Ο Ερχιουρμάν, επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος (CTP), κέρδισε άνετα τον Ερσίν Τατάρ, ο οποίος είχε ταυτίσει πλήρως την πολιτική του πορεία με τη γραμμή της Άγκυρας για λύση δύο κρατών.
Η αλλαγή ηγεσίας στα κατεχόμενα, προκάλεσε αντιδράσεις και προσδοκίες στις ελεύθερες περιοχές. Ωστόσο, όσο θετικό κι αν μοιάζει το αποτέλεσμα, οι αναλύσεις που το παρουσιάζουν ως «αφετηρία για ριζική αλλαγή» στο Κυπριακό μάλλον υπερεκτιμούν τη βαρύτητά του. Οι συνθήκες της κατοχής, η εξάρτηση των κατεχομένων από την Τουρκία και οι βαθιές διαφωνίες στα θεμελιώδη ζητήματα ασφάλειας και εγγυήσεων παραμένουν αμετάβλητες.
Ένα μήνυμα μετριοπάθειας
Η εκλογή Ερχιουρμάν ερμηνεύεται από πολλούς ως στροφή της τουρκοκυπριακής κοινότητας προς τον ρεαλισμό και τη συνεννόηση. Ο νέος ηγέτης των Τ/κ τάσσεται υπέρ μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, απορρίπτοντας την πολιτική των «δύο κρατών» που πρόβαλε ο προκάτοχός του.
Ωστόσο, η αλλαγή ύφους δεν συνεπάγεται και αλλαγή ουσίας. Η Άγκυρα εξακολουθεί να διατηρεί τον καθοριστικό λόγο σε όλα τα επίπεδα, από τη διαπραγματευτική ατζέντα έως τη διαχείριση των οικονομικών των κατεχομένων. Ο Ερχιουρμάν μπορεί να επιδιώξει μια πιο ήπια και συναινετική γραμμή, όμως δεν διαθέτει την πολιτική αυτονομία για να χαράξει ανεξάρτητη στρατηγική.
Οι αντιδράσεις στις ελεύθερες περιοχές
Στη Λευκωσία, η εκλογή Ερχιουρμάν έγινε δεκτή με δηλώσεις συγκρατημένης αισιοδοξίας. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, με δήλωσή του, συνεχάρη τον νέο κατοχικό ηγέτη και εξέφρασε «ετοιμότητα και αποφασιστικότητα να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών». Τόνισε ότι η συγκυρία «προσφέρει ευκαιρία για να δοκιμαστεί εκ νέου η βούληση της τουρκοκυπριακής πλευράς».
Η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, σε δήλωσή της σημείωσε πως «με την ψήφο τους, οι Τουρκοκύπριοι απέρριψαν τη λογική των δύο κρατών και έστειλαν μήνυμα επιστροφής στη λογική της λύσης εντός του διεθνούς πλαισίου». Την ίδια στιγμή, προειδοποίησε ότι «η ουσία θα κριθεί στην πράξη, στις επερχόμενες συνομιλίες και όχι στις δηλώσεις καλής θέλησης».
Από την πλευρά του ΑΚΕΛ, ο γενικός γραμματέας Στέφανος Στεφάνου μίλησε για «θετικό και ελπιδοφόρο μήνυμα από την τουρκοκυπριακή κοινότητα», σημειώνοντας ότι «οι Τουρκοκύπριοι έδειξαν με την ψήφο τους πως επιθυμούν την επανένωση του τόπου και όχι τη διχοτόμηση». Παράλληλα, υπογράμμισε ότι «η ευθύνη για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων βαραίνει πλέον την Τουρκία», επισημαίνοντας πως χωρίς τη δική της συγκατάθεση, «καμία ουσιαστική πρόοδος δεν μπορεί να επιτευχθεί».
Οι τοποθετήσεις αυτές, αποτυπώνουν τη διάθεση να αξιοποιηθεί η συγκυρία, αλλά και τον σκεπτικισμό απέναντι στις υπερβολικές προσδοκίες.
Τα ΜΟΕ ως πεδίο δοκιμής
Εκεί όπου ο Ερχουρμάν ενδέχεται να διαφοροποιηθεί ουσιαστικά από τον προκάτοχό του, είναι στο ζήτημα των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Πρόκειται για πρωτοβουλίες περιορισμένης πολιτικής εμβέλειας, αλλά με σημαντική συμβολική αξία.
Ο Ερσίν Τατάρ, είχε ουσιαστικά «παγώσει» κάθε τέτοια συζήτηση, ακολουθώντας πιστά την τουρκική γραμμή της απομόνωσης. Ο Ερχιουρμάν αντίθετα, έχει δείξει διάθεση να επανενεργοποιήσει τέτοιες πρωτοβουλίες, αναγνωρίζοντας ότι οι μικρές κινήσεις εμπιστοσύνης μπορούν να δημιουργήσουν ένα θετικότερο περιβάλλον ενόψει των διαπραγματεύσεων.
Η στάση αυτή θα φανεί σύντομα, καθώς προγραμματίζεται πενταμερής διάσκεψη για το Κυπριακό πριν από τον Δεκέμβρη, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Εκεί, θα διαφανεί κατά πόσο ο νέος κατοχικός ηγέτης μπορεί να μετατρέψει τη ρητορική του, σε ουσιαστική πολιτική, ή αν θα περιοριστεί σε κινήσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα.
Οι παγίδες της αισιοδοξίας
Παρά την αλλαγή προσώπων, τα θεμελιώδη ζητήματα του Κυπριακού παραμένουν αμετάβλητα. Τα θέματα ασφάλειας, εγγυήσεων, αποχώρησης στρατευμάτων και εδαφικών ρυθμίσεων εξακολουθούν να αποτελούν αγεφύρωτες διαφορές. Η Άγκυρα δεν έχει δώσει καμία ένδειξη ότι προτίθεται να υποχωρήσει στις πάγιες θέσεις της.
Η αισιοδοξία που καλλιεργείται κάθε φορά που αναδεικνύεται ένας «μετριοπαθής» κατοχικός ηγέτης είναι κατανοητή, αλλά συνήθως αποδεικνύεται ψευδεπίγραφη. Το Κυπριακό δεν εξαρτάται από τον εκάστοτε κατοχικό ηγέτη, αλλά από τη στρατηγική της Τουρκίας και τις διεθνείς ισορροπίες.
Ρεαλισμός, όχι ευσεβείς πόθοι
Η νίκη Ερχιουρμάν δημιουργεί, αναμφίβολα, μια νέα δυναμική. Δεν δημιουργεί, όμως, νέα πραγματικότητα. Ο ρεαλισμός επιβάλλει να αντιμετωπιστεί η εξέλιξη αυτή ως ευκαιρία για επανεκκίνηση των συνομιλιών, όχι ως υπόσχεση για λύση.
Η επερχόμενη πενταμερής θα αποτελέσει το πρώτο πραγματικό τεστ για τη νέα ηγεσία των Τουρκοκυπρίων, αλλά και για την τουρκική στάση. Εκεί θα φανεί, αν υπάρχει ειλικρινής διάθεση για πρόοδο ή αν πρόκειται για ακόμη έναν κύκλο διακηρύξεων που θα καταλήξει στο κενό.
Περί κυριαρχικών δικαιωμάτων έκανε λόγο ο Ερντογάν
Τον Τουφάν Ερχιουρμάν συνεχάρη ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν για τη νίκη του στις «εκλογές» που διεξήχθησαν την Κυριακή στα κατεχόμενα. Σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Τούρκος Πρόεδρος ανέφερε ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει να στηρίζει «σε κάθε πλατφόρμα» τα συμφέροντα του ψευδοκράτους.
Στο μήνυμά του ο Ερντογάν αναφέρει ότι «με βάση τα ανεπίσημα αποτελέσματα, στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν σήμερα στην ΤΔΒΚ συγχαίρω τον κ. Τουφάν Ερχιουρμάν για την εκλογή του. Η ΤΔΒΚ απέδειξε για ακόμη μία φορά τη δημοκρατική της ωριμότητα, σε αυτές τις εκλογές όπου οι Τουρκοκύπριοι αδελφοί μας, επέδειξαν τη βούλησή τους στην κάλπη».
Ευχήθηκε ακόμη αυτή η "εκλογική διαδικασία" να είναι "επωφελής για τις χώρες μας και για την περιοχή μας".
Ως Τουρκία, είπε, θα συνεχίσουμε «μαζί με τους Τουρκοκύπριους αδελφούς μας, να υπερασπιζόμαστε σε κάθε πλατφόρμα τα κυριαρχικά δικαιώματα και τα συμφέροντα της «ΤΚΒΚ» κατά την έκφρασή του.
