Πότε μια επιχείρηση δικαιούται να απασχολήσει προσωπικό από τρίτες χώρες - Το ποσοστό μακροχρόνιων Κυπρίων ανέργων

Προσφάτως ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ιδιοκτητών Κέντρων Εστίασης Διασκέδασης Εκδηλώσεων (ΟΣΙΚΕΔΕ) Νεόφυτος Θρασυβούλου, ανέφερε ότι οι εργαζόμενοι τρίτων χωρών αποτελεί αναγκαιότητα και όχι πολυτέλεια για την εστίαση και του χώρους εκδηλώσεων καθώς η σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό πονοκεφαλιάζει τις επιχειρήσεις

Τους τελευταίους μήνες υπήρξε ένα μπαράζ διαβουλεύσεων μεταξύ Υπουργείου Εργασίας και κοινωνικών εταίρων για τον εκσυγχρονισμό και επαναπροσδιορισμό της μέχρι σήμερα πολιτικής προκειμένου να προωθηθεί η ορθολογική στήριξη της παραγωγικής διαδικασίας με θετικές οικονομίες κλίμακος και επιπτώσεις σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, καθώς επιδεινώνεται η απόγνωση από τους επιχειρηματίες για την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, η οποία δυσχεραίνει τη λειτουργία των επιχειρήσεων αλλά και λειτουργεί ως επιβραδυντικός παράγοντας στην ανάπτυξη.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η απασχόληση αλλοδαπών που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών (δηλ. εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης) ρυθμίζεται από την περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νομοθεσία.

Βασικές προϋποθέσεις για την απασχόληση αλλοδαπών εξακολουθεί να παραμένει η τεκμηριωμένη έλλειψη ντόπιου ή κοινοτικού εργατικού δυναμικού, που να είναι ικανοί και διαθέσιμοι για εργασία για να καλύψουν τις συγκεκριμένες ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Πλειοψηφία Ελληνοκύπριων ανέργων με πτυχία

Εντύπωση προκαλεί η τελευταία δημοσιευμένη έρευνα (Μάιος 2024) από το Παρατηρητήριο αγοράς εργασίας Μακροχρόνια Ανέργων όπου αναδεικνύει ότι η πλειοψηφία των μακροχρόνια ανέργων (με διάρκεια άνω των 12 μηνών) είναι Ελληνοκύπριοι (με 1.004 άτομα ή 78%) και ακολουθούν με πολύ μικρότερους αριθμούς τα άτομα με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας (με 102 άτομα ή 8%),  οι Ευρωπαίοι πολίτες (με 88 ή 7%) και οι αλλοδαποί με κυπριακή υπηκοότητα (με 36 άτομα ή 3%) .

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, για τον μήνα Μάιο, οι Ελληνοκύπριοι αποτελούν την πλειοψηφία του συνόλου των ανέργων με 5.857 άτομα (72%), ενώ από το σύνολο των ανέργων οι 1.091 (13%) ήταν Ευρωπαίοι πολίτες.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των εγγεγραμμένων ανέργων γύρω στα 3,608 άτομα (44%) είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Εν συνεχεία 3.299 άτομα (40%) είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας γενικής ή τεχνικής εκπαίδευσης, 1.202 άτομα (15%) είναι απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τέλος 50 άτομα (1%)  είναι άτομα χωρίς μόρφωση.

Στρατηγική απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού από τρίτες χώρες

Η Στρατηγική αποτελεί μέτρο της πολιτικής απασχόλησης για ικανοποίηση των ελλείψεων της αγοράς εργασίας και εφαρμόζεται για την εργοδότηση υπηκόων τρίτων χωρών με προσωρινή διαμονή.

Όταν αναφέρεται κανείς σε «Τρίτες χώρες» εννοεί όλα τα κράτη εκτός των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου δηλ. της Νορβηγίας, Ισλανδίας, Λιχτενστάιν και της Ελβετίας.

Ωστόσο η Στρατηγική δεν εφαρμόζεται στις πιο κάτω περιπτώσεις υπηκόων τρίτων χωρών:

• Που είναι σύζυγοι Κυπρίων ή Ευρωπαίων υπηκόων
• Που διαμένουν νόμιμα στην Κύπρο με καθεστώς αναγνωρισμένου πρόσφυγα ή που έχουν εξασφαλίσει καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας
• Που έχουν εξασφαλίσει άδεια μετανάστευσης
• Που έχουν εξασφαλίσει καθεστώς επί μακρόν διαμένοντος

Ένας εργοδότης ή μια επιχείρηση για να δικαιούται να υποβάλει αίτημα για απασχόληση αλλοδαπού προσωπικού θα πρέπει:

• Αποδεδειγμένα και για τουλάχιστον δύο εβδομάδες να επιδιώκει ενεργά να ικανοποιήσει τις ανάγκες του σε εργατικό δυναμικό από τη Κυπριακή και Ευρωπαϊκή αγορά εργασίας.
• Να είναι οργανωμένη και βιώσιμη επιχείρηση δηλ.

-να είναι εγγεγραμμένη στις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων με αριθμό μητρώου εργοδότη (ΑΜΕ) και στο Τμήμα Φορολογίας (ΦΠΑ και Φόρο Εισοδήματος

-να είναι κατάλληλα στελεχωμένη με ντόπιο εργατικό δυναμικό, ποσοτικά και ποιοτικά, ανάλογα με το είδος των δραστηριοτήτων που διεξάγει και ο αριθμός των αλλοδαπών εργαζομένων να μην υπερβαίνει το 30% (εξαιρούνται οι γεωργοκτηνοτρόφοι)

• να τηρεί την εργατική νομοθεσία και να προσφέρει όρους εργοδότησης στα επίπεδα της αντίστοιχης συλλογικής σύμβασης
• να μην έχει απασχολήσει παράνομα αλλοδαπού
• να μην απέλυσε προσωπικό τους τελευταίους 8 μήνες και να μην ανέστειλε τις εργασίες της επιχείρησης του τους τελευταίους 12 μήνες
• να μην ανέστειλε τις εργασίες της επιχείρησης του τους τελευταίους 12 μήνες με εξαίρεση περιπτώσεις που υπάρχει ειδική πρόνοια σε συμφωνία, όπως π.χ. στην τουριστική βιομηχανία, ή με βάση Νομοθεσία ή Διάταγμα.
• να διαθέτει κατάλληλο κατάλυμα για διαμονή των αλλοδαπών σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχουν καθοριστεί σε Ειδικό Έντυπο Υπεύθυνης Δήλωσης, στις περιπτώσεις όπου με βάση τη σύμβαση απασχόλησης παρέχεται διαμονή.

Πέραν των προαναφερθέντων, στην νέα Στρατηγική περιλαμβάνονται και οι εξής Ειδικοί Όροι:

• Σε περίπτωση πλεονασμού ή αναστολής εργασιών θα απολύονται πρώτα οι αλλοδαποί εργάτες εφόσον οι απολύσεις λόγω πλεονασμού αφορούν την ειδικότητα στην οποία απασχολούνται οι αλλοδαποί.
• Στις περιπτώσεις όπου η παροχή στέγασης περιλαμβάνεται στους όρους εργοδότησης, ο εργοδότης είναι υπόχρεος να παρέχει στέγη αποδεκτών επιπέδων και διευκολύνσεων στους αλλοδαπούς εργαζόμενους και δικαιούται να αποκόπτει από το μισθό τους ποσοστό μέχρι 10% για το κόστος στέγασης. Αν ο εργοδότης δεν παρέχει διατροφή, στην παρεχόμενη στέγη θα υπάρχουν διευκολύνσεις κουζίνας. Σε περίπτωση που ο εργοδότης θα προσφέρει δωρεάν διατροφή, δηλαδή 3 τουλάχιστον ημερήσια γεύματα αποδεκτής ποιότητας και ποσότητας, θα δικαιούται να αποκόπτει από το μισθό τους για το σκοπό αυτό πρόσθετο ποσό μέχρι 15%.
• Καμιά άλλη μείωση του μισθού του αλλοδαπού δεν θα επιτρέπεται εκτός από εκείνες που προβλέπονται από την κυπριακή εργατική ή και άλλη Νομοθεσία ή από τους όρους της παρούσης διευθέτησης.
• Αποκοπή από το μισθό του αλλοδαπού εργοδοτούμενου για καταβολή τελών σε μεσάζοντες ή και σε οποιοδήποτε τρίτο μέρος δεν επιτρέπεται.
• Τα έξοδα μεταφοράς των αλλοδαπών από τη χώρα προέλευσης τους μετ’ επιστροφής θα επιβαρύνουν εξ’ ολοκλήρου τον εργοδότη.
• Οι αλλοδαποί εργάτες θα έχουν όλα τα δικαιώματα που έχουν οι Κύπριοι εκτός εκείνων της αλλαγής εργοδότη/τόπου εργασίας/ειδικότητας εργασίας για τα οποία θα απαιτείται η άδεια της αρμόδιας Αρχής.

Επιτρεπόμενος αριθμός αλλοδαπών εργαζομένων

Ο επιτρεπόμενος αριθμός αλλοδαπών εργαζομένων ανά είδος Επιχείρησης καθορίζεται ως ακολούθως:

• Για τις επιχειρήσεις που τηρούν την εργατική νομοθεσία και οποιοδήποτε άλλο Νόμο και Κανονισμό του Κράτους δικαιούνται να εργοδοτήσουν αλλοδαπούς σε ποσοστό 30% του μέσου όρου του συνολικού αριθμού απασχολουμένων για την περίοδο των 12 μηνών που προηγούνται της υποβολής της αίτησης (εξαιρούνται διαστήματα αναστολής ή μερικής αναστολής εργασιών).

• Για τις επιχειρήσεις που τηρούν την εργατική νομοθεσία και οποιοδήποτε άλλο Νόμο και Κανονισμό του Κράτους και εφαρμόζουν συμφωνημένη συλλογική σύμβαση (κλαδική ή επιχειρησιακή) για τους όρους απασχόλησης του προσωπικού τους, δικαιούνται να εργοδοτήσουν αλλοδαπούς σε ποσοστό 50% του μέσου όρου του συνολικού αριθμού απασχολουμένων για την περίοδο των 12 μηνών που προηγούνται της υποβολής της αίτησης (εξαιρούνται διαστήματα αναστολής ή μερικής αναστολής εργασιών).

• Για τις επιχειρήσεις ή τα φυσικά άτομα που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Γεωργοκτηνοτροφίας ο επιτρεπόμενος αριθμός αλλοδαπών εργαζομένων καθορίζεται από τις εκτάσεις και το είδος καλλιεργειών και τον αριθμό των εκτρεφόμενων ζώων όπως και από άλλα σχετικά κριτήρια που θέτει το Υπουργείο Γεωργία, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος και νοουμένου ότι οι επιχειρήσεις ή τα φυσικά άτομα τηρούν την εργατική νομοθεσία και οποιοδήποτε άλλο Νόμο και Κανονισμό του Κράτους και προσφέρουν όρους εργοδότησης στα επίπεδα της αντίστοιχης κλαδικής συλλογικής σύμβασης. Για τις επιχειρήσεις ή τα πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στους τομείς της γεωργίας, κτηνοτροφίας και συλλογής σκυβάλων δεν τίθεται ανώτατο ποσοστό για εργοδότηση αλλοδαπών πλην των ανωτέρω προϋποθέσεων σε σχέση με τις εκτάσεις και το είδος καλλιεργειών και τον αριθμό των εκτρεφόμενων ζώων.

Τέλος, υπενθυμίζεται ότι η εργοδότηση αλλοδαπού χωρίς την απαιτούμενη από το Νόμο άδεια ή η εργοδότηση κατά παράβαση των όρων άδειας εργοδότησης ή η εργοδότηση κατά παράβαση οποιουδήποτε άλλου νόμου ή κανονισμού, συνιστά αδίκημα τιμωρημένο με ποινή φυλάκισης ή και με χρηματική ποινή.