Από το 2013 που κέρδισε τη θέση της μασκότ του βρετανικού οργανισμού Ugly Animal Preservation Society, ο ανεπίσημος τίτλος του «πιο άσχημου ζώου του κόσμου» ακολουθεί σαν σκιά αυτό το ψάρι με τη ζελατινώδη σάρκα.
Όπως φαίνεται όμως, το 2025 μπορεί να σηματοδοτεί μια νέα αρχή για το Psychrolutes microporos - όπως είναι η επιστημονική ονομασία αυτού του ιδιαίτερου ψαριού. Κι αυτό γιατί πρόσφατα αναδείχθηκε «Ψάρι της χρονιάς», μέσω της ψηφοφορίας που διοργανώνει ετησίως το Mountain to Sea Conservation Trust, προκειμένου να αναδείξει την εκπληκτική βιοποικιλότητα των θαλασσών και λιμνών της Νέας Ζηλανδίας.
Σύμφωνα με το BBC, το blobfish κατέκτησε αυτήν την αναπάντεχη διάκριση αποσπώντας σχεδόν 1.300 από τις συνολικά 5.500 ψήφους. Ο ανταγωνισμός ήταν σκληρός, αφού αρχικά όλοι θεωρούσαν «φαβορί» το Καθρεπτόψαρο του Ατλαντικού (Hoplostethus atlanticus), διάσημο για την εκπληκτικά μεγάλη διάρκεια ζωής του που ξεπερνά τα 150 χρόνια! «Ήταν μια μάχη ανάμεσα σε δύο παράξενα πλάσματα του βυθού, με εμφάνιση που σου μένει αξέχαστη» δήλωσε η Kim Jones, επικεφαλής της περιβαλλοντικής ομάδας που διοργάνωσε τον διαγωνισμό.
Το γεγονός ότι το blobfish κατάφερε να κόψει πρώτο το νήμα, οφείλεται εν μέρει στην ανεπίσημη καμπάνια υποστήριξής του που διεξήγαγαν ορισμένοι παραγωγοί τοπικών ραδιοφωνικών σταθμών. «Πρόκειται για ένα "ανερχόμενο" ψάρι, χρειάζεται την ψήφο σας» έλεγαν την περασμένη εβδομάδα στους ακροατές τους η Sarah Gandy και ο Paul Flynn, παραγωγοί του More FM, καταφέρνοντας, όπως φάνηκε, να γείρουν την πλάστιγγα υπέρ του.
Η είδηση της νίκης του χαροποίησε ιδιαίτερα το ραδιοφωνικό δίδυμο. «Το blobfish κάθεται υπομονετικά στον βυθό του ωκεανού με το στόμα ανοιχτό, περιμένοντας να περάσει κάποιο μαλάκιο για να το φάει. Σε όλη του τη ζωή δέχεται bullying, και έτσι σκεφτήκαμε πως έχει φτάσει πλέον η δική του στιγμή να λάμψει» δήλωσαν οι παραγωγοί, εξηγώντας τους λόγους που θέλησαν να το στηρίξουν με τόσο ενθουσιασμό.
Πώς ξεκίνησε όμως το bullying για την εμφάνιση αυτού του παράξενου βαθύβιου πλάσματος; Είναι πράγματι τόσο άσχημο όσο πιστεύουν κάποιοι ή μήπως η φήμη του προέκυψε από μια μεγάλη παρεξήγηση;
Το blobfish ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από ένα ερευνητικό σκάφος στη Νέα Ζηλανδία το 1983, ωστόσο η «ρίζα του κακού» είναι μια φωτογραφία που τραβήχτηκε το 2003, όπου απεικονίζεται ως ένα αλλόκοτο πλάσμα με άμορφο ζελατινώδες σώμα, πλακουτσωτή πεσμένη μύτη και θλιμμένη έκφραση.
Η εικόνα αυτή θα αποτελούσε τα επόμενα χρόνια έμπνευση για διάφορα memes (που συνοδεύονται με ατάκες όπως «Πήγαινε σπίτι Εξέλιξη, είσαι μεθυσμένη»), emojis, apps, smartphone games κ.λπ. κατακτώντας τελικά μια θέση στην pop κουλτούρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένα σκετς του αμερικανικού σόου Saturday Night Live, όπου μια γοργόνα (προϊόν διασταύρωσης γυναίκας με blobfish) προσπαθεί ματαίως να σαγηνεύσει έναν ψαρά, πλαισιωμένη από τις εκθαμβωτικές αδελφές της.
Ωστόσο, η φωτογραφία αυτή του «Mr Blobby» (όπως ονομάστηκε το εικονιζόμενο δείγμα) είναι αρκετά παραπλανητική. Αν δει κανείς ένα blobfish να κολυμπά μέσα στο νερό, θα διαπιστώσει ότι πρόκειται για ένα αρκετά φυσιολογικό ψάρι, με κάπως διογκωμένο κεφάλι, κωνικό σώμα και ροζ-γκρι δέρμα με μικρά εξογκώματα. Εντάξει, δεν τον λες και «Νέμο», αλλά σίγουρα υπάρχουν κάτοικοι του βυθού με πολύ πιο τρομακτική όψη.
Το συγκεκριμένο είδος ψαριού ζει σε μεγάλα βάθη του ωκεανού, όπου η πίεση μπορεί να είναι πάνω από 100 φορές μεγαλύτερη από την ατμοσφαιρική πίεση που αισθανόμαστε εμείς αυτή τη στιγμή. Το σώμα τους είναι ειδικά προσαρμοσμένο ώστε να αντέχει αυτά τα ακραία περιβάλλοντα: είναι μαλακό, διαθέτει εύκαμπτα οστά και ελάχιστη μυϊκή μάζα. Όταν ένα blobfish βγαίνει έξω από το νερό, η αποσυμπίεση το κάνει να διογκώνεται. Το δέρμα του χαλαρώνει και τα χαρακτηριστικά του παραμορφώνονται. Ο ζελατινώδης ιστός δεν μπορεί πλέον να διατηρήσει το σχήμα του, και το ψάρι μετατρέπεται σε μια άμορφη μάζα, που θυμίζει μέδουσα η οποία ξεβράστηκε στην ακτή.
«Η φωτογραφία που γνωρίζουν όλοι είναι φρικτή επειδή πρόκειται για ένα νεκρό ψάρι. Δεν λέω ότι στο φυσικό του περιβάλλον θα κέρδιζε σε διαγωνισμό ομορφιάς, αλλά σίγουρα δεν έχει αυτή τη θλιβερή εμφάνιση» λέει ο Simon Watt, ο βιολόγος που ίδρυσε το 2012 την Ugly Animal Preservation Society.
Ο εν λόγω οργανισμός χρησιμοποιεί το χιούμορ για να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τις ανάγκες προστασίας πλασμάτων που, μπορεί να μην είναι χαριτωμένα όπως τα ασπρόμαυρα και χνουδωτά πάντα, όμως αξίζουν την αγάπη και την προσοχή μας. Το 2013 το blobfish αναδείχτηκε μασκότ αυτού του πρότζεκτ, κατόπιν ψηφοφορίας στην οποία συμμετείχαν πολλοί διάσημοι κωμικοί.
Αν και ο τίτλος αυτός έδωσε περαιτέρω τροφή στον «μύθο» της ασχήμιας του blobfish, οι προθέσεις πίσω από το πρότζεκτ του Watt είναι αναμφίβολα καλές. Ο ίδιος δεν παύει να τονίζει ότι η επιστημονική κοινότητα και οι περιβαλλοντικές ομάδες πρέπει να αρχίζουν να αντιμετωπίζουν ισότιμα τα ζωικά είδη που βρίσκονται σε κίνδυνο, ανεξάρτητα από το πόσο χαριτωμένα φαίνονται στο ανθρώπινο μάτι. Και το παρεξηγημένο ψάρι έχει ήδη παίξει σημαντικό ρόλο, ως σύμβολο των αδικημένων πλασμάτων της φύσης, ώστε να ακουστεί αυτό το τόσο σημαντικό μήνυμα.
Με πληροφορίες από BBC, Science Focus
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Λίγες μόλις ώρες μετά την άτυπη πενταμερή για το Κυπριακό, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης κάνει μια πρώτη αποτίμηση όσων συνέβησαν στη Γενεύη. Μιλώντα στο Euronews, αποκαλύπτει και όσα συζήτησε με την ηγεσία της ΕΕ.
