Χωρισμός: Τα σημάδια που προειδοποιούν ότι το τέλος της σχέσης πλησιάζει με μαθηματική ακρίβεια

Τι είναι το φαινόμενο της «τελικής παρακμής»

Nέα έρευνα στο Journal of Personality and Social Psychology, προτείνει ακριβώς αυτό το σενάριο. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η επιδείνωση των σχέσεων δεν είναι τυχαία αλλά υπακούει σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο πτώσης δύο φάσεων, το οποίο μπορεί να μετρηθεί, να παρακολουθηθεί -ακόμη και να προβλεφθεί με ακρίβεια.

Οι ερευνητές Janina Bühler από το Πανεπιστήμιο Johannes Gutenberg του Mainz και Ulrich Orth από το Πανεπιστήμιο της Βέρνης, ανέλυσαν δεδομένα από 4 εκτενείς διαχρονικές μελέτες σε διαφορετικές χώρες. Διαπίστωσαν ότι τα ζευγάρια που οδηγούνται σε χωρισμό, περνούν πρώτα από μια ήπια πτώση της ευτυχίας τους, η οποία εκτείνεται για χρόνια, και έπειτα από μια δεύτερη, πολύ πιο απότομη, που εκδηλώνεται στους τελευταίους μήνες ή χρόνια πριν τον χωρισμό.
Οι επιστήμονες ονομάζουν το φαινόμενο «τελική παρακμή», δανειζόμενοι έναν όρο που χρησιμοποιούταν παλαιότερα για να περιγράψει την επιδείνωση των γνωστικών ικανοτήτων και της ευτυχίας πριν από τον θάνατο. «Η έρευνά μας δείχνει ότι οι ρομαντικές σχέσεις ακολουθούν αντίστοιχα προβλέψιμα μοτίβα πριν από τη λήξη τους», σημειώνουν. Επιπλέον, διαπιστώνουν ότι ενώ οι σχέσεις συχνά αξιολογούνται με βάση τη διάρκειά τους, στην πραγματικότητα «ο χρόνος που απομένει μέχρι τον χωρισμό λέει περισσότερα για την υγεία της σχέσης».

Η διαφορά ανάμεσα σε αυτόν που φεύγει και σε αυτόν που μένει

Ένα ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης αφορά τη χρονική και συναισθηματική ασυμμετρία ανάμεσα στους δύο συντρόφους. Το άτομο που τελικά θα λάβει την απόφαση να αποχωρήσει, φαίνεται να βιώνει τη φθορά πολύ νωρίτερα. Η δυσαρέσκεια αυξάνεται σταδιακά και η συναισθηματική αποστασιοποίηση ξεκινά ακόμη και χρόνια πριν τον χωρισμό.

Αντίθετα, ο σύντροφος που δεν έχει την πρωτοβουλία της απόφασης φαίνεται να βιώνει την επιδείνωση πολύ αργότερα. «Τα άτομα που ήταν οι αποδέκτες του χωρισμού εισήλθαν στην τελική φάση αργότερα αλλά η πτώση τους ήταν πιο έντονη», αναφέρεται στη μελέτη. Αυτό εξηγεί γιατί ένας χωρισμός συχνά εκλαμβάνεται από το ένα μέλος του ζευγαριού ως «κεραυνός εν αιθρία», ενώ το άλλο δείχνει ήδη προετοιμασμένο.

Πολλοί άνθρωποι διαισθάνονται πότε η σχέση τους οδεύει προς την κατηφόρα. Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι αυτά τα συναισθήματα δεν είναι απλώς υποκειμενικές εντυπώσεις αλλά αντικατοπτρίζουν μια πορεία προς τον χωρισμό που είναι παρόμοια σε όλους τους πολιτισμούς, τις ηλικιακές ομάδες και τους τύπους σχέσεων.

Ποιες είναι οι δύο φάσεις της παρακμής και πότε εμφανίζονται

Κατά τη διάρκεια της μελέτης, παρακολούθησαν χιλιάδες ζευγάρια διαχρονικά, καταγράφοντας την ετήσια ικανοποίησή τους από τις σχέσεις τους. Συγκρίνοντας ζευγάρια που τελικά χώρισαν με εκείνα που παρέμειναν μαζί, παρατήρησαν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο: «Η πτώση πριν από τον χωρισμό χωρίστηκε σε μια προγενέστερη φάση, που χαρακτηρίζεται από μικρότερη πτώση, και σε μια τελική φάση, που χαρακτηρίζεται από απότομη πτώση», γράφουν οι ερευνητές.

Η μετάβαση από τη μία φάση στην άλλη -το λεγόμενο «σημείο μετάβασης» -καταγράφηκε σε ένα διάστημα που κυμαινόταν από 7 μήνες έως και 2,3 χρόνια πριν από τον πραγματικό χωρισμό.

Υπάρχει επιστροφή μετά το σημείο μετάβασης;

Για πολλά ζευγάρια, η σχέση έχει ουσιαστικά τελειώσει πολύ πριν επισημοποιηθεί ο χωρισμός. Ωστόσο, οι επιστήμονες παρουσιάζουν μια «αχτίδα» ελπίδας. Η αναγνώριση των σημείων της τελικής παρακμής μπορεί να επιτρέψει στους ανθρώπους να λάβουν πιο συνειδητές αποφάσεις – είτε για να ζητήσουν βοήθεια είτε για να προχωρήσουν.

Όπως τονίζουν, «εάν το μέλος του ζευγαριού που δεν είναι ικανοποιημένο βρίσκεται ακόμα στην προτελευταία φάση και δεν έχει φτάσει ακόμη στο μεταβατικό σημείο, οι προσπάθειες βελτίωσης της σχέσης μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές, αποτρέποντας πιθανώς την έναρξη της τερματικής φάσης και την τελική διάλυσή της».

Με άλλα λόγια, η έγκαιρη παρέμβαση, είτε με τη βοήθεια ειδικού είτε μέσω ανοιχτής επικοινωνίας, μπορεί να ανατρέψει την κατάρρευση στις σχέσεις. Για τους θεραπευτές ζευγαριών και συμβούλους σχέσεων, τα ευρήματα προσφέρουν ένα πολύτιμο εργαλείο: η αξιολόγηση του σταδίου, στο οποίο βρίσκεται μια σχέση μπορεί να δείξει αν υπάρχει ακόμα περιθώριο επανασύνδεσης ή αν έχει ήδη ξεπεραστεί το σημείο χωρίς επιστροφή.

Πηγή: ygeiamou.gr