Τουρκία: Σε νευρική κρίση ο Ερντογάν από το πρωτοσέλιδο του Economist και τις δημοσκοπήσεις
05 ΜΑΐΟΥ 2023 - 07:53
Ο χρόνος μετράει αντίστροφα για τις κρίσιμες εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί να επιβάλλει την δική του προεκλογική ατζέντα, στοχοποιώντας τον βασικό του αντίπαλο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, με την αντιπολίτευση να μην τον ακολουθεί εμμένοντας στη δική της ρητορική που βασίζεται κυρίως σε θέματα οικονομίας, φτώχειας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελευθεριών κ.α.
Μπορεί με κάθε ευκαιρία ο Ερντογάν να προβάλλει τα επιτεύγματα της πολυετούς διακυβέρνησης της χώρας, στους τομείς της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, της διπλωματικής ισχύος, της ενεργειακής αυτονομίας κ.α., ωστόσο αυτό δεν φαίνεται ικανό να κλείσει την «ψαλίδα» των δημοσκοπήσεων, στις οποίες ο Κιλιτσντάρογλου προηγείται σταθερά.
Τις τελευταίες μέρες ο Τούρκος πρόεδρος στοχοποιεί τον επικεφαλής της ενωμένης αντιπολίτευσης, κατηγορώντας τον ευθέως για «μειοδοσία», για σχέσεις και «κρυφή ατζέντα» με τους Κούρδους, αλλά και «δεσμεύσεις» που υποτίθεται έχει αναλάβει απέναντι στην «Δύση», εννοώντας τις ΗΠΑ.
«Λάδι στη φωτιά» έριξε το δημοσίευμα του Economist που κάνει λόγο για «έξωση» του Ερντογάν μετά τις προσεχείς εκλογές σημειώνοντας ότι ενδεχόμενη επικράτηση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία θα αποτελέσει μήνυμα επικράτησης της «γνήσιας Δημοκρατίας» απέναντι σε σύγχρονες προσπάθειες υπονόμευσής της από πλευράς σύγχρονων αυταρχικών ηγετών.
Το πρωτοσέλιδο του Economist
Ενδεικτική του εκνευρισμού που προκάλεσε στο στρατόπεδο Ερντογάν το άρθρο του Economist η αντίδραση του Ιμπραήμ Καλίν, του στενού συνεργάτη του Τούρκου προέδρου, ο οποίος σε ανάρτησή του στο Twitter έγραψε, μεταξύ άλλων, « οι εποχές που δίνονταν εντολές στη χώρα μου τελείωσαν. Ο τουρκικός λαός θα έχει τον τελευταίο λόγο με την ψήφο του».
Σε ομιλία του στην Ορντού του Πόντου, ο Ερντογάν επιτέθηκε εκ νέου στην συμμαχία της αντιπολίτευσης και τον Κιλιτσντάρογλου, υποστηρίζοντας πως «οπλίζουν τα χέρια παρανόμων και τρομοκρατών» εννοώντας το αριστερό φιλοκουρδικό «Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών» (HDP) αλλά και το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), την κουρδική ένοπλη οργάνωση που χαρακτηρίζεται «τρομοκρατική» από την Άγκυρα και τους δυτικούς συμμάχους της.
«Απαντούν στις απειλητικές δηλώσεις κάθε μέλους του HDP και του PKK που παίρνει το μικρόφωνο, κάνοντας το σήμα της καρδιάς με τα χέρια τους. Βλέπετε πως οι αυτονομιστές, από το PKK μέχρι το HDP, πήραν θάρρος, έτσι δεν είναι; Έλαβαν το μήνυμα από τον κ. Κεμάλ και έχουν ήδη αρχίσει να γεμίζουν τα όπλα τους και να ετοιμάζουν τις μολότοφ τους. Πιστεύω ότι οι αδελφοί και οι αδελφές μας, που έχουν δώσει την καρδιά τους στο CHP, να ντρέπονται γι' αυτή τη σκηνή όσο κι εμείς» δήλωσε,
Στο στόχαστρο του Ερντογάν βρίσκονται και οι χώρες της Δύσης, και κυρίως οι ΗΠΑ, κάνοντας «σημαία» το αφήγημα πως υποστηρίζουν και εργάζονται για την επικράτηση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα δήλωσε από την Σαμψούντα ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, που χαρακτήρισε την συμμαχία της αντιπολίτευσης «όργανο της Δύσης». «Γνωρίζουμε πολύ καλά τι υποσχέσεις έδωσε και σε ποιους και για τι δεσμεύτηκε στους δυτικούς πρέσβεις. Θα βάλουμε τέλος σε αυτή τη μασκαράτα στις 14 Μαΐου» είπε, επιχειρώντας να παρουσιάσει τον βασικό αντίπαλο του προέδρου Ερντογάν ως «πειθήνιο όργανο» των επιθυμιών της Ουάσιγκτον.
Όπως σχολιάζουν αναλυτές, ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τα φοβικά σύνδρομα της κοινωνίας, προβάλλοντας με νόημα πως μόνο εκείνος μπορεί να ηγηθεί την ασφάλεια των πολιτών και κάνοντας λόγο για νέες επιθέσεις από Κούρδους αυτονομιστές αλλά και γκιουλενιστές. Η τακτική αυτή έχει προκαλέσει την αντίδραση του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, που υποστήριξε δημόσια πως ο Ερντογάν : «προσπαθεί να μας φοβίσει», καλλιεργώντας κλίμα φόβου και τρομοκρατίας.
Δείγμα της δύσκολης κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει ο Τούρκος πρόεδρος, αποτελεί η έκκλησή του προς τους ψηφοφόρους να μην τον «θυσιάσουν» για τα κρεμμύδια και τις πατάτες», εννοώντας την κρίση και την φτώχεια που έχει κάνει σημαία η αντιπολίτευση και φαίνεται να επηρεάζει την επιλογή των πολιτών στην κάλπη.
«Ξέρω ότι δεν θα θυσιάσετε τον ηγέτη σας ούτε για τα κρεμμύδια ούτε για τις πατάτες. Διαφορετικά, οι προδότες της FETO θα έρθουν και θα σας πάρουν πάλι τα παιδιά σας. Θα κλείσουν τη βαλβίδα του αερίου που βρήκαμε στη Μαύρη Θάλασσα. Θα ρίξουν μπετόν πάνω από το πηγάδι πετρελαίου που βρήκαμε στο Γκαμπάρ. Θα πνίξουν ξανά τις πόλεις μας στο αίμα και τη φωτιά» δήλωσε.
Το άρθρο του Economist που εξόργισε το καθεστώς Ερντογάν
«Αν η Τουρκία αποπέμψει τον αυταρχικό ηγέτη της, οι δημοκράτες σε όλο τον πλανήτη θα αναθαρρήσουν»
Μετά από 20 χρόνια ολοένα αυξανόμενης αυταρχικής διακυβέρνησης, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κινδυνεύει με έξωση από τους ψηφοφόρους.
Μπροστά από το παλάτι Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη, έδρα των Οθωμανών σουλτάνων, εκτίθεται ένα «μνημείο» ενός άλλου αυταρχικού ηγέτη. Το «Anadolu», το πρώτο εγχώριας κατασκευής αεροπλανοφόρο της Τουρκίας, ελλιμενίστηκε στον Βόσπορο τον περασμένο μήνα, καθώς η χώρα ετοιμάζεται για τις εκλογές της 14ης Μαΐου, οι οποίες είναι οι πιο σημαντικές σε ολόκληρο τον πλανήτη, φέτος.
Επιδεικνύοντας το πολεμικό πλοίο, το οποίο κάνει προεκλογική περιοδεία στα παράλια, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ελπίζει να παρακινήσει τους πατριώτες ψηφοφόρους. Αλλά το χάρισμά του, οι έντονες χειρονομίες και τα δώρα του μπορεί να μην είναι αρκετά. Ο άνθρωπος που κυβερνά την Τουρκία από το 2003, με ένα ολοένα και πιο αυταρχικό τρόπο, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος την ήττα.
Όπως αναφέρουμε, οι εκλογές βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο κύριος Ερντογάν υπολείπεται, με μικρή διαφορά. Σε περίπτωση ήττας του, αυτή θα ήταν μια εντυπωσιακή πολιτική ανατροπή με παγκόσμιες διαστάσεις. Ο τουρκικός λαός θα ήταν πιο ελεύθερος, λιγότερο φοβισμένος και -σε βάθος χρόνου- ζώντας με μεγαλύτερη ευημερία. Μια νέα κυβέρνηση θα αποκαθιστούσε τις ταλαιπωρημένες σχέσεις με τη Δύση. (Η Τουρκία είναι μεν μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά υπό τον Ερντογάν υπήρξε αποσταθεροποιητικός παράγοντας στη Μέση Ανατολή και επιδίωξε στενότερους δεσμούς με τη Ρωσία). Κυρίως όμως, σε μια εποχή, όπου η κυριαρχία των αυταρχικών ηγετών βρίσκεται σε άνοδο, από την Ουγγαρία έως την Ινδία, η ειρηνική απομάκρυνση του Ερντογάν θα έδειχνε στους δημοκράτες παντού ανά τον κόσμο ότι οι αυταρχικοί ηγέτες μπορούν να νικηθούν.
Εκκινώντας από την ίδια την Τουρκία, μια χώρα μεσαίου εισοδήματος 85 εκατομμυρίων ανθρώπων στο σταυροδρόμι μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, όπως οι απολυταρχικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εδραιώθηκε στην εξουσία αποδυναμώνοντας συστηματικά τους θεσμούς που περιορίζουν και διορθώνουν κακές πρακτικές διακυβέρνησης. Θεσμούς τους οποίους οι αντίπαλοί του, υπό μια συμμαχία έξι κομμάτων και με ένα λεπτομερές σχέδιο διακυβέρνησης, υπόσχονται να αποκαταστήσουν.
Ως μέρος των αρνητικών συνεπειών μιας υπερσυγκεντρωτικής εξουσίας, οι οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν πλήττουν περισσότερο τους μέσους Τούρκους. Έχοντας απολύσει τρεις διοικητές -της κατά τεκμήριο ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας- μέσα σε δύο χρόνια, (σ.σ.ο Τούρκος Πρόεδρος) διόρισε υπουργό Οικονομικών τον ανίκανο γαμπρό του και έκτοτε υποχρέωσε την τράπεζα να εφαρμόζει μια παράλογα χαλαρή νομισματική πολιτική, με επιπόλαιη βιασύνη.
Ως εκ τούτου, διατήρησε την ανάπτυξη αρκετά σταθερή, αλλά οδήγησε τον πληθωρισμό σε ποσοστό που έφτασε στο 86% πέρυσι και εξακολουθεί να ξεπερνά κατά πολύ το 40% (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα οποία μπορεί να μην είναι αξιόπιστα). Οι ψηφοφόροι γκρινιάζουν ότι η τιμή των κρεμμυδιών έχει δεκαπλασιαστεί μέσα σε δύο χρόνια. Εάν ο ανθυποψήφιός, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, κερδίσει την προεδρία, έχει δεσμευτεί να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της τράπεζας και να μειώσει τον πληθωρισμό σε μονοψήφια ποσοστά, εξέλιξη η οποία, με λίγη τύχη, θα αντιστρέψει και την κατάρρευση των ξένων επενδύσεων. Αλλά δεν είναι μόνο η οικονομία που θα πρέπει να διορθωθεί.
Η Δημοκρατία, επίσης, βρίσκεται επίσης σε μηχανική υποστήριξη. Όπως τόσοι πολλοί άλλοι αυταρχικοί ηγέτες, ο Ερντογάν έχει ευνουχίσει το δικαστικό σώμα μέσω ενός ελεγχόμενου συμβουλίου νομικών διορισμών. Έχει φιμώσει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εν μέρει είτε μέσω εκφοβισμού, είτε μέσω της ενορχηστρωμένης πώλησής τους σε φίλους του, ένα άλλο συνηθισμένο τέχνασμα. Έχει παραγκωνίσει το Κοινοβούλιο μέσω συνταγματικών αλλαγών το 2017, οι οποίες του έδωσαν τη διακριτική ευχέρεια να κυβερνά με διατάγματα. Ο κ. Κιλιτσντάρογλου υπόσχεται να το αντιστρέψει αυτό. Οι προσκείμενοι στον Ερντογάν εισαγγελείς έχουν εκφοβίσει ακτιβιστές και πολιτικούς με κατασκευασμένες κατηγορίες περί «τρομοκρατίας». Ανάμεσα στους πολιτικούς κρατούμενους της Τουρκίας περιλαμβάνεται και ο ηγέτης του κυριότερου κουρδικού κόμματος -του τρίτου μεγαλύτερου της χώρας- το οποίο απειλείται με απαγόρευση. Ο πολιτικά αντίπαλός του, δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης αντιμετωπίζει φυλάκιση και αποκλεισμό από την πολιτική ζωή. Πρώην κυβερνητικοί παράγοντες με εκτόπισμα φοβούνται να ασκήσουν κριτική στον Πρόεδρο, απαιτώντας να εξασφαλίσουν την ανωνυμία πριν συζητήσουν για αυτόν ψιθυριστά. Όλα αυτά θα χειροτερέψουν αν ο κ. Ερντογάν επανεκλεγεί, αλλά θα βελτιωθούν ραγδαία, αν χάσει.
Μια νίκη της αντιπολίτευσης θα ήταν επίσης καλή για τους γείτονες της Τουρκίας και υψηλής γεωπολιτικής αξίας για τη Δύση. Η Τουρκία αυτές τις μέρες είναι σχεδόν τελείως αποκομμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, αν και εξακολουθεί, τύποις, να είναι υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ. Αυτό μπορεί να μη συμβεί ποτέ - αλλά ως Πρόεδρος ο Κιλιτσντάρογλου δεσμεύεται να τιμήσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να αρχίσει να απελευθερώνει τους πολιτικούς κρατούμενους του κ. Ερντογάν. Η Ευρώπη θα πρέπει να ανταποκριθεί με την αναθέρμανση ενός προγράμματος θεωρήσεων βίζας για τους Τούρκους, που έχει σταματήσει εδώ και καιρό, επιτρέποντας την πρόσβαση της Τουρκίας στην κοινή ενιαία αγορά της ΕΕ, αλλά και τη στενότερη συνεργασία μαζί της σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Με την αποχώρηση του ισχυρού της άνδρα, το ρήγμα της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ θα αρχίσει να διορθώνεται. Το βέτο της στην ένταξη της Σουηδίας στη Συμμαχία θα αρθεί. Οι σχέσεις με την Αμερική, οι οποίες δηλητηριάστηκαν από την εγγύτητα του κ. Ερντογάν προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τις επιθέσεις κατά των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία, θα βελτιωθούν. Ωστόσο, μια νέα Τουρκία θα διατηρούσε την πολιτική του κ. Ερντογάν να κινείται σε τεντωμένο σχοινί σε σχέση με την Ουκρανία. Θα συνέχιζε να προμηθεύει την Ουκρανία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, αλλά δεν θα προσχωρούσε στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, στην οποία στηρίζεται τόσο πολύ στον τουρισμό και στο φυσικό αέριο.
«Κοινοβουλευτικές απολυταρχίες»
Πιο σημαντικό, ωστόσο, από όλα αυτά θα ήταν το μήνυμα που θα έστελνε μια ενδεχόμενη νίκη της αντιπολίτευσης στους δημοκράτες ανά τον κόσμο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, όλο και περισσότεροι επίδοξοι αυταρχικοί ηγέτες υπονομεύουν τη Δημοκρατία χωρίς να την καταργούν εντελώς, αλλά κατακρεουργώντας τους κανόνες και τους θεσμούς που περιορίζουν την εξουσία τους. Πενήντα έξι χώρες χαρακτηρίζονται πλέον ως «κοινοβουλευτικές απολυταρχίες», εκτιμά η v-Dem, μια ερευνητική οργάνωση, από τις σαράντα που ήταν κοντά στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο κατάλογος θα μπορούσε να αυξηθεί: Ο πρόεδρος του Μεξικού, Andrés Manuel López Obrador, προσπαθεί να υπονομεύσει το δικαστικό σώμα και την εκλογική αρχή της χώρας.
Φάρος για τους καταπιεσμένους
Αν ο κ. Ερντογάν χάσει, θα αποδειχθεί ότι η διάβρωση της δημοκρατίας μπορεί να αντιστραφεί και θα υποδείξει τον τρόπο. Τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης πρέπει να αναγνωρίσουν τον κίνδυνο και να ενωθούν πριν να είναι πολύ αργά. Στην Ινδία, μια κατακερματισμένη αντιπολίτευση επέτρεψε στον Ναρέντρα Μόντι, έναν αυταρχικό Πρωθυπουργό, να γίνει κυρίαρχος με το 37% των ψήφων. Τώρα ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο φυλάκισης. Η κατάσταση στην Πολωνία είναι λιγότερο ζοφερή, αλλά και η αντιπολίτευση της, εξαερώθηκε επίσης, από την μία εκλογική αναμέτρηση μετά την άλλη, από το λαϊκιστικό κυβερνόν κόμμα.
Η τουρκική αντιπολίτευση «Nation Alliance» («Εθνική Συμμαχία») τα έχει ήδη καταφέρει πολύ καλύτερα από αυτά. Ο κ. Κιλιτσντάρογλου μπορεί να είναι λίγο βαρετός, αλλά είναι επίμονος δημιουργός συναινέσεων και γοητευτικά ταπεινός, το ακριβώς αντίθετο από τον αντίπαλό του. Αν κερδίσει, θα είναι μια τεράστια στιγμή για την Τουρκία, την Ευρώπη και τον παγκόσμιο αγώνα για γνήσια δημοκρατία. Ο κ. Ερντογάν έκανε κάποια καλά πράγματα τα πρώτα χρόνια της θητείας του, αλλά η σταθερή συσσώρευση υπερβολικής εξουσίας στα χέρια του, θόλωσε την κρίση του και το αίσθημα ηθικής του, όπως τείνει να συμβαίνει. Υποστηρίζουμε θερμά τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ως τον επόμενο πρόεδρο της Τουρκίας.
Η επιδίωξη της Άγκυρας να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με τη Συρία στο πλαίσιο του παράνομου τουρκολυβικού μνημονίου βρίσκεται προ των πυλών, ενώ την ίδια ώρα ο Ταγίπ Ερντογάν παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
