Περίοδος ξηρασίας
Η ελονοσία δοκιμάζει περισσότερο την Αφρική.Το 2019, η αφρικανική ήπειρος είναι ο τόπος, ο οποίος συγκέντρωσε το 94% των περιστατικών ελονοσίας και των θανάτων εξ αυτής της αιτίας, σύμφωνα με τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Σε κάποια μέρη της Αφρικής, η νόσηση και ο θάνατος από ελονοσία συμβαίνει μόνον κατά τη διάρκεια της εξάμηνης περιόδου βροχοπτώσεων. Κατά την περίοδο ξηρασίας, υπάρχουν ελάχιστα, αν όχι καθόλου, κουνούπια, ενώ δεν παρατηρείται καμία νέα λοίμωξη ή νόσηση. Ωστόσο, το παράσιτο καταφέρνει να επιβιώνει με κάποιον τρόπο.
Η Δρ. Silvia Portugal, παρασιτολόγος στο Ινστιτούτο Βιολογίας Λοιμωδών Νοσημάτων Max Planck του Βερολίνου, ερευνά τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας, μελετώντας δείγματα αίματος παιδιών από ένα χωριό στο Μάλι. Η μελέτη αυτή αποτελεί μέρος του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος DrySeasonPf, το οποίο εξετάζει τη συμπεριφορά του παρασίτου Plasmodium falciparum κατά τις περιόδους ξηρασίας.
Ο Δρ. Thomson-Luque, ο οποίος αφού μελέτησε στο εργαστήριο, ταξίδεψε στο Μάλι κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας, τον Μάρτιο του 2018, στο πλαίσιο ενός σχετικού προγράμματος με την επωνυμία NotToKill-NotToDie. Αυτή είναι μια περίοδος, κατά την οποία οι άνθρωποι δεν υποφέρουν από τα συμπτώματα της ελονοσίας. «Οι άνθρωποι δεν νοσούν κατά την περίοδο της ξηρασίας, η οποία διαρκεί από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο», όπως εξηγεί ο Δρ.Thomson-Luque. «Αρρωσταίνουν μόνον, όταν ξεκινούν οι βροχές».
Κολλώδης προσκόλληση
Χωρίς κουνούπια κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας, το παράσιτο αναγκαστικά επιβιώνει για έξι μήνες, μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό. Αυτό θα έπρεπε να προσφέρει στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα μιαν ευκαιρία να εξολοθρεύσει τον παρασιτικό εισβολέα, για παράδειγμα, φιλτράροντας το αίμα μέσω του σπλήνα, για να απορρίψει τα παραμορφωμένα κύτταρα που έχουν μολυνθεί από το παράσιτο.
Το παράσιτο, για να αναπτυχθεί εντός ενός ανθρώπινου οργανισμού, συνήθως αναδιπλώνεται εντός των ερυθρών αιμοσφαιρίων εκκρίνοντας μια πρωτεΐνη - που μοιάζει με κολλώδη αρπάγη - η οποία προσκολλά το μολυσμένο κύτταρο στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό επιτρέπει στο παράσιτο να πολλαπλασιάζεται και να αντέχει κατά τη διέλευσή του από τον σπλήνα, απ' όπου κινδυνεύει να αποβληθεί από τον οργανισμό.
Η Δρ. Portugal παρατήρησε ότι ο αριθμός των παρασίτων πέφτει σε χαμηλά επίπεδα στο αίμα των παιδιών, κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας. Αυτά μάλλον είναι καλά νέα, ωστόσο όπως αναφέρει η ομάδα του εργαστηρίου και ο Δρ. Thomson-Luque, αυτό μπορεί να είναι μια στρατηγική του παρασίτου προκειμένου να «κρύβεται», όταν δεν υπάρχουν κουνούπια να διευκολύνουν τη μετάδοσή του σε άλλους ανθρώπους.
Το κόλπο του παρασίτου φαίνεται ότι είναι η έκκριση πρωτεΐνης υπό μορφή αρπάγων κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας, οι οποίες όμως, δεν προσκολλούνται τόσο καλά στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό επιτρέπει σε περισσότερα παράσιτα να φιλτράρονται από τον σπλήνα, δηλαδή να εξακολουθούν να κυκλοφορούν στο αίμα για μικρότερο χρονικό διάστημα παραμένοντας σε χαμηλά επίπεδα, έτσι ώστε να μην εντοπίζονται από το ανοσοποιητικό σύστημα. «Το ανοσοποιητικό σύστημα φαίνεται να μην ανιχνεύει τα πολύ χαμηλά επίπεδα των παρασίτων. Δεν ασχολείται καν», αναφέρει η Δρ. Portugal.
Το Πλασμώδιο (Plasmodium) διαθέτει περίπου 5.500 γονίδια, τα οποία του προσφέρουν πολλές περισσότερες εναλλακτικές, από όσες έχει, για παράδειγμα, ένας ιός κατά την επιλογή των πρωτεϊνών που θα εκκρίνει στο σώμα.
Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται περίπου 60 γονίδια για την κύρια πρωτεΐνη προσκόλλησης, όπερ σημαίνει 60 εκδοχές της πρωτεΐνης. Με αυτόν τον τρόπο, το σώμα δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να αναπτύξει ανοσία στον εισβολέα.
Τράπουλα
Η Δρ. Portugal έχει την υπόνοια ότι το παράσιτο χρησιμοποιεί, επίσης, αυτά τα 60 γονίδια σαν τράπουλα: εκκρίνει πρώτα την πιο κολλώδη του πρωτεΐνη, η οποία το βοηθά να εκτοξεύσει τα αρχικά του επίπεδα αλλά, μόλις το ανοσοποιητικό σύστημα αποκρίνεται και τα αναστέλλει, επιλέγει μεταξύ πολλών διαφορετικών πρωτεϊνών προσκόλλησης, οι οποίες είναι ολοένα και λιγότερο κολλώδεις. Το πρόγραμμα του Δρος Thomson-Luque επικεντρώθηκε σε αυτές τις αλλαγές του βαθμού προσκόλλησης των μολυσμένων αιμοσφαιρίων, στις οποίες πρόκειται να αναφερθεί σε επιστημονική δημοσίευση η οποία αναμένεται σύντομα.
Τελικά, κατά την περίοδο ξηρασίας, το παράσιτο Plasmodium falciparum «τραβάει ένα τραπουλόχαρτο που πετυχαίνει διάνα» - μια πρωτεΐνη αρκετά κολλώδη, ώστε να προσκολλάται στα αιμοφόρα αγγεία και να επιτρέπει την αναπαραγωγή του, αφήνοντας όμως τους περισσότερους απογόνους του να φιλτράρονται και να αποβάλλονται από τον σπλήνα. Με αυτόν τον τρόπο, κατορθώνει να διατηρεί χαμηλά τα επίπεδά του και να μη γίνεται αντιληπτό από το ανοσοποιητικό σύστημα.
Με τον ερχομό της βροχής και μόλις ένα κουνούπι μεταγγίσει το μολυσμένο αίμα σε κάποιον άλλο οργανισμό, το παράσιτο παίρνει μια πιο επιθετική μορφή, προσκολλούμενο σθεναρά στα αιμοφόρα αγγεία και ταχέως πολλαπλασιαζόμενο εντός του νέου ξενιστή. Εάν αυτός ο άλλος είναι ένα παιδί κάτω των πέντε ετών, τότε κινδυνεύει να νοσήσει σοβαρά, ακόμη και να πεθάνει.
Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο χορηγείται φαρμακοπροστασία στα μικρότερα παιδιά, κατά την περίοδο μετάδοσης στην Αφρική. Και είναι απολύτως λογικό, αν σκεφτεί κανείς, ότι τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στην ελονοσία.
Παρά ταύτα, η Δρ. Portugal αναρωτιέται εάν θα ήταν χρήσιμο να χορηγούνται φάρμακα προφύλαξης σε μεγαλύτερα παιδιά και εφήβους, κατά την περίοδο ξηρασίας, όταν τα επίπεδα του παρασίτου είναι χαμηλά. Όπως εξηγεί, «κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας, ο επιπολασμός της νόσου είναι πολύ μικρότερος - 15 έως 25%, ενώ κατά την περίοδο μετάδοσης, το ποσοστό αυτό πλησιάζει το 80%».
Ίσως αυτό να αποτελούσε μιαν ευκαιρία να βοηθήσουμε τα παιδιά και τους εφήβους, ώστε να εξολοθρεύσουν το παράσιτο, κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας. Έτσι, όταν θα επέστρεφαν τα κουνούπια με τις βροχές, θα ξεκινούσαν από έναν εξασθενημένο παρασιτικό φορτίο. Αυτή η στρατηγική μένει να αποδειχθεί. Απεικονίζει, ωστόσο, τον τρόπο με τον οποίο, μέσω της καλύτερης κατανόησης των στρατηγικών αυτής της αρχέγονης απειλής για το ανθρώπινο είδος, οι ερευνητές μπορούν να επινοήσουν νέες μεθόδους να υπερβούν την ευελιξία του παρασίτου και να μας απαλλάξουν από το άχθος της ελονοσίας.
Η έρευνα στο παρόν άρθρο χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Εορτολόγιο: Ποιοι γιορτάζουν σήμερα 2 Νοεμβρίου - Ο βίος των Αγίων
• Τα ζώδια σήμερα: Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον - Ένα Σάββατο - Θεία Δίκη ξεδιπλώνεται
Πρόεδρος Χριστοδουλίδης: «Παρά τη μέχρι τώρα αδιάλλακτη τουρκική στάση, θα συνεχίσουμε την προσπάθεια μέχρι τέλους»
«Την προσδοκία ότι η πρόσφατη πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα (ΓΓ) των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ), αποτέλεσμα και των δικών μας επίμονων προσπαθειών, θα οδηγήσει σε θετικές εξελίξεις», εξέφρασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, κηρύσσοντας χθες την έναρξη του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου με τίτλο «Κύπρος και Ρωμιοσύνη», που πραγματοποιείται στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
