Παρά τις προσεκτικά συγκρατημένες προσδοκίες που καλλιεργούνται, στο παρασκήνιο επικρατεί κινητικότητα που πολλοί χαρακτηρίζουν ως την πιο κρίσιμη από τη μέρα που η κα. Ολγκίν ανέλαβε τον φάκελο του Κυπριακού.
Οι τόνοι μπορεί να χαμήλωσαν προσωρινά στη συνάντηση των δύο ηγετών, όμως το θερμό κλίμα δεν κράτησε για πολύ. Οι εντάσεις που ακολούθησαν, επιβεβαίωσαν ότι η κατάσταση όχι μόνο παραμένει ρευστή, αλλά και ότι η παραμικρή αφορμή αρκεί, για να αναδειχθούν τα βαθιά και ανθεκτικά εμπόδια, που χωρίζουν τις δύο πλευρές.
Τα ραντεβού που ανοίγουν τον δρόμο
Το πρώτο κομβικό τεστ είναι προγραμματισμένο για την ερχόμενη εβδομάδα, όταν οι δύο διαπραγματευτές, Μενέλαος Μενελάου και Μεχμέτ Ντανά, θα συναντηθούν για να χαράξουν το πλαίσιο πριν από την κάθοδο της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ των ΗΕ. Πρόκειται για μια συνάντηση που σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό, εάν μπορεί να στηθεί μια άτυπη διευρυμένη συνάντηση, με τη συμμετοχή και του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, ήδη πριν εκπνεύσει το έτος.
Η Κολομβιανή απεσταλμένη εμφανίζεται ενθαρρυμένη, κυρίως λόγω της αλλαγής σκηνικού στα κατεχόμενα μετά τη νίκη Ερχιουρμάν. Η νέα τουρκοκυπριακή ηγεσία φαίνεται διατεθειμένη να κινηθεί με διαφορετικό τόνο από την πολιτική του Ερσίν Τατάρ, γεγονός που έχει δημιουργήσει συγκρατημένη αισιοδοξία στα Ηνωμένα Έθνη.
Η διάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Στο επίκεντρο, παραμένει και η σχέση της διαδικασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Λευκωσία επιμένει ότι η επερχόμενη κυπριακή προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ δεν θα παρεμποδίσει την όποια πρόοδο, υπογραμμίζοντας ότι η ευρωπαϊκή διάσταση αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα και όχι τροχοπέδη. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, τονίζει ότι η χώρα επιθυμεί ενεργή συμμετοχή των Βρυξελλών, τόσο ως τεχνικό υποστηρικτή όσο και ως εγγυητή εφαρμογής μελλοντικών ρυθμίσεων.
Ιδιαίτερη σημασία για τις Βρυξέλλες έχει και η στάση του νέου κατοχικού ηγέτη. Ο Ερχιουρμάν, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, άνοιξε την πόρτα σε απευθείας συνάντηση με τον απεσταλμένο της ΕΕ, Γιοχάνες Χαν, κατά την επίσκεψη του τελευταίου στο νησί, τον Δεκέμβριο. Η κίνηση αυτή, θεωρείται ένδειξη ότι μια πιο θεσμική εμπλοκή της ΕΕ ίσως πλέον να μην αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για την τουρκοκυπριακή πλευρά.
Διαφοροποίηση θέσεων και οι «γκρίζες ζώνες»
Σε επίπεδο τοποθετήσεων, ο Μενέλαος Μενελάου, μιλώντας στο Omega, έχει ήδη εντοπίσει μια πρώτη ουσιαστική διαφοροποίηση: H ρητορική περί «κυριαρχικής ισότητας», που θεωρούνταν αδιαπραγμάτευτη από την προηγούμενη ηγεσία των Τουρκοκυπρίων, δεν φαίνεται πλέον να βρίσκεται στο προσκήνιο. Αντίθετα, ο Ερχιουρμάν κάνει αναφορές που εναρμονίζονται περισσότερο με το πλαίσιο της «πολιτικής ισότητας», όπως αυτό ορίζεται στη συμφωνημένη βάση της ΔΔΟ.
Η αλλαγή αυτή, αν και σημαντική, δεν αρκεί. Η ελληνοκυπριακή πλευρά εντοπίζει ασάφειες που σχετίζονται με τον τρόπο που η τουρκοκυπριακή πλευρά προτείνει να προχωρήσει η διαδικασία- ασάφειες που, όπως επισημαίνεται, πρέπει να αποσαφηνιστούν ώστε να μην προκύψουν παρερμηνείες στο μέλλον. Πρόκειται για «μεθοδολογικά κενά» που, εάν παραμείνουν, μπορεί να υπονομεύσουν οποιαδήποτε συνάντηση υψηλού επιπέδου.
Εμπιστοσύνη: ο πιο δύσκολος στόχος
Την ίδια στιγμή, οι πρωτοβουλίες οικοδόμησης εμπιστοσύνης επανέρχονται στο προσκήνιο ως αναπόσπαστο μέρος της προσπάθειας. Οι τεχνικές επιτροπές και τα μικρά βήματα συνεργασίας, θεωρούνται κρίσιμα στην καλλιέργεια θετικού κλίματος. Στο περιβάλλον που επικρατεί, ακόμη και οι συμβολικές κινήσεις επιδρούν καθοριστικά στο αν οι δύο πλευρές μπορούν να συναντηθούν σε ένα κοινό σημείο.
Το στοίχημα του 2026
Η Μαρία Άνχελα Ολγκίν έρχεται στην Κύπρο, με στόχο όχι μόνο να μετρήσει τις διαθέσεις, αλλά και να αναζητήσει το έδαφος που θα μπορούσε να επιτρέψει μια νέα διεθνή διάσκεψη, μέσα στο 2026. Οι επαφές του Δεκεμβρίου, θα αποτελέσουν όπως όλα δείχνουν, βαρόμετρο για το κατά πόσο ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι ρεαλιστικό ή αν η διαδικασία κινδυνεύει να εγκλωβιστεί για ακόμη μία φορά στη στασιμότητα.
