Οι 777 κάλπες θα λειτουργήσουν από τις 8 το πρωί μέχρι τις 6 το απόγευμα, ενώ για πρώτη φορά η καταμέτρηση θα γίνει ηλεκτρονικά, με τα αποτελέσματα να αναμένονται εντός δύο ωρών, από το κλείσιμο.
Ο τελικός αριθμός των «ψηφοφόρων» είναι 218.313, και οι υποψήφιοι οκτώ, εκ των οποίων οι περισσότεροι εμφανίζονται ως ανεξάρτητοι. Ωστόσο, πίσω από τις ταμπέλες, η πραγματική μάχη δίνεται ανάμεσα σε δύο πρόσωπα με σαφώς διαφορετικές πολιτικές αναφορές και στρατηγικές για το Κυπριακό: Τον Ερσίν Τατάρ και τον Τουφάν Ερχιουρμάν.
Η ιστορία των «εκλογών» και οι διακυμάνσεις της τουρκοκυπριακής πολιτικής
Από το 1985, όταν ο Ραούφ Ντενκτάς εξελέγη για πρώτη φορά «πρόεδρος», οι λεγόμενες «εκλογές» στα κατεχόμενα έχουν διαμορφώσει μια παράλληλη πολιτική πραγματικότητα, που επιχειρεί να προσδώσει νομιμοποίηση στο ψευδοκράτος.
Η προσέλευση των «ψηφοφόρων» ήταν πάντοτε υψηλή τις πρώτες δεκαετίες, με ποσοστά που ξεπερνούσαν το 85%, αντικατοπτρίζοντας την ανάγκη της τουρκοκυπριακής κοινότητας να εκφραστεί πολιτικά, παρά το καθεστώς διεθνούς απομόνωσης. Με το πέρασμα των χρόνων, ωστόσο, η συμμετοχή μειώθηκε αισθητά.
Ιστορικό των λεγόμενων «προεδρικών εκλογών» στα κατεχόμενα
1985: 94.277 ψηφοφόροι – Προσέλευση 85,7% – Νικητής: Ραούφ Ντενκτάς
1990: 101.172 ψηφοφόροι – Προσέλευση 93,5% – Νικητής: Ραούφ Ντενκτάς
1995:1
1ος γύρος: 113.398 ψηφοφόροι – Προσέλευση 85,1%
2ος γύρος: 113.440 ψηφοφόροι – Προσέλευση 80,1%
Νικητής: Ραούφ Ντενκτάς
2000: 126.675 ψηφοφόροι – Προσέλευση 81,0% – Νικητής: Ραούφ Ντενκτάς
2005: 147.823 ψηφοφόροι – Προσέλευση 69,6% – Νικητής: Μεχμέτ Αλί Ταλάτ
2010: 164.072 ψηφοφόροι – Προσέλευση 76,3% – Νικητής: Ντερβίς Έρογλου
2015:
1ος γύρος: 176.916 ψηφοφόροι – Προσέλευση 62,3%
2ος γύρος: 176.980 ψηφοφόροι – Προσέλευση 64,1%
Νικητής: Μουσταφά Ακιντζί
2020:
1ος γύρος: 198.957 ψηφοφόροι – Προσέλευση 58,3%
2ος γύρος: 199.029 ψηφοφόροι – Προσέλευση 67,3%
Νικητής: Ερσίν Τατάρ
Η σταδιακή αύξηση του αριθμού των «ψηφοφόρων» οφείλεται και στην παράνομη εγκατάσταση εποίκων από την Τουρκία, γεγονός που έχει μεταβάλει τη δημογραφική σύνθεση των κατεχομένων και ενισχύει εκλογικά τις δυνάμεις που ευθυγραμμίζονται με την Άγκυρα.
Το διακύβευμα των εκλογών
Η σημερινή αναμέτρηση, δεν αφορά μόνο την επιλογή ηγέτη. Είναι μια πολιτική δοκιμασία για το αν η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα παραμείνει προσανατολισμένη στη γραμμή της “δύο κρατών”, που πρεσβεύει ο Ερσίν Τατάρ σε πλήρη σύμπλευση με την Άγκυρα, ή αν θα αναζητήσει εκ νέου τον δρόμο της ομοσπονδιακής λύσης και του διαλόγου με τους Ελληνοκύπριους, όπως υποστηρίζει ο Τουφάν Ερχιουρμάν.
Ερσίν Τατάρ: Ο εκλεκτός της Άγκυρας και η πολιτική "δύο κρατών”
Ο Ερσίν Τατάρ, διατηρεί την πλήρη στήριξη της Άγκυρας και προσωπικά του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Από το 2020, όταν εξελέγη με προφανή τουρκική παρέμβαση, έχει υιοθετήσει ανοιχτά τη ρητορική περί «κυριαρχικής ισότητας» και «δύο κρατών», εγκαταλείποντας το πλαίσιο της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο Ερσίν Τατάρ επανέλαβε ότι «ο χρόνος της ομοσπονδίας έχει τελειώσει» και πως η τουρκοκυπριακή πλευρά, πρέπει να επιδιώξει «την αναγνώριση της κυριαρχίας της».
Υποστήριξε ότι η λύση δύο κρατών αποτελεί «την πιο ρεαλιστική επιλογή» και προειδοποίησε ότι «οι Τουρκοκύπριοι δεν θα επιστρέψουν ποτέ στο σημείο να είναι μειονότητα, σε ελληνοκυπριακό κράτος».
Η προεκλογική του εκστρατεία στηρίχθηκε έντονα από τουρκικούς μηχανισμούς, με αποστολές αξιωματούχων, καλλιτεχνών και παλαίμαχων αθλητών από την Τουρκία να προσπαθούν να δημιουργήσουν θετικό κλίμα. Ωστόσο, η απήχηση φαίνεται περιορισμένη, καθώς μεγάλο μέρος της τουρκοκυπριακής κοινωνίας αντιδρά στην υπερβολική ανάμειξη της Άγκυρας στα εσωτερικά τους, κάτι που μένει να διαφανεί στην κάλπη.
Τουφάν Ερχιουρμάν: Η φωνή της ομοσπονδίας και της αυτονομίας
Ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος (ΡΤΚ), Τουφάν Ερχιουρμάν, εκπροσωπεί την αντίθετη κατεύθυνση.
Με ρητορική υπέρ της ομοσπονδιακής λύσης και της πολιτικής ισότητας, προβάλλει ως ο εκφραστής μιας πιο ανεξάρτητης τουρκοκυπριακής φωνής, που επιδιώκει την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων υπό τα Ηνωμένα Έθνη.
Στις πρόσφατες τοποθετήσεις του, ο Ερχιουρμάν υπογράμμισε ότι:
«Η βούληση του τουρκοκυπριακού λαού για λύση είναι εδώ, και ενώ αυτή η βούληση υπάρχει, δεν υπάρχει καμία νόμιμη δικαιολογία για να την αγνοήσουμε».
Τάχθηκε υπέρ μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με δύο ισότιμες πολιτείες, Ελληνοκυπριακή και Τουρκοκυπριακή, που θα αποφασίζουν από κοινού σε ζητήματα ενέργειας, θαλάσσιων ζωνών και ασφάλειας.
Παράλληλα, μίλησε για ανάγκη επαναφοράς της εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δύο κοινότητες και για τη σημασία του διαλόγου με διεθνείς οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη και η ΕΕ.
Ο Ερχιουρμάν επιχειρεί να πείσει ότι μια ισχυρή τουρκοκυπριακή φωνή εντός μιας κοινής ομοσπονδιακής Κύπρου αποτελεί την πιο βιώσιμη προοπτική. Ωστόσο, δίνει έμφαση και στην «αξιοπρέπεια της τουρκοκυπριακής κοινότητας», επιδιώκοντας ισορροπία ανάμεσα στην επιθυμία για λύση και την ανάγκη πολιτικής αυτονομίας από την Άγκυρα.
Η παρέμβαση Ακιντζί: Ένα μήνυμα εμπιστοσύνης και ανησυχίας
Ο τέως ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Μουσταφά Ακιντζί, γνωστός για τη μετριοπαθή και φιλο-ομοσπονδιακή του στάση, επέστρεψε στο δημόσιο λόγο, ενόψει των εκλογών.
Σε γραπτή του δήλωση που δημοσιεύτηκε στην Özgür Gazete Kıbrıs, άσκησε δριμεία κριτική στην προεκλογική στρατηγική του Ερσίν Τατάρ:
«Οι επισκέψεις πολιτικών, παλαίμαχων ποδοσφαιριστών και καλλιτεχνών από την Τουρκία δεν επαρκούν για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η υποψηφιότητα του κ. Τατάρ. Το ότι το εκλογικό του επιτελείο δεν γνωρίζει την Κύπρο, είναι επίσης ένα στοιχείο που καταγράφεται στα αρνητικά του».
Ο Ακιντζί υπενθύμισε ότι το 2020, η παρέμβαση της Άγκυρας υπήρξε καθοριστική για την εκλογή Τατάρ, και προειδοποίησε πως χωρίς αντίστοιχη κινητοποίηση, «ο υποψήφιος που υποστηρίζεται από το AKP και το MHP θα έχει δύσκολο έργο».
Παράλληλα, εξέφρασε ελπίδα για μια νέα εποχή μετά τις εκλογές:
«Εύχομαι να ξεκινήσει μια νέα περίοδος μετά τις 19 Οκτωβρίου και αυτή η περίοδος να είναι ουσιαστικά νέα, όχι στα λόγια αλλά στην πράξη. Η τουρκοκυπριακή κοινότητα πρέπει να γίνει, στο πρόσωπο του Τουφάν Ερχιουρμάν, τόσο η δημιουργός όσο και η επόπτρια της νέας περιόδου».
Η τοποθέτησή του, δεν είναι μόνο πολιτική στήριξη. Είναι και έμμεση προειδοποίηση, πως η διατήρηση της σημερινής πορείας οδηγεί την τουρκοκυπριακή κοινότητα σε περαιτέρω εξάρτηση από την Άγκυρα, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά.
Η Τουρκία στο παρασκήνιο
Η τουρκική εμπλοκή παραμένει καθοριστικός παράγοντας. Από το 2020, η Άγκυρα έχει εγκαθιδρύσει ακόμη πιο άμεσο έλεγχο στα κατεχόμενα μέσω οικονομικών συμφωνιών, διορισμών και έργων υποδομής, που συνδέουν την «ΤΔΒΚ» με τα τουρκικά υπουργεία.
Οι εκλογές αυτές θεωρούνται από πολλούς τεστ πολιτικής νομιμοποίησης αυτής της πολιτικής:
Εάν ο Τατάρ επικρατήσει, η γραμμή των δύο κρατών θα παγιωθεί. Εάν όμως κερδίσει ο Ερχιουρμάν, θα ανοίξει, έστω δειλά, παράθυρο επιστροφής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων υπό τον ΟΗΕ.
Σενάρια για την επόμενη μέρα στο Κυπριακό
1. Νίκη Ερσίν Τατάρ: Παγίωση του αδιεξόδου
Μια επανεκλογή Τατάρ θα εδραιώσει τη θέση ότι το Κυπριακό έχει μπει οριστικά στη φάση της «λύσης δύο κρατών».
Η συνεργασία με την Άγκυρα θα ενταθεί, ενώ θα επιχειρηθεί να κερδηθεί περαιτέρω διεθνής προβολή του ψευδοκράτους, ιδιαίτερα μέσω του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών.
Οι συνομιλίες υπό τον ΟΗΕ θα παραμείνουν παγωμένες, ενώ η Τουρκία θα συνεχίσει την πολιτική της ενεργειακής και στρατηγικής ενοποίησης με τον βορρά.
2. Νίκη Τουφάν Ερχιουρμάν: Επανεκκίνηση διαλόγου
Αν ο Ερχιουρμάν επικρατήσει, θα επιχειρήσει να αναθερμάνει τις συνομιλίες με την Ελληνοκυπριακή πλευρά, στο πλαίσιο του ΟΗΕ.
Θα επιδιώξει να ανακτήσει την αξιοπιστία των Τουρκοκυπρίων ως εταίρων, σε μια κοινή διαδικασία, προτάσσοντας την ανάγκη πολιτικής ισότητας, χωρίς όμως να αποκλείει την ομοσπονδία.
Η Άγκυρα θα αντιδράσει αρχικά ψυχρά, αλλά πιθανόν να διατηρήσει χαμηλούς τόνους, αναμένοντας τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από μια ελεγχόμενη “επαναπροσέγγιση” με τη Δύση.
3. Σενάριο δεύτερου γύρου
Εάν κανένας υποψήφιος δεν συγκεντρώσει 50% +1 ψήφο, ο δεύτερος γύρος στις 26 Οκτωβρίου θα είναι εξαιρετικά κρίσιμος.
Η στάση των μικρότερων υποψηφίων και των απογοητευμένων ψηφοφόρων του κέντρου θα καθορίσει την τελική έκβαση.
Το μέλλον της τουρκοκυπριακής φωνής
Η 19η Οκτωβρίου δεν θα καθορίσει απλώς ποιος θα κατοικήσει στο λεγόμενο «προεδρικό μέγαρο» της κατεχόμενης Λευκωσίας. Θα αποτελέσει δείκτη της κατεύθυνσης που επιθυμεί να πάρει η τουρκοκυπριακή κοινότητα -είτε προς την εδραίωση της εξάρτησης και της απομόνωσης, είτε προς την επαναφορά της προοπτικής λύσης και συνύπαρξης.
Οι κάλπες στα κατεχόμενα μπορεί να στήνονται, αλλά καμία ψήφος δεν έχει πραγματική αξία. Όποιος «εκλεγεί» θα λειτουργεί ως μαριονέτα της Άγκυρας. Η Τουρκία ελέγχει πλήρως το πολιτικό σκηνικό, καθορίζει ποιοι θα έχουν λόγο και ποιοι θα εκτελούν τις αποφάσεις της.
Οι υποψήφιοι μπορεί να αλλάζουν, αλλά η πολιτική τους πορεία είναι προκαθορισμένη. Οι ψευδοεκλογές, δεν εκφράζουν τη βούληση των πολιτών, αλλά νομιμοποιούν την κατοχή και ενισχύουν την επιρροή της Τουρκίας στα κατεχόμενα. Ουσιαστικά, οι Τουρκοκύπριοι πολίτες γίνονται παρατηρητές της δικής τους πολιτικής πραγματικότητας.
Η «δημοκρατία» στα κατεχόμενα είναι διακοσμητική: Οι θεσμοί λειτουργούν μόνο για να δίνουν εικόνα «νομιμότητας» σε ένα καθεστώς πλήρους εξάρτησης. Μέχρι να αποχωρήσει ο κατοχικός στρατός και να αποκατασταθεί η κυριαρχία της Κύπρου, κάθε κάλπη θα παραμένει εργαλείο πολιτικής επιβολής και όχι έκφραση ελεύθερης βούλησης.
