατηγορήθηκε πως διηύθυνε τη συστηματική εξόντωση των ιθαγενών και το σβήσιμο από τον χάρτη ολόκληρων χωριών των Ιξίλ την εποχή του καθεστώτος του, πέθανε ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη νέα δίκη σε βάρος του για γενοκτονία, κεκλεισμένων των θυρών. Γιατροί είχαν διαγνώσει ότι έπασχε από γεροντική άνοια και άλλες σοβαρές παθήσεις. Η κατάσταση της υγείας του σήμαινε πως ακόμη και σε περίπτωση καταδίκης του, θα εξέτιε την ποινή του στο σπίτι του ή σε κάποιο νοσηλευτήριο που θα επέλεγε η οικογένειά του. Ο πρώην δικτάτορας είχε καταδικαστεί τη 10η Μαΐου 2013 να εκτίσει 80 χρόνια κάθειρξη για γενοκτονία, αλλά η ποινή εκείνη ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο μία εβδομάδα αργότερα, εξαιτίας διαδικαστικών παρατυπιών, παρότι η απόφαση χαρακτηρίστηκε ιστορική διεθνώς.
Θεωρείτο άμεσα υπεύθυνος για τη σφαγή 1.771 Ιξίλ στην επαρχία Κιτσέ (βόρεια). Ο Ρίος Μοντ, που κατέλαβε την εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπημα την 23η Μαρτίου 1982, ανατράπηκε από τον υπουργό Άμυνας που είχε διορίσει, τον Όσκαρ Μεχία Βίκτορες, την 8η Αυγούστου 1983. Μολονότι σύντομη, η περίοδος που άσκησε την εξουσία σημαδεύτηκε από ορισμένες από τις χειρότερες ωμότητες του εμφυλίου, κατέγραφε έκθεση του ΟΗΕ που είχε δημοσιοποιηθεί το 1999. Σε εκείνη την έκθεση, διατυπωνόταν η εκτίμηση ότι διαπράχθηκε πράγματι «γενοκτονία» στη Γουατεμάλα και απαριθμούνταν 626 σφαγές, στις 500 από τις οποίες ολόκληρες κοινότητες ισοπεδώθηκαν.
Σύμφωνα με την έκθεση, μεταξύ του 1978 και του 1984 διαπράχθηκε περί το 91% των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο του εμφυλίου πολέμου, ο απολογισμός του οποίου ανέρχεται σε 200.000 νεκρούς και αγνοούμενους, στην πλειονότητά τους ιθαγενείς. Εν μέσω ψυχρού πολέμου ο Εφραίν Ρίος Μοντ άσκησε, στο όνομα της καταστολής των ανταρτών, πολιτική «καμένης γης» εναντίον των κοινοτήτων των ιθαγενών που υπήρχαν υποψίες ότι υποστήριζαν τους αριστερούς αντάρτες στο βόρειο και στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας και διόρισε τους λεγόμενους «απρόσωπους» δικαστές που διεξήγαγαν δίκες με συνοπτικές διαδικασίες, στις οποίες πολύ συχνά καταδικάζονταν πραγματικοί ή υποτιθέμενοι συμπαθούντες των ανταρτών σε θάνατο.
Γεννημένος τη 16η Ιουνίου 1926 στην απομακρυσμένη επαρχία Ουεουετενάνγκο, στα σύνορα με το Μεξικό, ο βραχύσωμος Ρίος Μοντ κατατάχτηκε στον στρατό στα 18 του. Στα 20 του άρχισε τις σπουδές του στη σχολή αξιωματικών. Πέρασε από τη διαβόητη Σχολή της Αμερικής. Κατέληξε στρατηγός. Ο Ρίος Μοντ συμμετείχε στο στρατιωτικό πραξικόπημα με την υποστήριξη της CIA που ανέτρεψε τον δημοκρατικό εκλεγμένο πρόεδρο Χακόμπο Άρμπενς Γκουσμάν, τον οποίο η Ουάσινγκτον θεωρούσε συμπαθούντα των κομμουνιστών. Εισήλθε στην πολιτική το 1973, όταν ενώ ήταν υποστράτηγος, ονομάστηκε υποψήφιος μιας κεντροαριστερής συμμαχίας για την προεδρία της Γουατεμάλας, πριν κάνει μια θεαματική, ολοκληρωτική στροφή στη δεξιά. Θεωρείτο ότι κέρδισε με διαφορά τις προεδρικές εκλογές του 1974, αλλά η εκτεταμένη νοθεία έδωσε τελικά τη νίκη στον στρατηγό Σελ Εουχένιο Λαουγκερούντ Γκαρσία.
Εν είδει παρηγοριάς, του ανατέθηκε το πόστο του στρατιωτικού ακολούθου στην πρεσβεία της Ισπανίας από το 1974 μέχρι το 1977. Γόνος καθολικής οικογένειας -ο αδελφός του Μάριο ήταν επίσκοπος- ο Ρίος Μοντ αποκήρυξε τον καθολικισμό μετά την επιστροφή του από την Ισπανία για να γίνει ευαγγελικός προτεστάντης πάστορας. Φανατικός ευαγγελικός πλέον, επικαλείτο τον Θεό σε κάθε δημόσια εμφάνισή του, καθώς η χώρα του βυθιζόταν στη βία και τις συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εντέλει κατέλαβε την εξουσία την 23η Μαρτίου 1983, μετά το πραξικόπημα εναντίον του στρατηγού Φερνάντο Ρομέο Λούκας Γκαρσία (1978-1982). Έναν χρόνο αργότερα, θα ανατρεπόταν κι ο ίδιος από τον υπουργό Άμυνας Όσκαρ Μεχία Βίκτορες.
Το 1989 ο Ρίος Μοντ ίδρυσε το Ρεπουμπλικανικό Μέτωπο της Γουατεμάλας (Frente Republicano Guatemalteco, FRG, δεξιά), που κέρδισε την προεδρία το 1999 με τον Αλφόνσο Πορτίγιο (2000-2004). Ο Πορτίγιο συνελήφθη το 2010 καθώς τον βάρυναν υποψίες για διαφθορά. Κατέληξε να εκδοθεί στις ΗΠΑ, όπου εξέτισε ποινή φυλάκισης ενός έτους και πλέον για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα. Υπό τα λάβαρα του FRG, ο Ρίος Μοντ εξελέγη τρεις φορές στο Κογκρέσο της Γουατεμάλας, από το 1994 μέχρι το 2003, εξασφαλίζοντας ασυλία, όμως η άσβεστη επιθυμία του ήταν να ξαναπάρει την εξουσία. Ήταν υποψήφιος για την προεδρία συνολικά τρεις φορές, για τελευταία φορά το 2003, όταν περιορίστηκε στην τρίτη θέση σε αριθμό ψήφων.
Ο Ρίος Μοντ έμεινε στη μνήμη πολλών για τα ραδιοφωνικά του διαγγέλματα σχεδόν κάθε βράδυ της Κυριακής όταν ασκούσε την εξουσία. Σε ένα από τα κηρύγματά του περί πολιτικής, ήθους και θρησκείας, είχε υποστηρίξει πως ο «καλός χριστιανός» ζει έχοντας πάντα μαζί του «τη Βίβλο και το πολυβόλο». Το 1982, ο Ρόναλντ Ρίγκαν θα τον χαρακτήριζε έναν «άνδρα με προσωπική ακεραιότητα», έναν άνδρα με «αποστολή».
Ο νυν πρόεδρος της Γουατεμάλας Τζίμι Μοράλες -το κόμμα του οποίου έχει στενές σχέσεις με τον στρατό- εξέφρασε τα συλλυπητήρια του στην οικογένεια του Ρίος Μοντ, όπως και πολλοί άλλοι πολιτικοί της δεξιάς στη Γουατεμάλα. Η Ριγομπέρτα Μεντσού, ακτιβίστρια που τιμήθηκε με Νόμπελ ειρήνης για τον αγώνα της προκειμένου να δικαιωθούν τα θύματα του εμφυλίου, έκρινε ότι ο θάνατος του Ρίος Μοντ κλείνει ένα κεφάλαιο. «Ούτως ή άλλως για εμάς, τα θύματα, είχε δικαστεί ήδη, και τα εγκλήματά του είχαν αποκαλυφθεί».
«Πέθανε αντιμέτωπος με τη δικαιοσύνη», σχολίασε από την πλευρά της μέσω Twitter η Κλαούντια Πας ι Πας, πρώην γενική εισαγγελέας της Γουατεμάλας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να οδηγηθούν ενώπιον της δικαιοσύνης πρώην στρατιωτικοί που κατηγορούνταν για φρικαλεότητες κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. «Ευχαριστώ τους επιζήσαντες για την αξιοπρέπεια και το θάρρος τους. Και μακάρι ποτέ ξανά», πρόσθεσε, αναφερόμενη στα εγκλήματα της στρατιωτικής χούντας του Ρίος Μοντ.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Βέφα Αλεξιάδου: Πέθανε σε ηλικία 91 ετών η αγαπημένη μαγείρισσα
Τήρησε την υπόσχεση του ο ΠτΔ: Θέτει σε πιλοτική λειτουργία την εφαρμογή «ΕΛΠΙΣ» - Το μήνυμα του προς όλες τις γυναίκες
Την πιλοτική λειτουργία της εφαρμογή «ΕΛΠΙΣ» ανακοίνωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, σε μήνυμα του για τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
