Παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο η Φαίδρα Γρηγορίου, Διευθύντρια του Τομέα Δικαιοσύνης του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αναφέρθηκε σε κάποιες από τις κυριότερες πρόνοιες του νομοσχεδίου, το οποίο, όπως εξήγησε, σκοπό έχει να εκσυγχρονίσει την εν λόγω νομοθεσία, η οποία χρονολογείται από την περίοδο της Αγγλοκρατίας.
Σύμφωνα με όσα ανέφερε η κ. Γρηγορίου, το νομοσχέδιο προβλέπει μεταξύ άλλων την ενημέρωση των αρχών για την τοποθεσία, ώρα έναρξης και λήξης και δρομολόγιο μίας προγραμματιζόμενης διαδήλωσης, μία εβδομάδα πριν τη διεξαγωγή της. Σημείωσε, όμως, ότι αυτά δεν εφαρμόζονται σε μία αυθόρμητη συγκέντρωση. Επίσης, είπε ότι από πλευράς της η Αστυνομία θα οφείλει να ορίζει υπεύθυνο αξιωματικό, ο οποίος θα επικοινωνεί με τους διοργανωτές.
«Η Αστυνομία, όταν ενημερωθεί, σταθμίζει όλες τις περιστάσεις και, στην περίπτωση που θεωρεί αναγκαίο να επιβάλει περιορισμούς, τότε καλεί τον διοργανωτή για να λάβει τις απόψεις του σχετικά με το θέμα», πρόσθεσε η κ. Γρηγορίου, διευκρινίζοντας ότι «θα πρέπει η απόφαση του Αρχηγού της Αστυνομίας να είναι δικαιολογημένη».
Διευκρίνισε, ακόμα, ότι το νομοσχέδιο προβλέπει πως, για να επιβληθούν περιορισμοί, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ο αριθμός των συμμετεχόντων, η περιοχή πραγματοποίησης της διαδήλωσης, ο βαθμός επικινδυνότητας, το ενδεχόμενο πραγματοποίησης άλλης συγκέντρωσης σε κοντινό σημείο την ίδια ώρα και οι συμπεριφορές που παρατηρήθηκαν σε προηγούμενες διαδηλώσεις. Οι περιορισμοί μπορεί να αφορούν στον χώρο, τη διάρκεια και τον χρόνο της συγκέντρωσης, αλλά και στη μη παρεμπόδιση της κυκλοφορίας και μη παρεμπόδιση πρόσβασης σε δημόσιες υπηρεσίες.
Η κ. Γρηγορίου υπογράμμισε ότι στην ετοιμασία του νομοσχεδίου λήφθηκαν υπόψη οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και υπογράμμισε ότι με τις πρόνοιές τους δεν παραβιάζεται η ουσία του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ειρηνικά. Σημείωσε ότι με γνώμονα αποφάσεις του ΕΔΑΔ περιλήφθηκε και πρόνοια για διάλυση συγκέντρωσης, αφού δε θεωρείται ότι μπορεί να υπάρξει «διάλυση συγκέντρωσης και σύλληψη συμμετεχόντων μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο για συγκεκριμένους και αποδεδειγμένους ουσιαστικούς λόγους, όπως σοβαρούς κινδύνους».
Το νομοσχέδιο, όπως είπε, προβλέπει διάλυση συγκέντρωσης όταν αυτή μετατρέπεται σε βίαιη, όταν γίνεται κατά παράβαση περιορισμών και όταν υπάρχει κίνδυνος για δημόσια τάξη και ασφάλεια ή κίνδυνος για πρόκληση σωματικής βλάβης.
Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπονται τρία ποινικά αδικήματα από τον νόμο. Το ένα είναι η άσκηση ή η προτροπή σε πράξεις βίας από πρόσωπο που συμμετέχει σε συγκέντρωση. Το δεύτερο ποινικό αδίκημα αφορά την περίπτωση που κάποιος με καλυμμένο πρόσωπο, που συμμετέχει σε διαδήλωση για την οποία υπάρχει υποψία ότι θα καταστεί μη ειρηνική, δεν αφαιρεί το κάλυμμα του προσώπου, όταν του ζητηθεί, χωρίς να υπάρχει καλός λόγος. Το τρίτο αδίκημα αφορά παραμονή ατόμων με καλυμμένα πρόσωπα σε συγκέντρωση, μετά από οδηγίες για διάλυσή της.
Ο Ηλίας Στεφάνου, επικεφαλής της επιτροπής ποινικού δικαίου του Δικηγορικού Συλλόγου, εξέφρασε επιφυλάξεις για το γεγονός ότι το νομοσχέδιο αφήνει στη διακριτική ευχέρεια του αστυνομικού το να κρίνει κατά πόσο υπάρχει «εύλογη αιτία» για τη μη αφαίρεση αντικειμένου που καλύπτει το πρόσωπο συμμετέχοντα σε διαδήλωση. Εξήγησε ότι με αυτό τον τρόπο θα μπορεί ένας αστυνομικός που επιθυμεί να κλείσει τη διαδήλωση για αλλότριους σκοπούς, να καταχραστεί αυτή τη διακριτική ευχέρεια.
Εισηγήθηκε, επίσης, η αναφορά σε «συνθήκες εύλογης υποψίας» θα πρέπει να αποσαφηνιστούν, καθώς πρόκειται για ποινικό αδίκημα και δεν μπορεί να επαφίεται στην κρίση του εκάστοτε αστυνομικού. Ο κ. Στεφάνου εξήγησε ότι και οι δύο αναφορές για «εύλογη αιτία» και «εύλογη υποψία» που συνδέονται με τη χρήση καλύμματος προσώπου από διαδηλωτές, αφήνουν περιθώριο κατάχρησης της διαδικασίας στην πράξη.
Εξάλλου, τόσο η κ. Γρηγορίου, όσο και ο εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας στη συνεδρίαση, ανέφεραν ότι, σύμφωνα την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, συνιστά τρόπο έκφρασης το να φέρει κάποιος κάλυμμα προσώπου σε μία διαδήλωση ή συγκέντρωση, ενώ θεωρείται πως πρέπει να γίνεται σεβαστή και η ανωνυμία των διαδηλωτών. Ο εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας αναφέρθηκε, επίσης, στην πρόνοια του νομοσχεδίου για εκ των προτέρων ειδοποίηση για τη διεξαγωγή διαδήλωσης, λέγοντας ότι αυτό δεν είναι προαπαιτούμενο και δεν επιφέρει επίπτωση σε περίπτωση παράλειψης.
Ο Σύνδεσμος Αστυνομίας Κύπρου εξέφρασε συμφωνία με το νομοσχέδιο, παραπέμποντας σε νομοθεσίες των ΗΠΑ, Καναδά, Αγγλίας, Γαλλίας και Γερμανίας, οι οποίες επίσης προβλέπουν δυνατότητα της Αστυνομίας να διατάξει αφαίρεση καλύμματος προσώπου, σε περίπτωση που υπάρχει υπόνοια για εκδήλωση βίας. Σημείωσε ότι εξαίρεση μπορεί να αποτελεί η χρήση καλύμματος προσώπου από θρησκευτικές ομάδες, ή για λόγους υγείας.
Την ικανοποίησή του για την πρόθεση του Υπουργείου να εκσυγχρονίσει τη νομοθεσία και ο Πρόεδρος του κλάδου αστυνομίας της συντεχνίας Ισότητα, Νίκος Λοϊζίδης, σημειώνοντας ότι είναι σωστό στην κατεύθυνση της οργάνωσης. Πρόσθεσε ότι η ποινική δίωξη αναφέρεται σε πολύ λίγα άρθρα του νομοσχεδίου.
«Αυτός που δε θέλει τροποποιήσεις, είναι αυτός που θα επιδιώξει να μη συνέρχεται ειρηνικά», ανέφερε, σημειώνοντας ότι υπάρχει νομικό κενό και πρέπει να γίνουν τροποποιήσεις για να καλυφθεί. «Έχουμε φόβο ότι ανώνυμοι σε διάφορες επαρχίες, σκόπιμα κατά τη διάρκεια διαδήλωσης, εισέρχονται για να διασαλεύσουν τη δημόσια τάξη», πρόσθεσε.
Επίσης, ο κ. Λοϊζίδης έκανε λόγο για εργασιακό ρατσισμό κατά των αστυνομικών, λόγω του ότι δεν προσκλήθηκαν συντεχνίες αστυνομικών στη συνεδρίαση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων την περασμένη Δευτέρα, όπου συζητήθηκε η παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διαδηλώσεις.
Εισηγήθηκε, επίσης, την προσθήκη πρόνοιας στο νομοσχέδιο για παρουσίαση πανό ή συνθημάτων με υβριστικό περιεχόμενο. Εξάλλου, καταδίκασε και την παρουσία διαδηλωτών έξω από τη Βουλή, κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής, οι οποίοι κρατούσαν πανό που έγραφε «Μπάτσοι, φασίστες, δολοφόνοι». Ακόμα, εισηγήθηκε να μπορεί υπαστυνόμος να δίνει οδηγία για διάλυση διαδήλωσης και όχι μόνο ο Αρχηγός της Αστυνομίας.
Στη συνεδρίαση συμμετείχε, επίσης, ο Λάμπρος Ιωάννου, ως εκπρόσωπος του Κινήματος Ενεργώ, ο οποίος ανέφερε ότι ήταν απαραίτητη η αναθεώρηση του νόμου. «Το δικαίωμα της διαμαρτυρίας και των διαδηλώσεων είναι το μόνο που απόμεινε στους πολίτες για να εκφράσουν την αντίθεσή και τις απόψεις τους εκτός από τα δικαστήρια», ανέφερε σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση, σημειώνοντας ότι πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή η ρύθμισή του, καθώς πρόκειται για θεμελιώδες δικαίωμα.
«Χρειάζεται να γίνει ενδελεχής συζήτηση» σημείωσε, προσθέτοντας ότι δεν πρέπει να περιορίζεται, ούτε να επαφίεται σε μέλος της αστυνομίας να αποφασίζει για συνταγματικά δικαιώματα.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Νίκος Τορναρίτης, εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη συζήτηση που έλαβε χώρα στη συνεδρίαση. Επεσήμανε ότι πρόθεση δεν είναι να δημιουργηθεί ένα αστυνομικό κράτος. Ανέφερε ότι θα χρειαστεί αρκετή εξέταση το θέμα, λέγοντας ότι παρουσιάζει πολλές δυσκολίες, και κάλεσε τους συμμετέχοντες να καταθέσουν γραπτές εισηγήσεις, ώστε να ακολουθήσει η κατ’ άρθρο συζήτηση του νομοσχεδίου στις επόμενες συνεδριάσεις.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, σημείωσε κατά τη συνεδρίαση ότι πριν από τέτοια νομοσχέδια επιβάλλεται να προηγείται διάλογος. Εξέφρασε, επίσης, τη θέση ότι γίνεται προσπάθεια τροποποίησης της νομοθεσίας, ενώ δεν αξιοποιούνται επαρκώς τα εργαλεία που προσφέρει η ισχύουσα νομοθεσία.
Ζήτησε, επίσης, ενημέρωση για τις συλλήψεις και τις καταδίκες που έγιναν στις διαδηλώσεις σε Χλώρακα και Λεμεσό τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 2023, όπου εκδηλώθηκαν βίαια επεισόδια, καθώς και σε βίαιη διαδήλωση στο μνημόσυνο για τον Γεώργιο Γρίβα. Αναφέρθηκε, επίσης, σε συνήθη περιστατικά οχλαγωγίας και παραβατικών συμπεριφορών που σημειώνονται σε χώρους συγκέντρωσης φιλάθλων, όπου δεν εφαρμόζονται από την Αστυνομία οι πρόνοιες του ισχύοντος νόμου.
«Έχουμε πει πάρα πολλές φορές ότι ο ποινικός κώδικας σίγουρα χρειάζεται εκσυγχρονισμό, αλλά ο εκσυγχρονισμός δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη αυστηροποίηση και περιστολή ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών», ανέφερε σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση ο κ. Δαμιανού.
«Ειδικά τα ζητήματα της ελευθερίας της συνάθροισης, της ελευθερίας του λόγου είναι δικαιώματα που βρίσκονται στον πυρήνα του δημοκρατικού πολιτεύματος και οποιαδήποτε λεγόμενη ρύθμιση πρέπει να γίνεται με φειδώ και σε πολύ ακραίες περιπτώσεις», πρόσθεσε. Ο κ. Δαμιανού εξέφρασε τον προβληματισμό του και σημείωσε ότι «δεν έχει τεκμηριωθεί η ανάγκη για περαιτέρω περιστολή δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών».
Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου για την παρουσίαση στην Επιτροπή των κανονισμών που αφορούν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, ο κ. Δαμιανού απάντησε ότι οι Κανονισμοί πρέπει να εξατομικεύουν και να καταγράφουν λεπτομέρειες των βασικών άρχων που βρίσκονται στους νόμους, πρόσθεσε, όμως, ότι όταν «ο βασικός νόμος είναι προβληματικός τότε και οι κανονισμοί ενδέχεται να είναι προβληματικοί». Σημείωσε, πάντως, ότι θα πρέπει οι κανονισμοί να κατατεθούν στην Βουλή και «να μην μείνουμε στα προνόμια των εκάστοτε υπουργών».
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Κουκουμάς, ο οποίος είχε προεδρεύσει της Επιτροπής Αθρωπίνων Δικαιωμάτων στη συνεδρίαση σχετικά με τα δικαιώματα διαδηλωτών, είπε κατά τη σημερινή συνεδρίαση ότι το κράτος όχι μόνο πρέπει να επιτρέπει, αλλά και να διευκολύνει τις διαδηλώσεις, ακόμα και όταν μία διαδήλωση προσβάλλει τις αντιλήψεις άλλων ατόμων. Σημείωσε, επίσης, ότι η κάλυψη προσώπου είναι πρόβλημα όταν συνδέεται με άσκηση βίας, αλλιώς δεν μπορεί να αποτελεί πρόβλημα.
