Όμως υπάρχει ένα στοιχείο που κάνει συχνά τον θεατή να αναρωτηθεί: γιατί τόσα πολλά από αυτά τα αεροπλάνα έχουν έναν μεγάλο, κυκλικό στόχο ζωγραφισμένο πάνω τους; Πάντως όχι για να στοχεύουν οι αντίπαλοι.
Οι στόχοι είχαν σκοπό να αποφεύγονται τα λάθη, όχι να στοχοποιούνται οι πιλότοι
Τα μεγάλα κυκλικά σήματα, γνωστά ως roundels, ζωγραφίζονταν στα φτερά και τις άκρες του αεροσκάφους, όχι για αισθητικούς λόγους αλλά για επιβίωση. Στις αερομαχίες –τα περίφημα dogfights του Α’ και Β’ Παγκοσμίου Πολέμου– όλα κινούνταν αστραπιαία. Οι πιλότοι έπρεπε να αποφασίζουν σε δευτερόλεπτα αν το αεροπλάνο που πλησίαζε ήταν φίλος ή εχθρός. Εκεί βοηθούσαν τα roundels: τα διακριτικά κάθε χώρας ήταν μοναδικά και ευδιάκριτα από μακριά, ώστε να μειωθούν τα περιστατικά κατά λάθος επίθεσης σε συμμάχους.
Μπορεί η ζωγραφιά να έμοιαζε με «στόχο», όμως στην πράξη δεν αύξανε τον κίνδυνο. Ήταν μικρή σε μέγεθος σε σχέση με το υπόλοιπο αεροσκάφος και, ακόμη κι αν κάποιος προσπαθούσε να τη στοχεύσει, δεν είχε στρατηγική σημασία – σε αντίθεση με σημεία όπως ο κινητήρας ή το κόκπιτ, που όντως προκαλούσαν σοβαρή ζημιά.
Δεν ήταν μόνο στόχοι: κάθε αεροπλάνο είχε και τη δική του ιστορία στη μύτη
Πέρα από τα roundels, πολλά μαχητικά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έφεραν στη μύτη τους και nose art: προσωποποιημένες ζωγραφιές, που έκαναν το κάθε αεροσκάφος ξεχωριστό. Από pin-up κορίτσια μέχρι αστείες φιγούρες ή συγκινητικές αφιερώσεις, αυτά τα σχέδια λειτουργούσαν σαν ψυχολογικό αντίβαρο στον τρόμο του πολέμου.
Ήταν μια μορφή αντίστασης στην ομοιομορφία του στρατού – ένας τρόπος να εκφραστεί η ατομικότητα των πιλότων, να τονωθεί το ηθικό και να μεταφερθεί λίγο χιούμορ ή νοσταλγία πάνω σε μια πολεμική μηχανή. Πολλοί τα αφιέρωναν σε αγαπημένα πρόσωπα που τους περίμεναν πίσω στο σπίτι.
Η κληρονομιά που άφησαν πίσω τους
Τα ζωγραφισμένα roundels και οι προσωπικές ζωγραφιές στις μύτες των αεροσκαφών δεν ήταν απλώς μπογιές σε μέταλλο. Ήταν σύμβολα ανθρωπιάς μέσα στον παραλογισμό του πολέμου. Μια υπενθύμιση πως πίσω από κάθε μαχητικό υπήρχε ένας άνθρωπος, με όνομα, οικογένεια και όνειρα.
Και ίσως, τελικά, αυτό το ζωγραφισμένο «στόχος» να μην ήταν στόχος για τον εχθρό – αλλά μια κραυγή ορατότητας μέσα στο χάος.
