Μπήκαν στο μυαλό μας - Ανησυχητικές ποσότητες μικροπλαστικών βρέθηκαν στον ανθρώπινο εγκέφαλο

Χαμηλότερες συγκεντρώσεις στο ήπαρ και στους νεφρούς
Σε δημοσίευσή της στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Medicine» η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον τοξικολόγο Μάθιου Κάμπεν, καθηγητή στο Κολέγιο Φαρμακευτικής του UNM, ανέφερε ότι οι συγκεντρώσεις μικροπλαστικών στον εγκέφαλο ήταν πολύ υψηλότερες από αυτές στο ήπαρ ή στους νεφρούς καθώς και από εκείνες που έχουν βρεθεί στο παρελθόν από άλλες έρευνες στον πλακούντα και στους όρχεις.

«Πιθανώς αυτά τα πλαστικά εμποδίζουν την ομαλή ροή του αίματος στα αιμοφόρα αγγεία»

Ο ρυθμός συσσώρευσης αντικατοπτρίζει τις ολοένα και αυξανόμενες ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων στον πλανήτη, είπε ο καθηγητής Κάμπεν. «Τα νέα ευρήματα αλλάζουν το τοπίο. Κάνουν το ζήτημα πολύ πιο προσωπικό» σημείωσε ο επικεφαλής της μελέτης και προσέθεσε ότι, με βάση τα ευρήματα, τα πλαστικά σωματίδια που εντοπίστηκαν ήταν πάρα πολύ μικρά – σε κλίμακα νανομέτρου, δηλαδή μόλις δύο με τρεις φορές μεγαλύτερα από έναν ιό. Σύμφωνα με τον καθηγητή Κάμπεν τα αποτελέσματα αυτά κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.

Δεκαπλάσια μικροπλαστικά στον εγκέφαλο των ατόμων με άνοια
Ηταν επίσης χαρακτηριστικό ότι ο εγκεφαλικός ιστός ατόμων που είχαν διαγνωσθεί με άνοια περιείχε ως και 10 φορές περισσότερα μικροπλαστικά σε σύγκριση με τον εγκέφαλο ατόμων που δεν έπασχαν από άνοια. Πάντως, όπως τόνισε ο καθηγητής, ο σχεδιασμός της συγκεκριμένης μελέτης δεν μπορεί να αποδείξει αν τα υψηλότερα επίπεδα πλαστικών στον εγκέφαλο είναι εκείνα που προκαλούν τα συμπτώματα άνοιας – μπορεί απλώς τα μικροπλαστικά να συσσωρεύονται περισσότερο στον εγκέφαλο εξαιτίας της διαδικασίας εξέλιξης της ίδιας της νόσου.

Η νέα μελέτη βασίστηκε σε χρήση μιας καινοτόμου μεθόδου που ανέπτυξαν οι ερευνητές του UNM προκειμένου να μετρούν τα μικροπλαστικά στους ιστούς – η μέθοδος αυτή είχε εφαρμοστεί στο παρελθόν για τη μέτρηση ποσοτήτων μικροπλαστικών σε ανθρώπινους πλακούντες καθώς και σε όρχεις τόσο ανθρώπων όσο και σκύλων.

Στο πλαίσιο της τελευταίας μελέτης τους οι ερευνητές ανέλυσαν ιστούς που είχαν δωρηθεί από την Ιατροδικαστική Υπηρεσία του Νέου Μεξικού – η Υπηρεσία έχει τη νομική υποχρέωση να διατηρεί τους ιστούς από τις νεκροψίες επί επτά έτη προτού τους απορρίψει. Το παλαιότερο δείγμα ιστού του εγκεφάλου ήταν του 2016 και συγκρίθηκε με εγκεφαλικό ιστό του 2024. Ολα τα δείγματα ελήφθησαν από τον μετωπιαίο φλοιό, την περιοχή πάνω και πίσω από τα μάτια.

Η διαδικασία
Οι ερευνητές διέλυσαν τον ιστό με χημικά μέσα και στη συνέχεια τοποθέτησαν τη μάζα που δημιουργήθηκε σε μια φυγόκεντρο από την οποία βγήκε ένα μικρό σφαιρίδιο που περιείχε αδιάλυτο πλαστικό. Το σφαιρίδιο αυτό θερμάνθηκε στη συνέχεια στους 600 βαθμούς Κελσίου σε μια διαδικασία που είναι γνωστή ως πυρόλυση. Οι ερευνητές «συνέλαβαν» τις εκπομπές αερίων καθώς τα πλαστικά καίγονταν. Ιόντα που παράγονταν από τα πολυμερή διαχωρίστηκαν με χρωματογραφία και ταυτοποιήθηκαν με φασματομετρία μάζας.

Ανίχνευση 12 διαφορετικών πολυμερών
Με εφαρμογή της τεχνικής ανιχνεύθηκαν και μετρήθηκαν 12 διαφορετικά πολυμερή, το πιο κοινό εκ των οποίων ήταν το πολυαιθυλένιο το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως στις συσκευασίες τροφίμων και ποτών (όπως σε πλαστικά μπουκάλια).

Παράλληλα οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ηλεκτρονική μικροσκοπία για να εξετάσουν οπτικά τα δείγματα ιστού που είχαν μεγάλες συγκεντρώσεις πολυμερών. Ανακάλυψαν ότι τα πλαστικά στους ιστούς είχαν διάμετρο 200 νανομέτρων ή μικρότερη (όχι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη των ιών). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα σωματίδια ήταν αρκετά μικρά ώστε να διαπεράσουν τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό, αν και ο καθηγητής Κάμπεν υπογράμμισε ότι παραμένει ασαφές πώς ακριβώς τα πλαστικά σωματίδια μεταφέρονται στον εγκέφαλο.

Τα σενάρια της επίδρασης στον εγκέφαλο
Ασαφής παραμένει επίσης η επίδραση που έχουν αυτά τα πλαστικά στον εγκέφαλο. «Εχουμε αρχίσει να σκεφτόμαστε ότι πιθανώς αυτά τα πλαστικά εμποδίζουν την ομαλή ροή του αίματος στα αιμοφόρα αγγεία. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα αυτά τα νανοϋλικά να παρεμβαίνουν στις συνάψεις μεταξύ των αξόνων του εγκεφάλου. Μπορεί επίσης να βάζουν τον ‘σπόρο’ για τη συσσώρευση πρωτεϊνών που εμπλέκονται στην άνοια. Δεν γνωρίζουμε ακόμη τι ακριβώς συμβαίνει».

Υψηλές συγκεντρώσεις πλαστικών στο κρέας
Πάντως ο καθηγητής υποπτεύεται ότι τα περισσότερα μικροπλαστικά φθάνουν στο ανθρώπινο σώμα μέσω της τροφής – ιδίως του κρέατος καθώς η εμπορική παραγωγή κρέατος συνδέεται με συγκέντρωση πλαστικών στην τροφική αλυσίδα. «Ο τρόπος με τον οποίο ποτίζουμε τα χωράφια χρησιμοποιώντας νερό επιμολυσμένο με πλαστικά οδηγεί σε συσσώρευση των πλαστικών στις καλλιέργειες. Στη συνέχεια ταΐζουμε τα ζώα με αυτά που έχουμε καλλιεργήσει». Είναι χαρακτηριστικό ότι η ερευνητική ομάδα εντόπισε υψηλές συγκεντρώσεις πλαστικών σε κρέας που πωλείται σε σούπερ μάρκετ και παντοπωλεία.

Συσσώρευση στα λιποκύτταρα της μυελίνης
Τα μικροπλαστικά τείνουν να συσσωρεύονται στα λιποκύτταρα της μυελίνης που αποτελεί το περίβλημα των νευρώνων και συμβάλλει στη μετάδοση των σημάτων μεταξύ τους. Αυτό μπορεί να εξηγήσει τις υψηλές συγκεντρώσεις μικροπλαστικών στον εγκέφαλο, είπε ο καθηγητής.

Μόνιμη «ωρολογιακή βόμβα» για τον πλανήτη και την υγεία
Η παραγωγή πλαστικών παγκοσμίως συνεχίζεται με αυξανόμενους ρυθμούς, ακόμη όμως και αν σταματούσε αύριο, τα ήδη συσσωρευμένα πλαστικά του περιβάλλοντος θα εξακολουθούσαν να αποτελούν «ωρολογιακή βόμβα» για τον πλανήτη και την ανθρώπινη υγεία. Και αυτό διότι μπορεί να χρειαστούν δεκαετίες προκειμένου τα πολυμερή να διασπαστούν σε μικροσκοπικά σωματίδια, γεγονός που σημαίνει ότι οι συγκεντρώσεις μικροπλαστικών και νανοπλαστικών στο περιβάλλον θα συνεχίσουν να αυξάνονται για πολλά χρόνια ακόμη.

Παγκόσμια απειλή
Ο Κάμπεν ο οποίος συνηθίζει να χρησιμοποιεί το «μότο» των τοξικολόγων «Η δόση κάνει το δηλητήριο» επεσήμανε ότι τα νέα ευρήματα δείχνουν μια παγκόσμια (μικροπλαστική) απειλή για την ανθρώπινη υγεία. Και δήλωσε ότι πιστεύει πως το κοινό θα κατανοήσει αυτή την απειλή. «Δεν έχω συναντήσει ποτέ άνθρωπο που να λέει ‘‘Εχω αρκετό πλαστικό στον εγκέφαλό μου και είμαι εντάξει με αυτό…’’».

Πηγή: Tο Βήμα