Ιωνάς Νικολάου: «Ζητούμε από όλους να σταθούν δίπλα μας»

Παραθέτουμε αυτούσια την δήλωση του Υπουργού:

Θα ήθελα να τονίσω ότι το πρόβλημα των διαχρονικών αυτών φαινομένων μας απασχολεί εδώ και καιρό, και δεν παραμείναμε στη διάγνωση ή τις εξαγγελίες για προσπάθεια πάταξής τους.

Δόθηκαν ρητές οδηγίες, υποβλήθηκαν συγκεκριμένες εισηγήσεις και άρχισαν από τον Μάρτιο του 2013 να συζητούνται, να λαμβάνονται και να αναθεωρούνται συνεχώς μέτρα για εξάλειψή τους. Από τον πρώτο μήνα ανάληψης των καθηκόντων μου, παρουσίασα τους στόχους και τα προτεινόμενα μέτρα δράσης, τα οποία άρχισαν από την πρώτη στιγμή να υλοποιούνται. Μεταξύ άλλων: 

• Καταρτίστηκαν προγράμματα εκπαίδευσης για ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων, προγράμματα για αποτελεσματική διαχείριση του φαινομένου της διαφθοράς και των καταχρήσεων εξουσίας, σε όλες τις βαθμίδες. Από τα προγράμματα αυτά έχουν περάσει όλοι οι βαθμοφόροι και ήδη 3,000 μέλη έχουν εκπαιδευτεί.

• Έχουν δημιουργηθεί αποτελεσματικότερα κανάλια επικοινωνίας και ελέγχου των μελών της Αστυνομίας από τους προϊσταμένους τους.

• Ενισχύθηκε η Διεύθυνση Επαγγελματικών Προτύπων, Επιθεώρησης και Ελέγχου ώστε να ασχολείται με την συλλογή, επεξεργασία και διερεύνηση πληροφοριών που σχετίζονται με την αποκλίνουσα ή παραβατική συμπεριφορά των μελών.
• Όλες οι καταγγελίες από το 2014 ή και πληροφορίες για πράξεις διαφθοράς ή κατάχρησης εξουσίας διερευνώνται από την Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων και κάθε έρευνα που διενεργείται από την Αστυνομία διακόπτεται και αποστέλλεται στην Αρχή.
• Καθορίστηκαν με εγκύκλιο του Αρχηγού Αστυνομίας αξιοκρατικά κριτήρια εναλλαξιμότητας των μελών της Αστυνομίας, ώστε να μην παραμένουν στη θέση τους κάποιοι για μακρά χρονική περίοδο για να μην καθίστανται ευάλωτοι σε ζητήματα διαφθοράς.

• Ετοιμάστηκαν νομοσχέδια για τους υπό κάλυψη αστυνομικούς και για την προστασία των προσώπων που προβαίνουν σε καταγγελίες ή παρέχουν πληροφορίες για πράξεις διαφθοράς. Τα δύο νομοσχέδια εκκρεμούν στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο.
• Ετοιμάστηκε νομοσχέδιο για άρση του τηλεπικοινωνιακού απορρήτου για τη διερεύνηση και υποθέσεων διαφθοράς στην Αστυνομία, το οποίο υποβλήθηκε στις αρμόδιες υπηρεσίες για τις δικές τους απόψεις.
• Ψηφίστηκε ο Νόμος για δυνατότητα πρόσβασης στην καταγεγραμμένη επικοινωνία που περιλαμβάνει και τη διερεύνηση αδικημάτων διαφθοράς.
• Ρυθμίστηκε μετά από πρωτοβουλία της Βουλής η εφαρμογή του «πόθεν έσχες» για τους υψηλόβαθμους αστυνομικούς.
• Για τη θεσμική θωράκιση της Αστυνομίας κατά της διαφθοράς από κινδύνους εμπλοκής, καταρτίσαμε σχετική μελέτη για σύσταση Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας με σκοπό την ετοιμασία νομοθετικού πλαισίου που θα διέπει την συγκρότηση, λειτουργία, εξουσίες και αρμοδιότητες της και η οποία θα τροφοδοτηθεί με τα ευρήματα της μελέτης για τη διαφθορά που πρόσφατα παραδόθηκε από την Αστυνομία. Συγκεκριμένα, η μελέτη αξιολογεί θέματα όπως:
• Η σύσταση και η αποστολή της.
• Η στελέχωση – τα προσόντα και η διαδικασία επιλογής του προσωπικού.
• Η εποπτεία που θα ασκείται.
• Οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του προσωπικού.
• Η δυνατότητα προστασίας μαρτύρων ή προσώπων που δίδουν πληροφορίες.
• Η άρση των απορρήτων τραπεζιτικών λογαριασμών, η δυνατότητα δέσμευση περιουσιακών στοιχείων και η χρήση αποδεικτικών μέσων.

Με την υποβολή της μελέτης θα αξιολογηθούν ζητήματα σχετίζονται με τα εργαλεία και τους μηχανισμούς ελέγχου που θα πρέπει να ρυθμιστούν στην έκταση και τη φύση του προβλήματος, όπως αυτό καταγράφεται στα συμπεράσματα της έρευνας, σε σχέση με άτομα, σε σχέση με τη κατάχρηση καθήκοντος ή εξουσίας ή και σε σχέση με την  παράλειψη ή παραμέληση καθήκοντος, τη νόθευση εγγράφων, την παραβίαση υπηρεσιακού του απορρήτου, κ.ά, προς όφελος των ιδίων των Αστυνομικών ή τρίτων προσώπων.

Εν τω μεταξύ, όλο αυτό το διάστημα έγιναν σαρωτικές μεταθέσεις, κάποια τμήματα της Αστυνομίας άλλαξαν πλήρως διεύθυνση και έγιναν πάνω από 50 μεταθέσεις προσωπικού τα τελευταία δύο χρόνια στο πλαίσιο της πρόληψης, σε περιπτώσεις όπου δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία που να στοιχειοθετούν την καταχώρηση υπόθεσης.

Περαιτέρω, θεσμοθετήθηκαν αντικειμενικά και μετρήσιμα κριτήρια επιλογής διορισμού νέων μελών στην Αστυνομία:

• Για πρώτη φορά, καταργείται η προσωπική συνέντευξη, ώστε να μην υπάρχει περιθώριο υποκειμενικής κρίσης
• Θα διενεργούνται ψυχομετρικές εξετάσεις που αξιολογούν το πόσο ευάλωτος είναι στη διαφθορά ένας υποψήφιος για διορισμό στην Αστυνομία, μέσα από την εισαγωγή ειδικών τεστ προσωπικότητας, τα οποία εφαρμόζονται στις σύγχρονες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ από πολλούς δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς.

Τα ειδικά αυτά τεστ βαθμολογούν τα χαρακτηριστικά υψηλής ευσυνειδησίας, τις δυνατότητες εργασιακής απόδοσης σε σχέση με την προσήνεια, την εξωστρέφεια και τη συναισθηματική σταθερότητα. Παράλληλα, αξιολογούν την υπευθυνότητα, την προσήλωση προς το καθήκον, την εντιμότητα και αποκλείουν όσους είναι επιρρεπείς σε αντιπαραγωγική συμπεριφορά και σε διαφθορά.

Ως αποτέλεσμα των μέτρων που τέθηκαν σε εφαρμογή, για πρώτη φορά υπήρξαν ποινικές υποθέσεις εναντίον μελών του Σώματος για πράξεις διαφθοράς και κατάχρησης εξουσίας, ασκήθηκαν πειθαρχικές διώξεις και κάποια μέλη αναγκάστηκαν να υποβάλουν παραίτηση και να φύγουν από την Αστυνομία, εφόσον άρχισε να μετουσιώνεται σε πράξη το μήνυμα ότι δεν θα είναι πλέον ανεκτές τέτοιες συμπεριφορές στο Σώμα.

Η κάθε καλόπιστη κριτική είναι καλοδεχούμενη και ενδυναμώνει τη θέληση που εξ αρχής επέδειξε η Κυβέρνηση προς αντιμετώπιση των χρονιζόντων φαινομένων διαφθοράς και διαπλοκής στο Σώμα. Όμως, ο εκμηδενισμός των μέτρων που έχουν ληφθεί για πρώτη φορά είναι εντελώς αντιπαραγωγικός και αχρείαστος.

Σας διαβεβαιώνω ότι θα συνεχίσουν να λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα, θα επαναξιολογούνται διαρκώς με σκοπό να περιοριστούν τα φαινόμενα αυτά, μέχρις ότου καταστεί σαφές ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές δεν θα είναι ούτε αποδεκτές, ούτε θα συγκαλύπτονται από κανέναν στο Αστυνομικό Σώμα. Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε ένα διαχρονικό πρόβλημα, το οποίο ταλανίζει γενικότερα την κυπριακή κοινωνία και δεν άφησε ανεπηρέαστη ούτε και την Αστυνομία.

Εξ αφορμής της έντονης κριτικής που ασκείται σε δημοσιεύματα που κυκλοφορούν στο σημερινό Τύπο, σε σχέση με τη μελέτη που αφορά τα θέματα διαφθοράς στην Αστυνομία.

Η μοναδική μελέτη, η οποία περιλαμβάνει εμπεριστατωμένη έρευνα με απαντήσεις από 434 μέλη του Σώματος, ανάλυση παραμέτρων που αποτελούν μέρος και προεκτάσεις του προβλήματος, όπως είναι η διαρροή πληροφοριών, η προστασία εγκληματικών στοιχείων, η άσκηση βίας κατά των πολιτών και η παράλειψη ενεργειών, καθώς και συγκεκριμένες εισηγήσεις για πάταξη του φαινομένου της διαφθοράς και της διαπλοκής στην Αστυνομία, βάσει επιστημονικών δεδομένων, είναι έγινε το 2016 και πρόσφατα παραδόθηκε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και στον αρμόδιο Υπουργό. 

Η συγκεκριμένη μελέτη είναι αποτέλεσμα έρευνας που ξεκίνησε πριν από 10 μήνες με στόχο τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων από αυτά που ήδη είχαμε λάβει, στα πλαίσια μιας διαρκούς προσπάθειας για ολιστική αντιμετώπιση του θέματος. Ζητούμε από όλους να σταθούν δίπλα μας, δίπλα από το Υπουργείο, δίπλα από την Αστυνομία για να αντιμετωπίσουμε αυτή την κατάσταση.