Σήμερα γονείς και δάσκαλοι αναφωνούν συχνά: «Tα παιδιά μεγαλώνουν πολύ γρήγορα!». Και δεν είναι μια απλή εντύπωση. Η αλήθεια είναι ότι σε σύγκριση με μία ή δύο γενιές πριν, οι σημερινοί έφηβοι βιώνουν σημαντικά στάδια της ζωής τους νωρίτερα – ορόσημα που κάποτε συνέβαιναν αργότερα στην εφηβεία ή ακόμα και στην ενηλικίωση. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό, και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να στηρίξουν τα παιδιά τους σε αυτόν τον ταχύτατα μεταβαλλόμενο κόσμο;
Ας ξεκινήσουμε με μία βασική παραδοχή: σήμερα τα παιδιά δοκιμάζουν το καθετί νωρίτερα. Ο μέσος γονιός δίνει στο παιδί του κινητό στην ηλικία των 10 ετών, κάτι που ανοίγει στο παιδί έναν νέο κόσμο με πρόσβαση σε παιχνίδια, διασκέδαση, social media και κάθε λογής περιεχόμενο που παλαιότερα ήταν αποκλειστικά για ενήλικες. Αυτό ωθεί τα παιδιά να δοκιμάσουν πληθώρα πραγμάτων πολύ νωρίτερα. Όμως, η υπερβολική έκθεση σε ποικιλία ερεθισμάτων δεν εξασφαλίζει συναισθηματική ή κοινωνική ωριμότητα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μία ανισορροπία ανάμεσα στο «δοκιμάζω» (που είναι ηλικιακά αναμενόμενο) και στο «υιοθετώ τη συνήθεια» (που ηλικιακά δεν είναι αναμενόμενο).
Για ένα παιδί δεν υπάρχει πλέον κάποιος ηλικιακός φραγμός στο τι είναι κατάλληλο για την ηλικία του. Η καταλληλότητα σχετίζεται με το αν το άτομο είναι συναισθηματικά ώριμο να διαχειριστεί μία κατάσταση, ενώ η χρήση φίλτρων δυσκολεύει την κατάσταση, καθώς μπορεί να κάνει τον οποιοδήποτε influencer να μοιάζει συνομήλικος της ομάδας παιδιών που θέλει να επηρεάσει. Εφόσον τα παιδιά μαθαίνουν βλέποντας και μιμούμενα συμπεριφορές, τους έρχεται φυσιολογικό να αντιγράψουν αυτό που βλέπουν στην οθόνη.
6 πράγματα που κάνουν οι έφηβοι νωρίτερα
1. Έκθεση σε περιεχόμενο για ενήλικες: Έρευνες και εμπειρικά δεδομένα δείχνουν ότι οι σημερινοί έφηβοι ασχολούνται με διάφορες δραστηριότητες πολύ νωρίτερα από ό,τι οι γονείς ή οι παππούδες τους. Με τα κινητά και τα social media, παιδιά από 10-11 ετών εκτίθενται σε θέματα όπως βία, σεξουαλικότητα και πολιτικά ακραίες ιδεολογίες. Δεν μένουν όμως στο ότι έχουν αυτές τις προσλαμβάνουσες: τις δοκιμάζουν έμπρακτα και τις εντάσσουν στη ζωή τους.
2. Ανεξαρτησία και παρουσία στα social media: Τα παιδιά χτίζουν την ψηφιακή τους ταυτότητα πολύ νωρίτερα. Δοκιμάζουν διαφορετικές «περσόνες» και πειραματίζονται με την προσωπική τους ταυτότητα μέσα στην ανωνυμία του διαδικτύου, μην έχοντας σταθερό σημείο αναφοράς. Και ενώ πολλοί γονείς βάζουν ως όρο «θα με έχεις φίλο στα social media να ξέρω τι γίνεται», τα περισσότερα παιδιά το κάνουν, αλλά ταυτόχρονα έχουν και έναν άλλον, κρυφό λογαριασμό όπου οι γονείς δεν έχουν πρόσβαση, άρα δεν έχουν και ιδέα τι κάνει το παιδί.
3. Ρομαντικές και σεξουαλικές σχέσεις: Πολλά παιδιά ξεκινούν τις πρώτες ρομαντικές τους εμπειρίες από τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου, ενώ παλιότερα αυτό συνέβαινε κυρίως στο λύκειο. Η έκθεση σε πορνογραφικό υλικό έχει ως αποτέλεσμα να μειωθεί το φλερτ, το φιλί, το κράτημα χέρι-χέρι και να υπάρχουν τεράστιες παρεξηγήσεις για τη σεξουαλική πράξη, τη συναίνεση και το συναισθηματικό κομμάτι μίας σχέσης.
4. Κατανάλωση ουσιών: Τα παιδιά πειραματίζονται με ουσίες ήδη από μικρότερες ηλικίες, ειδικά με άτμισμα, αλκοόλ και κάνναβη. Η ανάγκη του εφήβου να ακολουθήσει τις τάσεις της εποχής, να αντιγράψει αυτό που κάνουν στην παρέα, αλλά και η ανάγκη να διαφοροποιηθεί από την οικογένεια, να διαχειριστεί το άγχος και τα έντονα συναισθήματά του και να δείξει «μεγάλος και ικανός», συνδυαστικά με την ελλιπή πληροφόρηση μπορεί να τον στρέψουν στις ουσίες.
5. Ψυχικά προβλήματα: Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι σήμερα το άγχος, η κατάθλιψη και το στρες εμφανίζονται σε μικρότερες ηλικίες, ακόμα και σε παιδιά 7-8 ετών.
6. Καταναλωτισμός και οικονομική συνείδηση: Οι σημερινοί έφηβοι εμπλέκονται ενεργά στον κόσμο του χρήματος, με μερικούς να ονειρεύονται φήμη και δόξα ή να ξεκινούν online επιχειρήσεις, να επενδύουν ή να κερδίζουν χρήματα από τα social media πριν καν αποφοιτήσουν. Ωστόσο, αυτή η πρώιμη δραστηριοποίηση συχνά δεν συνοδεύεται από την επιθυμία να εργαστούν και να ενταχθούν στον επαγγελματικό κόσμο με την ενηλικίωσή τους.
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στη «γρήγορη κίνηση» των εφήβων
1. Τεχνολογία και Διαδίκτυο. Το ίντερνετ έχει καταργήσει τα φυσικά εμπόδια που κάποτε καθυστερούσαν την έκθεση σε περιεχόμενο για ενήλικες. Σήμερα, ένα 12χρονο παιδί έχει πρόσβαση στην ίδια πληροφορία με έναν 40χρονο, αλλά προφανώς όχι την ίδια ωριμότητα να τη φιλτράρει και να τη διαχειριστεί.
2. Γονεϊκές προσδοκίες και κοινωνικές πιέσεις. Οι γονείς συχνά ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία νωρίτερα, είτε από ανάγκη (λόγω εργασιακών υποχρεώσεων) είτε λόγω πολιτισμικών αλλαγών που δίνουν έμφαση στην αυτάρκεια. Ταυτόχρονα, το σχολείο και οι εξωσχολικές δραστηριότητες πιέζουν τα παιδιά να «πετύχουν περισσότερα, νωρίτερα».
3. Πρώιμη εφηβεία. Η εφηβεία ξεκινά πλέον νωρίτερα από ό,τι σε προηγούμενες γενιές. Η βιολογική ωρίμανση συχνά οδηγεί σε πρώιμη συναισθηματική και κοινωνική εμπλοκή σε καταστάσεις ενηλίκων.
4. Επιρροή των social media και της κουλτούρας των συνομηλίκων. Οι έφηβοι επηρεάζονται σχεδόν αποκλειστικά από influencers, YouTubers και συνομηλίκους που συχνά προωθούν τάσεις που ενθαρρύνουν τον πειραματισμό και τις συμπεριφορές που δεν είναι για την ηλικία τους.
5. Αποδυνάμωση των προστατευτικών παραγόντων. Δομές που άλλοτε λειτουργούσαν προστατευτικά (δυνατοί οικογενειακοί δεσμοί, θρησκευτικές ή πολιτιστικές παραδόσεις, συμμετοχή της ευρύτερης κοινότητας) έχουν εξασθενήσει, αφήνοντας τους εφήβους να διαχειρίζονται σύνθετα ζητήματα με λιγότερη καθοδήγηση.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Ο κόσμος αλλάζει, και μαζί του αλλάζουν και οι έφηβοι. Παρότι μεγαλώνουν πιο γρήγορα, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι συναισθηματικά έτοιμοι για όλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Ο ρόλος των γονιών είναι κρίσιμος στο να τους βοηθήσουν να διαχειριστούν αυτή την επιτάχυνση με σοφία, στήριξη και καθοδήγηση. Στόχος δεν είναι να τους καθυστερήσουμε – είναι να τους βοηθήσουμε να μεγαλώσουν σωστά.
Γι’ αυτό ενθαρρύνετε την ανοιχτή επικοινωνία. Αντί να απαγορεύετε πράγματα, δημιουργήστε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου τα παιδιά μπορούν να μιλήσουν ελεύθερα για όσα βιώνουν. Παράλληλα, θέστε όρια ανάλογα με την ηλικία. Το γεγονός ότι «όλοι το κάνουν» δεν σημαίνει ότι είναι σωστό. Καθορίστε σαφείς, λογικές προσδοκίες για τα social media τις σχέσεις και την ανεξαρτησία. Εκπαιδεύστε αντί να απαγορεύσετε. Συζητήστε με ειλικρίνεια για τις σχέσεις, τη χρήση ουσιών και τη διαδικτυακή συμπεριφορά. Ακόμη γίνετε πρότυπα υγιούς συμπεριφοράς και δώστε ευκαιρίες για πραγματικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και εμπειρίες που δεν σχετίζονται με οθόνες. Τέλος, παρακολουθήστε χωρίς να κατασκοπεύετε. Γνωρίστε τι βλέπει το παιδί σας στο διαδίκτυο, αλλά αποφύγετε την απόλυτη παρακολούθηση που μπορεί να διαλύσει την εμπιστοσύνη.
ΠΗΓΗ: Ygeiamou.gr
