Τα πασχαλινά παραδοσιακά παιχνίδια αποτελούν πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας. Κάποια από αυτά σήμερα φαντάζουν στα σύγχρονα παιδιά κάπως ξεπερασμένα, ενώ άλλα διατηρούνται αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου.
Συνήθως την Κυριακή ή τη Δευτέρα του Πάσχα, οι κάτοικοι ή και οι επισκέπτες δήμων και κοινοτήτων, μαζεύονται σε έναν κεντρικό χώρο, συνήθως σε κάποια πλατεία ή στο προαύλιο της εκκλησίας και διοργανώνουν ατομικά ή ομαδικά παιχνίδια.
Δείτε τα αναλυτικά:
- Ζίζυρος
Το παιγνίδι αυτό παίζεται σε δύο διαφορετικές παραλλαγές.
Στην πρώτη συμμετέχουν δύο μόνο παιδιά. Το πρώτο στέκει όρθιο βάζοντας την αριστερή του παλάμη ανοικτή στη δεξιά πλευρά του προσώπου του και το άλλο με ανοικτή τη δική του παλάμη κτυπά αυτή του συντρόφου του, στοχεύοντας μ’ αυτό τον τρόπο να του ρίξει τον σκούφο που φορεί στο κεφάλι. Η διαδικασία …της ανοικτής παλάμης συνεχίζεται μέχρις ότου πέσει ο σκούφος και τότε οι ρόλοι αντιστρέφονται.
Στη δεύτερη παραλλαγή συμμετέχουν περισσότερα από δύο παιδιά. Το σκηνικό βασικά είναι το ίδιο, με ένα παιδί να στέκεται όρθιο με την παλάμη ανοικτή και τα άλλα να είναι πίσω του σε μικρή απόσταση, και να το κτυπούν. Το πρώτο παιδί που κοιτάζει προς την άλλη κατεύθυνση, πρέπει να μαντέψει ποιος τον έχει κτυπήσει. Μετά το κτύπημα στρέφεται προς τα παιδιά και προσπαθεί να βρει τον «ένοχο». Τότε, όλα μαζί για να τον παραπλανήσουν σηκώνουν το δεξί τους δείκτη βγάζοντας τον ήχο: Ζζζζζζ….
Αν μαντέψει σωστά, τότε τη θέση του παίρνει αυτός που έδωσε το κτύπημα. Αν όχι, το παιγνίδι συνεχίζεται μέχρι να γίνει σωστή …διάγνωση.
- Σούσα
Εθεωρείτο παιγνίδι για κορίτσια, που είχε την τιμητική του ιδιαίτερα τις μέρες του Πάσχα, εξ’ ου και το πασίγνωστο παραδοσιακό τραγούδι:
«…Θεέ μου να’ ρταν οι Λαμπρές να κρεμμαστούν οι σούσες, τζαι να γεμώσουν τα στενά ούλλον μαυρομματούσες….».
Μαζεύονταν τα ανύπανδρα κορίτσια σε ένα φιλικό ή συγγενικό σπίτι και άρχιζαν το παιγνίδι…
Έδεναν στην οριζόντια δοκό του ηλιακού δυο σχοινιά σε απόσταση 1 ½ περίπου μέτρο, το ένα από το άλλο και τα άφηναν να κρεμαστούν κάτω. Τις δυο αυτές άκρες, αφού τις έδεναν αφήνοντας όμως ένα μικρό άνοιγμα, περνούσαν μέσα από αυτό ένα σανίδι πλάτους 20-25 εκ. και πάχους 3-5 εκ. Στο σανίδι κάθονταν 2 έως τρεις νέες, ενώ οι άλλες στέκονταν πίσω και μπροστά σπρώχνοντας τη σούσα για να πάρει «πούλλον», να αποκτήσει δηλ. ταχύτητα και να αρχίσει να αιωρείται μπροστά-πίσω. Ταυτόχρονα τραγουδούσαν διάφορα τραγούδια, τα επονομαζόμενα τραγούδια της σούσας.
Συνήθως η καλοφωνάρισσα της παρέας μαζί με άλλη μια κοπέλα, ανέβαιναν όρθιες στα δυο άκρα του σανιδιού της σούσας που εξείχαν από τα κάθετα σχοινιά και έδινε το γενικό πρόσταγμα επιλέγοντας το τραγούδι. Καμιά φορά, εάν οι συνθήκες το επέτρεπαν, σ’αυτά τα άκρα ανέβαιναν δυο σκάπουλλοι (νεαροί άντρες, ανύπαντροι) της οικογένειας που φιλοξενούσε τη συνάθροιση των κοριτσιών.
Η κυπριακή σούσα είναι η συνέχεια της αιώρας, από την αρχαία Ελλάδα. Μάλιστα σε αρκετές περιοχές του νησιού μας μέχρι και σήμερα τη σούσα την αποκαλούσαν αιώρα.
- Σκατούλλικα
Άλλο ένα παιγνίδι που έλκει την καταγωγή του από την αρχαία Ελλάδα, είναι τα «τσουλλιά», περισσότερο γνωστά ως «σκατούλλικα».
Μάζευαν μικρές επίπεδες πέτρες και τις έβαζαν τη μια πάνω στην άλλη. Με μια άλλη πέτρα (το κάθε παιδί είχε τη δική του) λίγο στρογγυλεμένη και πιο βαριά από τις άλλες, προσπαθούσαν να «κουτσσίσουν», να βάλουν δηλ. στο σημάδι τις πέτρες που ήταν στο σωρό και να τις ρίξουν κάτω. Νικητής ήταν εκείνος που έριχνε τις περισσότερες.
- Βασιλέας
Τα παιδιά σχημάτιζαν στο χώμα διάφορα τετράγωνα (τις αμπούστες), που ήταν όμως συνδεδεμένα το ένα με τ’ άλλο, είχαν δηλ. μια συνέχεια και αλληλουχία μεταξύ τους. Στη συνέχεια από μια απόσταση ένα με δύο μέτρα ρίχνοντας μια μικρή επίπεδη πέτρα προς την πρώτη αμπούστα, ε-τάσσαν. Όποιας η πέτρα έπεφτε κοντά ή μέσα στην αμπούστα, αυτή θα έπαιζε πρώτη.
Με το ένα πόδι μισο-σηκωμένο και χωρίς να ακουμπά καθόλου το έδαφος, κάνοντας «κοτσσαντήρι» κρατούσαν ισορροπία με το άλλο που πατούσε στο έδαφος και ταυτόχρονα με μικρά-μικρά πηδηματάκια προσπαθούσαν να σπρώξουν την πέτρα από το ένα τετραγωνάκι στο άλλο ακουμπώντας την απαλά με τη μύτη του παπουτσιού τους.
Η πέτρα έπρεπε να περνά από το ένα τετραγωνάκι στο άλλο, χωρίς να βγαίνει έξω, αλλά ούτε και να σταματά πάνω στις γραμμές που καθόριζαν τις αμπούστες-τα τετραγωνάκια.
Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, τότε το κορίτσι που διαγωνιζόταν έχανε και έπαιρνε άλλο τη θέση του.
- Σχοινί
Μαζευόταν η παρέα των νεαρών κοριτσιών σ’ ένα φιλικό σπίτι ή στη γειτονιά, έχοντας μαζί τους 2-3 μέτρα «λιμιστήρα», λεπτό δηλ.σχοινί. Δύο από τα κορίτσια της παρέας κρατούσαν από τις άκρες το σχοινί και το ανέμιζαν κάνοντας κυκλικές κινήσεις των χεριών τους.
Με αυτή την κίνηση το σχοινί σχημάτιζε ένα είδος «θόλου». Και ενώ το σχοινί ήταν σε διαρκή κίνηση, έμπαιναν μέσα στον «θόλο» που εσχηματίζετο, ένα, δύο, καμιά φορά και τρία κορίτσια και με μικρά επί τόπου πηδηματάκια με τα δυο πόδια ενωμένα ή με κοτσαντήρι (όπως είδαμε πιο πάνω στο παιγνίδι του ΒΑΣΙΛΕΑ) προσπαθούσαν να αποφύγουν το σχοινί, να μη χτυπήσει στα πόδια τους.
Αν κάποια στιγμή το σχοινί τις ακουμπούσε, ή τις χτυπούσε στα πόδια, τότε έχαναν και αντιστρέφονταν οι ρόλοι. Οι χαμένες δηλ. έπαιρναν τη θέση των κοριτσιών που κινούσαν το σχοινί και οι άλλες έμπαιναν στον «χορό».
- Σακκουλλοδρομίες
Οι διαγωνιζόμενοι έμπαιναν σ’ ένα σακί (σακκούλα στη κυπριακή τοπολαλιά) και αφού την έδεναν στην μέση τους, προσπαθούσαν με μικρά προσεκτικά πηδήματα, έχοντας τα πόδια ενωμένα, να τερματίσουν πρώτοι.
Μερικές φορές διαγωνίζονταν ο καθένας για τον εαυτό του, άλλες πάλι φορές όταν οι παίκτες ήταν πολλοί, χωρίζονταν σε δύο ή περισσότερες ομάδες.
- Γαϊδουροδρομίες
Τα παλιά τα χρόνια στην Κύπρο τα συμπαθέστατα αυτά τετράποδα ήταν σε αφθονία, αφού θεωρούνταν ιδανικός βοηθός του ανθρώπου σε πλείστες τόσες εργασίες.
Οι γαϊδουρομαχίες γίνονταν συνήθως σε μεγάλες εμποροπανηγύρεις, όπου οι πωλητές των ζώων ήθελαν να αποδείξουν ότι τα δικά τους ήταν πιο γρήγορα και ανθεκτικά από τα άλλα. Αφού καθοριζόταν η διαδρομή, η αφετηρία και το σημείο όπου θα τερμάτιζαν, τα γαϊδουράκια μαζί με τους αναβάτες έμπαιναν στη γραμμή και με το σύνθημα της εκκίνησης άρχιζαν τον «καλπασμό» με στόχο την πρώτη θέση.
- Διτζιήμιν
Στην Κύπρο για διτζιήμιν χρησιμοποιούσαν συνήθως τμήμα αρχαίας κολώνας που το έβαζαν στην είσοδο των εκκλησιών ή στις πλατείες των χωριών ή μια μεγάλη πέτρα.
Στις μεγάλες θρησκευτικές εορτές ή τις εμποροπανηγύρεις, οι πιο ρωμαλέοι από τους άνδρες διαγωνίζονταν για το ποιος θα το σηκώσει πιο ψηλά.
Υπάρχουν πάρα πολλά παλιά παραδοσιακά τραγούδια που εξυμνούν αυτό το αγώνισμα και κάποιους άντρες που έγιναν ξακουστοί με τις δυνατότητες τους στο Διτζιήμιν.
- Λιγκρίν
Ήταν ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι που παίζονταν από δύο ή περισσότερα άτομα, αρκετά διασκεδαστικό, κυρίως όσον αφορούσε την τιμωρία που επιβάλλονταν στους ηττημένους. Πήρε το όνομά του από το «λιγκρίν», που ήταν το κύριο μέσο με το οποίο παιζόταν το παιχνίδι. Έπαιρναν ένα κομμάτι γερό ξύλο, μήκους 30 εκατοστών και διαμέτρου 2-3 εκατ. και το τοποθετούσαν από τις άκρες του πάνω σε δυο ισοϋψείς πέτρες, ύψους 25 περίπου εκατοστών, οι οποίες απείχαν μεταξύ τους 20 εκατοστά. Το ξύλο ονομάζονταν λιγκρίν και οι πέτρες νήσκια, από τη νησκιά, δηλαδή την εστία, τον τόπο που άναβαν φωτιά στις αυλές των σπιτιών για να μαγειρέψουν το φαγητό και η οποία ήταν κατά την παράδοση το κέντρο της οικογενειακής εστίας. Στη συνέχεια οι διαγωνιζόμενοι έμπαιναν σε μια σειρά κατόπιν συμφωνίας μεταξύ τους ή κλήρου για το ποιος θα έμπαινε πρώτος, δεύτερος κ.ο.κ.
Έτσι άρχιζε το παιχνίδι από τον πρώτο που έβαζε τη λίγκρα κάτω από το λιγκρί και με ένα, όσο γινόταν πιο δυνατό κτύπημα, προσπαθούσε να πετάξει το λιγκρί όσο πιο μακριά μπορούσε. Όσο ακόμα το λιγκρίν βρισκόταν στον αέρα και πριν πέσει στο έδαφος, είχε το δικαίωμα να το στείλει πιο μακριά, αν μάλιστα τα κατάφερνε με ένα δεύτερο χτύπημα να το προωθήσει μακρύτερα. Αφού πια το λιγκρίν έπεφτε στο έδαφος μπορούσε ο παίχτης με ένα ακόμη χτύπημα στη μια του άκρη να το ξανασηκώσει στον αέρα και μ’ ένα δεύτερο χτύπημα να το στείλει ακόμα πιο μακριά, λέγοντας μάλιστα τη λέξη μιάτσας (δηλ. μια φορά).
Όταν πάλι έπεφτε το λιγκρίν στο έδαφος είχε το δικαίωμα να το σηκώσει ακόμα μια φορά από το έδαφος λέγοντας τη λέξη θκιότσας (δηλ. δυο φορές) και ακόμα μια τρίτη με την ίδια διαδικασία λέγοντας τη λέξη τρίτσας. Στόχος ήταν να διώξει το λιγκρίν όσο πιο μακριά μπορούσε από την εστία. Μετά ακολουθούσε ο επόμενος παίχτης, μετά ο μεθεπόμενος κοκ. Τελικός νικητής ήταν αυτός που έστελνε το λιγκρίν όσο το δυνατόν πιο μακριά από την εστία.
- Μαντήλι
Όλοι οι παίκτες σχημάτιζαν ένα κύκλο και επιλεγόταν ένας, ο οποίος έμενε έξω από τον κύκλο. Αυτός έτρεχε γύρω από τους άλλους κρατώντας ένα μαντήλι. Όταν έδινε το μαντήλι σε κάποιον, έπαιρνε την θέση του και ο νέος παίκτης κρατούσε το μαντήλι και έπρεπε να αρχίσει να κτύπα τον διπλανό του και να τρέχουν γύρω από τον κύκλο.
- Αυγουλλοδρομίες
Οι παίχτες τρέχουν μια ορισμένη διαδρομή κρατώντας με το στόμα τους ένα κουτάλι στο οποίο τοποθετείται ένα (ψημένο) αυγό. Σκοπός είναι να φτάσουν στο τέρμα χωρίς να πέσει κάτω το αυγό.
- Κάμηλος
Οι παίχτες χωρίζονται σε δυο ομάδες των πέντε έως εφτά μελών. Ένας επιπλέον παίχτης αναλαμβάνει να διαδραματίσει, εκτός ομάδων, το σταθερό θεμέλιο του παιχνιδιού. Γίνεται κλήρωση μεταξύ των ομάδων για να κατανεμηθούν αρχικά οι δυο ρόλοι, του κάμηλου και του καμηλάρη. Ο παίχτης-θεμέλιο ακουμπά με την πλάτη σε σταθερό σημείο (τοίχο, στύλο κ.τ.ό.), με το κορμί του σε αμβλεία γωνία, με τρόπο που να μη γλιστρά, ή απλά κάθεται σε μια καρέκλα.
Οι παίχτες της ομάδας που κληρώθηκε για καμηλάρης έρχονται και σχηματίζουν μια ράχη μπροστά από τον παίχτη-θεμέλιο. Δηλαδή, ο πρώτος ακουμπώντας το κεφάλι του στην κοιλιά του θεμέλιου σχηματίζει με το σώμα του ορθή γωνία με διεσταλμένα τα σκέλη του, ενώ με τα χέρια του κρατά γερά τη μέση του θεμέλιου, ο δεύτερος τοποθετεί το κεφάλι ανάμεσα στα σκέλη του πρώτου και σχηματίζει επίσης ορθή γωνία και μεγάλο διασκελισμό, ενώ κρατιέται γερά αγκαλιάζοντας τα σκέλη του προηγούμενου, το ίδιο κάνουν και όλα τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.
Όταν σχηματιστεί και στερεωθεί ο καμηλάρης, τα μέλη της ομάδας του κάμηλου παίρνουν σειρά και με μεγάλα άλματα σκαρφαλώνουν στη ράχη του καμηλάρη αγκαλιάζοντας το σώμα του συμπαίχτη πάνω στον οποίο βρέθηκαν. Κάθε παίχτης οφείλει να παραμείνει εντελώς ακίνητος στο σημείο που σκαρφάλωσε. Δε δικαιούται να βελτιώσει με οποιοδήποτε τρόπο τη θέση του. Πρέπει, εξάλλου, να φροντίσουν να χωρέσουν όλοι. Για λόγους στρατηγικής μπορούν να συμφωνήσουν να σκαρφαλώσουν πολύ πυκνά ή πολύ αραιά, ανάλογα με τα αδύνατα σημεία του καμηλάρη.
Όταν σκαρφαλώσει και ο τελευταίος μετρούν σε ρυθμό δευτερολέπτων ίσαμε το δέκα και κατεβαίνουν. Τα μέλη της ομάδας του καμηλάρη δικαιούνται να κινούν το σώμα τους, όχι όμως και να μετακινούν τα πόδια τους από την αρχική θέση που παίρνουν. Αν η ομάδα του καμηλάρη αντέξει το σκαρφάλωμα των άλλων στη ράχη που σχημάτισε και δε διαλυθεί και δε σωριαστεί κάτω, οπότε υποχρεούται να παραμείνει καμηλάρης, έχει πιθανότητα −εφόσον χάσει η καμήλα− να νικήσει και να μετατραπεί σε καμήλα, οπότε το παιχνίδι υποχρεωτικά επαναλαμβάνεται. Για να γίνει, όμως καμηλάρης η ομάδα που ήταν καμήλα, πρέπει ολόκληρη ή κάποιο μέλος της να πέσει από τη ράχη κατά τη διάρκεια του σκαρφαλώματος ή στα δέκα δευτερόλεπτα του μετρήματος. Αν με το πέρασμα και των δέκα δευτερολέπτων η καμήλα βρίσκεται ακόμα σκαρφαλωμένη, ο καμηλάρης θεωρείται ότι εξέπνευσε!
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Παιδάκι τραυματίστηκε στο μάτι από κροτίδα ενώ αστυνομικός τραυματίστηκε στο στήθος από πυροτέχνημα
«Καλοκαιρινός» ο καιρός - Θα ανέλθει στους 28 βαθμούς η θερμοκρασία - Αναλυτικά οι προβλέψεις
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Συγκινητική πράξη από πατέρα σε Λύκειο στη Λευκωσία – Viral η ανάρτηση του σχολείου
• Τι κερδίζει τελικά η Κύπρος από την παροχή ευκολιών και υποδομών στις ΗΠΑ;
• Πόσα λεφτά κερδίζει ο πρόεδρος των ΗΠΑ - Τα μπόνους για ταξίδια και διασκέδαση
• Το Netflix θα αφαιρέσει μια ολόκληρη ενότητα περιεχόμενου - Μάθε ποια είναι
• Αυτοί είναι οι μαγικοί αριθμοί του Τζόκερ - Μάθε αν κέρδισες 3.100.000 ευρώ
LIVE/Εκλογές ΗΠΑ 2024: Πρώτη η Κάμαλα Χάρις στο exit poll - «Μαζική νοθεία» στη Φιλαδέλφεια καταγγέλλει ο Τραμπ
Το ThemaOnline σας μεταφέρει λεπτό προς λεπτό όλες τις εξελίξεις για τις αμερικανικές εκλογές. Όλος ο πλανήτης έχει στραμμένα τα βλέμματα του στην Αμερική η οποία εκλέγει νέο πρόεδρο - Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις υποδεικνύουν πως οι σημερινές προεδρικές εκλογές θα είναι αμφίρροπες
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
