10 χρόνια μετά την μεγάλη έκρηξη στο Μαρί και η καρδιές μας ακόμα πονούν από το τραγικό συμβάν που στοίχησε τη ζωη σε 13 ανθρώπους. Οι οικογένειες, οι φίλοι, οι συγγενείς μα και όλη η Κύπρος δεν μπορεί να ξεχάσει…
Στις 11 Ιουλίου του 2011 μια μεγάλη έκρηξη εμπορευματοκιβωτίων με πυρομαχικά στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί συγκλόνισε την Κύπρο. Η μεγάλη τραγωδία στοίχισε τη ζωή σε 13 ανθρώπους και τραυμάτισε άλλους 62. Σήμερα, 10 χρόνια μετά, ο κόσμος θυμάται και θρηνεί ακόμα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΠτΔ σε συγγενείς των θυμάτων του Μαρί - «Θα συνεχίσουμε να βρισκόμαστε στο πλευρό σας»
Το πρωινό της 11ης Ιουλίου του 2011 η Κύπρος ξύπνησε αλλιώς.
Οι πρώτες πληροφορίες έκαναν λόγο για μεγάλη έκρηξη στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί, τα τηλέφωνα χτυπούσαν, μάνες προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους που υπηρετούσαν τη θητεία τους στο συγκεκριμένο στρατόπεδο, συγγενείς έψαχναν τους δικούς τους στα νοσοκομεία, ο κόσμος προσπαθούσε να καταλάβει τι συμβαίνει. Η ατμόσφαιρα ήταν βαριά, η κατάσταση χαώδης και η αναστάτωση διάχυτη. Η δυσάρεστη είδηση επιβεβαιώθηκε με 13 νεκρούς και 62 τραυματίες.
Το χρονικό της καταστροφής
Δευτέρα, 11 Ιουλίου 2011, ώρα 04.00 το πρωί. Πυρκαγιά ξεσπά, για δεύτερη φορά μέσα σε μία βδομάδα, σε δύο εμπορευματοκιβώτια με εκρηκτικές ύλες στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί. Τα εν λόγω εμπορευματοκιβώτια είχαν κατασχεθεί, μαζί με άλλα 96, δυόμιση χρόνια προηγουμένως από πλοίο που κατευθυνόταν προς τη Συρία.
Αμέσως σπεύδει επιτόπου η Πυροσβεστική Υπηρεσία, η οποία στην ουσία δεν γνώριζε καλά-καλά τι περιείχαν μέσα τα εμπορευματοκιβώτια. Κατά τη διάρκεια κατάσβεσης της πυρκαγιάς σημειώνεται ισχυρή έκρηξη, η οποία προκαλεί ωστικό κύμα τριών χιλιομέτρων, το οποίο παρέσυρε στον θάνατο 13 πυροσβέστες, αξιωματικούς και στρατιώτες που έσπευσαν να σβήσουν την πυρκαγιά. Από το ωστικό κύμα σταμάτησε κι η λειτουργία του Ηλεκτροπαραγωγικού Σταθμού Βασιλικού που βρίσκεται ακριβώς δίπλα από τη Βάση.
Η Κύπρος ξυπνά στο σκοτάδι
Η έκρηξη, όπως ήταν αναμενόμενο, συγκλόνισε το παγκύπριο, ενώ για πολλές ώρες η είδηση μονοπωλούσε πολλά ξένα ειδησιογραφικά πρακτορεία. Η εικόνα σε ολόκληρη τη γύρω περιοχή θυμίζει πολεμικό τοπίο. Οι καταστροφές τεράστιες. Αυτόπτες μάρτυρες κάνουν λόγο για σκηνικό όμοιο με ́κείνο τον βομβαρδισμών από την τουρκική εισβολή του 1974. Τα μόνα οχήματα που περνούν από το συγκεκριμένο σημείο είναι ασθενοφόρα. Όλη η Κύπρος ξυπνά στο σκοτάδι, χωρίς ρεύμα και μη γνωρίζοντας τι έχει συμβεί. Το κακό μαντάτο όμως δεν αργεί να διαδοθεί.
Η πρώτη επίσημη δήλωση
Στη 1:30 το μεσημέρι, μερικές ώρες μετά τον όλεθρο, συγκαλείται έκτακτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Μετά το πέρας της, ο τότε Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και νυν Βουλευτής του ΑΚΕΛ Στέφανος Στεφάνου δηλώνει: «Η έκρηξη σημειώθηκε στα εμπορευματοκιβώτια που κατασχέθηκαν το 2009 με προορισμό τη Συρία. Η Κυπριακή Δημοκρατία, λειτουργώντας στη βάση των ψηφισμάτων των Η.Ε., ανέθεσε τη φύλαξη του υλικού στην Εθνική Φρουρά. Κατά την έκρηξη σκοτώθηκαν 12 άτομα -ο 13ος υπέκυψε στα τραύματά του δύο μέρες αργότερα- και πάνω από 60 τραυματίστηκαν. Όλοι τους είναι Κύπριοι. Αμφισβητούμε το γεγονός ότι κάποιος σκόπιμα προκάλεσε την έκρηξη. Οι κηδείες των θυμάτων θα γίνουν με δημόσια δαπάνη».
Το χρονικό των εμπορευματοκιβωτίων
Η έκρηξη που σημειώθηκε στα εμπορευματοκιβώτια δεν ήταν τυχαία, αφού η επικινδυνότητά τους ήταν γνωστή από καιρό. Οι πολιτικοί ήταν ενήμεροι, οι διαδικασίες, όμως, δεν κινήθηκαν ποτέ. Τα κιβώτια είχαν φτάσει στην Κύπρο το 2009, με το υπό κυπριακή σημαία πλοίο Monchegorsk, το οποίο ξεκίνησε από το Ιράν με προορισμό τη Συρία. Πλοίο του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ ανέκοψε το Monchegorsk στην Ερυθρά Θάλασσα και κατόπιν έρευνας, κρίθηκε πως παραβίαζε τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Τότε η Κυπριακή Δημοκρατία ανέλαβε την κατάσχεση του πλοίου, το οποίο αγκυροβόλησε στο λιμάνι της Λεμεσού και κατόπιν επιθεώρησης αποφασίστηκε όπως τα 98 εμπορευματοκιβώτια τοποθετηθούν σε χώρο της Ναυτικής Βάσης στο Μαρί. Τα εμπορευματοκιβώτια τοποθετήθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε η πόρτα τους να μην είναι προσβάσιμη, ενώ τοποθετήθηκε και συρματόπλεγμα. Ωστόσο, αυτά τα μέτρα απείχαν από τα κατάλληλα μέτρα φύλαξης πυρομαχικών για μακρό χρονικό διάστημα όπου απαιτούν συνεχή αερισμό, χαμηλή θερμοκρασία, έλεγχος υγρασίας, ελάχιστη επαφή με έδαφος και εύκολη πρόσβαση για επιθεωρήσεις.
Ο τότε Πρόεδρος της ΚΔ, Δημήτρης Χριστόφιας, συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Συρίας όπου συζητήθηκε το θέμα των εκρηκτικών και ο Χριστόφιας δεσμεύτηκε να μην παραδώσει το φορτίο σε τρίτο μέρος. Μετά από πιέσεις του ΓΕΕΦ το Υπουργείο Άμυνας έστειλε τρεις επιστολές στο Υπουργείο Εξωτερικών πληροφορώντας για τα πρακτικά προβλήματα που προκαλούσε η φύλαξή του. Το ΥΠΑΜ ζητούσε από το Κράτος να συνεργαστεί με άλλες υπηρεσίες και να διευθετηθεί το ζήτημα. Μετά από νέα επιστολή του Γενικού Διευθυντή του ΥΠΑΜ πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο ΥΠΕΞ κατά τη διάρκεια της οποίας εγέρθηκαν σοβαρά ζητήματα γύρω από τη φύλαξη του φορτίου αλλά και την ασφάλεια του προσωπικού που το φρουρούσε.
Το 2010 συζητήθηκε το ενδεχόμενο καταστροφής του υλικού και το Ιράν, αλλάζοντας την αρχική του θέση, αποδέχτηκε την καταστροφή του εκρηκτικού υλικού Σε συνάντηση του διευθυντή του διπλωματικού σώματος με την στρατιωτική ηγεσία της Εθνικής Φρουράς, αποφασίστηκε να καταστραφεί το υλικό. Η απόφαση αυτή πάρθηκε υπό το φως της συμφωνίας με το Ιράν, αλλά και των ρίσκων από τις υψηλές θερμοκρασίες κατά το καλοκαίρι. Παρά αυτή την απόφαση, δεν λήφθηκε κάποια δράση.
Μεταξύ Ιανουαρίου 2011 και Ιουνίου 2011, υπήρχαν επανειλημμένες παρακλήσεις για επισκέψεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για έλεγχο των πυρομαχικών, όμως παρόλο που το υπουργείο Εξωτερικών απαντούσε θετικά, συνεχώς ανέβαλλε την επίσκεψη. Υπήρξε, επίσης, νέα συνάντηση στο Υπουργείο Εξωτερικών, με συμμετοχή του Υπουργού Αμύνης, του Αρχηγού της Εθνικής Φρουράς και άλλων στρατιωτικών, και μέλη του διπλωματικού σώματος. Το υπουργείο επέμενε πως η Κύπρος ήταν υπό την πίεση της Συρίας και του Ιράν για την επιστροφή του υλικού, ενώ ο υπουργός Άμυνας και ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς επέμενε στην επικινδυνότητα του φύλαξης του υλικού. Αποφασίστηκε η λήψη δείγματος υλικού και αποστολή του σε εργαστήρια στο εξωτερικό για έλεγχο τυχόν αλλοίωσης της σύστασης του υλικού, καθώς επίσης και να αναζητηθούν πιθανοί αγοραστές. Ωστόσο, δείγμα δεν λήφθηκε ποτέ.
Η απόδοση ευθυνών και οι καταδίκες
Την ίδια μέρα της έκρηξης υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους ο υπουργός Άμυνας Κώστας Παπακώστας και ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγος Πέτρος Τσαλικίδης. Μία εβδομάδα αργότερα παραιτήθηκε για λόγους ευθιξίας ο υπουργός εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού ενώ το υπουργικό συμβούλιο έπαυσε και τον Υπαρχηγό της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγο Σάββα Αργυρού. Οι πρώτες δηλώσεις του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια, προκάλεσαν την οργή της κοινής γνώμης, με πλήθος κόσμου να ζητά την παραίτηση της κυβέρνησης.
Την περίοδο μετά την έκρηξη «στήθηκε» ένα γαϊτανάκι απόδοσης ευθυνών, με τους εμπλεκομένους να αποποιούνται τις ευθύνες τους και να προσπαθούν να στοχοποιήσουν ο ένας τον άλλον, ενώ πληροφορίες αναφέρουν πως υπήρξε αλλοίωση στοιχείων κατά το χρονικό διάστημα που ακολούθησε έως και τη δίκη. Αξίζει να αναφερθεί ότι στη μετέπειτα δικαστική διαδικασία ένας από τους κύριους εμπλεκόμενους, ο Συνταγματάρχης Γιώργος Γεωργιάδης, ο οποίος είχε χειριστεί το φορτίο των εκρηκτικών από την πρώτη μέρα της κατάσχεσης τους, από κατηγορούμενος μετατράπηκε σε μάρτυρας κατηγορίας, με απόφαση του γενικού Εισαγγελέα, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις.
Ο Πόλυς Πολυβίου ορίστηκε ως Μονομελής Ερευνητική Επιτροπή για την έκρηξη στην Κύπρο, αλλά το πόρισμα που παρέδωσε στον τότε Πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια, αγνοήθηκε. Ο Πολυβίου είχε τονίσει:
«Σέβομαι και τιμώ τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ως άνθρωπο και ως πολιτικό ηγέτη. Ποία ήταν, όμως, η αντίδραση του Προέδρου; Το «δεν γνωρίζω». Αυτό είναι απαράδεκτο. Η επίκληση της άγνοιας και της μη ενημέρωσης, σε ένα τόσο σημαντικό θέμα, δημιουργεί όχι μόνο θέμα εμπιστοσύνης στον ίδιο τον Πρόεδρο και στην Κυβέρνηση, αλλά και στο ίδιο το κράτος. Ο Πρόεδρος αποδίδει ευθύνες στους συνεργάτες του – σωστά, αλλά τις έχει και ο ίδιος».
Ο Κώστας Παπακώστας βρέθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία, με το δικαστήριο να δηλώνει πως «έκλεισε τα μάτια του στον κίνδυνο» σχετικά με την φύλαξη εκρηκτικών. Καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση και απεβίωσε καθώς εξέτιε την ποινή του, ενώ ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Πέτρος Τσαλικίδης αντιμετώπισε το στρατοδικείο στην Ελλάδα, αφού διακρατικές συμφωνίες Ελλάδας-Κύπρου παρείχαν ασυλία στον Ελλαδίτη στρατιωτικό. Καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία από αμέλεια σε 7 χρόνια φυλάκιση, άσκησε έφεση και αφέθηκε ελεύθερος χωρίς περιοριστικά μέτρα.
Τις ευθύνες αυτές δεν δέχτηκε ποτέ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ούτε προσωπική αλλά ούτε και πολιτική. Από το Κακουργιοδικείο Λάρνακας καταδικάστηκαν, επίσης, οι Ανδρέας Νικολάου, Χαράλαμπος Χαραλάμπους και Αντρέας Λοϊζίδης με την κατηγορία της πρόκλησης θανάτου εξ’ αμελείας. Οι πρώην Υπουργός Εξωτερικών Μ. Κυπριανού και τέως υπαρχηγός της Εθνικής Φρουράς Σ. Αργυρού αθωώθηκαν και απαλλάχτηκαν από τις κατηγορίες.
Οι 13 νεκροί του Μαρί
Οι 13 νεκροί της τραγωδίας στο Μαρί τιμούνται έως σήμερα ως ήρωες, που πάλεψαν με αυτοθυσία στη ναυτική βάση το πρωινό της 11ης Ιουλίου. Οι μαρτυρίες όσων γλίτωσαν από το σημείο της έκρηξης, οι δραματικές αναμνήσεις των συγγενών τους από τη μέρα εκείνη, αλλά και οι πληροφορίες και οι ιστορίες που ήρθαν στο φως πολύ αργότερα ανατριχιάζουν και συγκινούν.
Τα 13 ονόματα των νεκρών - πατέρων, παιδιών, συζύγων, αδερφών και φίλων - είναι τα εξής:
·Πλοίαρχος Ιωαννίδης Ανδρέας, Διοικητής Ναυτικού
·Αντιπλοίαρχος Λάμπρου Λάμπρος, Διοικητής της Ναυτικής Βάσης
·Αρχικελευστής Κλεάνθους Κλεάνθης
·Κελευστής Ηρακλέους Μιχάλης
·Ναύτης Χριστοφόρου Μιλτιάδης
·Ναύτης Χριστοφόρου Χριστάκης
·Αρχιλοχίας Πυροσβεστικής Ανδρέας Παπαδόπουλος
·Πυροσβέστης Βασίλης Κρόκος
·Πυροσβέστης Σπύρος Τταντής
·Πυροσβέστης Παναγιώτης Θεοφίλου
·Αρχιπυροσβέστης Γιώργος Γιακουμής
·Πυροσβέστης Αδάμος Αδάμου
·Ναύτης Αντώνης Χαραλάμπους (κατέληξε τρεις μέρες μετά το ατύχημα)
Ανάμεσα στα θύματα υπήρχαν και δύο δίδυμα αδέρφια, που έχασαν τη ζωή τους μαζί προσπαθώντας να σβήσουν τις φλόγες λίγο πριν την έκρηξη. Λίγο καιρό μετά, ο Άριστος Μοσχοβάκης (μουσική) και η Ροδούλα Παπαλαμπριανού (στίχοι) έγραψαν το τραγούδι «Δίδυμα Όνειρα» αφιερωμένο στα δίδυμα αδέρφια. Το ερμήνευσε η Ελένη Δήμου, την ενορχήστρωση έχει κάνει ο Αντρέας Γιωργαλλής και τα φωνητικά ο Κωνσταντίνος Χριστοφόρου.
Οικονομικές επιπτώσεις
Η Κύπρος, μια χώρα με πληθυσμό 800 χιλιάδες κατοίκους και 18 δισεκατομμύρια ευρώ Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, υπέφερε οικονομικά από την καταστροφή. Οι ζημιές στην ηλεκτροπαραγωγό μονάδα της ΑΗΚ υπολογίστηκαν αρχικά στα 700 εκατομμύρια ευρώ αν και αργότερα το κόστος της ανακατασκευής εκτιμήθηκε στα 300-400 εκατομμύρια ευρώ. Τον Δεκέμβριο του 2012 ανακοινώθηκε πως οι ασφαλιστικές εταιρείες θα πλήρωναν συνολικά 132 εκατομμύρια ευρώ.
Ως αποτέλεσμα της έκρηξης και της καταστροφής του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού, η παροχή ηλεκτρισμού στο κοινό διακόπηκε. Η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου αργότερα εφάρμοσε κυλιόμενες διακοπές ρεύματος 2 εως 3 ανά περιοχή, οι οποίες όμως δεν αφορούσαν αεροδρόμια, νοσοκομεία ή τουριστικές περιοχές. Στις 16 Ιουλίου υπογράφηκε συμφωνία για μεταφορά ρεύματος από την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου έως το τέλος του Αυγούστου.
Στις 14 Ιουλίου έφθασε στη Λεμεσό ένα πλοίο με δέκα γεννήτριες από το Ισραήλ, με συνολική δυναμικότητα 10 megawatt. Αυτές οι γεννήτριες είχαν παραχωρηθεί σε βιομηχανικές μονάδες, οι οποίες αντιμετώπιζαν προβλήματα με τις περικοπές ηλεκτροδότησης λόγω της έκρηξης στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης». Επίσης, στη Κύπρο είχαν φθάσει γεννήτριες από την Ελλάδα. Για αυτό τον σκοπό, τεχνικοί της ΑΗΚ και της ΔΕΗ βρίσκονταν σε επικοινωνία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Εορτολόγιο: Ποιοι γιορτάζουν σήμερα 2 Νοεμβρίου - Ο βίος των Αγίων
• Τα ζώδια σήμερα: Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον - Ένα Σάββατο - Θεία Δίκη ξεδιπλώνεται
Εξελίξεις πολύ σύντομα στις σχέσεις με ΗΠΑ προανήγγειλε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης
Εξελίξεις και μάλιστα «πολύ σύντομα» στις σχέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις Ηνωμένες Πολιτείας Αμερικής, προανήγγειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, σε συνέντευξή του στην ελληνική εφημερίδα «Τα Νέα» στον απόηχο της συνάντησής του με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στο Λευκό Οίκο.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
