Κέρδη και απώλειες για την Κύπρο από την πορεία των κυπριακού ενδιαφέροντος υποθέσεων που εκδικάστηκαν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) καταγράφουν νομικοί, επισημαίνοντας παράλληλα ότι βέβαιος κερδισμένος είναι ο Κύπριος πολίτης.
Με αφορμή την πρόσφατη επέτειο των 65 χρόνων από τότε που τέθηκε σε ισχύ η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και την επακόλουθη λειτουργία του ΕΔΑΔ – κατ’ άλλους Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) – το ΚΥΠΕ ζήτησε από τον Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου Μύρωνα Νικολάτου, τον δικηγόρο με εμπειρία σε υποθέσεις ενώπιον του ΕΔΑΔ Αχιλλέα Δημητριάδη, καθώς και τον δικηγόρο, πρώην βουλευτή και πρώην Αντιπρόεδρο της Επιτροπής Νομικών της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΚΣΣΕ) Χρήστο Πουργουρίδη να προβούν σε μια αποτίμηση για την Κύπρο.
Αποτιμούν θετικά τη συμβολή της ΕΣΔΑ στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο, οι απόψεις ωστόσο διίστανται αναφορικά με τις κυπριακού ενδιαφέροντος αποφάσεις του ΕΔΑΔ, με κορυφαία την απόφαση στη «Δημόπουλος» που οδήγησε στη σύσταση της επιτροπής ακίνητης ιδιοκτησίας στα κατεχόμενα.
«Θετικός αντίκτυπος»
-----------------
Όπως σημειώνει ο Πρόεδρος του Ανωτάτου, η επικύρωση της ΕΣΔΑ από την Κυπριακή Δημοκρατία το 1961 είχε θετικό αντίκτυπο στην προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών στην Κύπρο.
Ο Μύρωνας Νικολάτος υπογραμμίζει το δικαίωμα ιδιωτικής προσφυγής των Κυπρίων πολιτών στο ΕΔΑΔ, το οποίο παρέχει την ευχέρεια στους Κύπριους πολίτες να θέσουν οποιοδήποτε παράπονο τους για παραβίαση των δικαιωμάτων τους, δυνάμει της ΕΣΔΑ, από οποιοδήποτε κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Πάντως, σε ό,τι αφορά την ουσία της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Πρόεδρος του Ανωτάτου σημειώνει ότι το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας κατοχυρώνει όλα τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και σε ορισμένες περιπτώσεις (όπως είναι το δικαίωμα στην περιουσία) σε υψηλότερο επίπεδο από εκείνο της ΕΣΔΑ. Ως εκ τούτου, δεν θεωρεί ότι η επικύρωση της ΕΣΔΑ προσέφερε οποιανδήποτε ουσιαστική αναβάθμιση στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο.
Ο δικηγόρος και νομικός Αχιλλέας Δημητριάδης σημειώνει και αυτός από την πλευρά του το δικαίωμα της ατομικής προσφυγής, το οποίο κυρώθηκε από τη Λευκωσία το 1989.
«Αυτό για εμένα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο της ΕΣΔΑ, διότι σταματά πλέον να είναι το κράτος ο προστάτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το άτομο ανελίσσεται στον προστάτη των ιδίων του των δικαιωμάτων», σημειώνει.
Ο Χρήστος Πουργουρίδης επισημαίνει πως η επικύρωση από την Κυπριακή Δημοκρατία της ΕΣΔΑ το 1961 έγινε μόνο λίγους μήνες μετά την ημερομηνία που τέθηκε σε ισχύ το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
«Σύνταγμα και ΕΣΔΑ κατά βάση προστατεύουν τα ίδια θεμελιώδη δικαιώματα. Έτσι δεν μπορεί να κάμει κάποιος εύκολα αποτίμηση σε ποιο από τα δύο κορυφαία αυτά νομοθετήματα οφείλεται η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο», λέει.
Αναφέρει πάντως πως, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες, οι δικαστές και δικηγόροι της Κύπρου αντιμετώπισαν την ΕΣΔΑ με απεριόριστο σεβασμό, γεγονός που, όπως λέει, είχε πολύ θετικό αντίκτυπο στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο.
«Απόφαση-σταθμός η Μοδινός»
---------------------------------
Τόσο ο κ. Δημητριάδης, όσο και ο κ. Πουργουρίδης χαρακτηρίζουν απόφαση-σταθμό την «Μοδινός εναντίον Κύπρου», λόγω των αλλαγών που επέφερε η απόφαση για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων στην Κύπρο.
Ο κ. Δημητριάδης στέκεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι πρόκειται για την πρώτη καταδικαστική απόφαση εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΕΔΑΔ. «Ήταν η πρώτη φορά που η Κυπριακή Δημοκρατία σύρθηκε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και καταδικάστηκε. Επιβεβαιώθηκε έτσι ότι όταν κάποιος νιώθει ότι παραβιάζονται τα ανθρώπινα του δικαιώματα, μπορεί ως άτομο να προσφύγει εναντίον της χώρας του», λέει.
Ο κ. Πουργουρίδης υπερθεματίζει, λέγοντας πως η υπόθεση Μοδινός είχε πολύ ευρύτερες προεκτάσεις από το συγκεκριμένο θέμα που κάλυπτε η απόφαση. «Οδήγησε σε ένα προβληματισμό ότι ως κοινωνία πρέπει να σεβόμαστε τη διαφορετικότητα, γεγονός που επηρέασε πολύ και πολλά», λέει.
Από την πλευρά του, ο Μύρων Νικολάτος δεν ξεχωρίζει οποιανδήποτε απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου καθώς, όπως λέει «οι διαφορετικές νομικές κουλτούρες των Δικαστών του ΕΔΔΑ, οι πολιτικές παρεμβάσεις που προφανώς γίνονται και ορισμένες φορές το μη ικανοποιητικό επίπεδο ορισμένων Δικαστών του ΕΔΔΑ, συνιστούν σοβαρά μειονεκτήματα για την έκδοση αποφάσεων σταθμών από το Δικαστήριο».
Όλοι πάντως θεωρούν κεφαλαιώδους σημασίας τη συμμόρφωση ενός κράτους μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης με μια καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου, με τον Πρόεδρο του Ανωτάτου να αναφέρεται ιδιαίτερα την αξία για τη διατήρηση του κράτους δικαίου. «Από τη στιγμή που ένα κράτος μέλος δεσμεύεται από τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, οφείλει και να συμμορφώνεται με αυτές» λέει.
Στο ίδιο ερώτημα, ο Αχιλλέας Δημητριάδης απαντά με το παράδειγμα των εσωτερικών διεργασιών που ακολούθησαν στην Κύπρο, για συμμόρφωση με την καταδικαστική απόφαση του 1993 στην υπόθεση Μοδινός.
«Ακριβώς επειδή υπήρχε η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, η Κυπριακή Δημοκρατία αναγκάστηκε μέσω του Υπουργικού Συμβουλίου να καταθέσει το νομοσχέδιο και η Βουλή να ψηφίσει το νόμο για να συμμορφωθεί με την απόφαση», για την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας, λέει.
Διαφορετικά, προσθέτει, η Κύπρος θα κατατασσόταν στην κατηγορία των χωρών που δεν αποδέχονται τις αποφάσεις του Δικαστηρίου και δεν αλλάζουν το εσωτερικό τους δίκαιο, ούτως ώστε να συνάδει με αυτό στο Στρασβούργο.
Χωρίς συμμόρφωση οι αποφάσεις καταντούν διακηρύξεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα και προσλαμβάνουν το χαρακτήρα των ψηφισμάτων της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που έχουν μόνο ηθικό βάρος, αναφέρει ο Χρήστος Πουργουρίδης. Ευτυχώς, σημειώνει, οι πλείστες χώρες, κάνουν ότι κάνει η Κύπρος, προσπαθούν δηλαδή να εφαρμόσουν τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ όσο πιο γρήγορα και αποτελεσματικά γίνεται.
Διαφορετικές εκτιμήσεις για τον αντίκτυπο το ΕΔΑΔ σε πτυχές του Κυπριακού
--------------------------------------------
Μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ο δικαστής και οι δύο δικηγόροι κλήθηκαν παράλληλα να αποτιμήσουν τον αντίκτυπο των αποφάσεων του ΕΔΑΔ σε υποθέσεις που άπτονται πτυχών του Κυπριακού, λόγω των τουρκικών παραβιάσεων στην Κύπρο από το 1974 και εντεύθεν.
Κάποιες αποφάσεις του ΕΔΔΑ, όπως η απόφαση Λοΐζίδου, παρείχαν κάποια προστασία των δικαιωμάτων ανθρώπων που επηρεάστηκαν αρνητικά από τις τουρκικές παραβιάσεις, εξαιτίας της εισβολής και της συνεχιζόμενης παράνομης κατοχής, λέει ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Προσθέτει, ωστόσο, ότι άλλες αποφάσεις, όπως η «Δημόπουλος», είχαν αρνητική επίδραση στα παραβιασθέντα ανθρώπινα δικαιώματα Κυπρίων.
«Η Δημόπουλος έδωσε υπόσταση στην επιτροπή αποζημιώσεων της Τουρκίας στην κατεχόμενη περιοχή της Κύπρου και υποχρέωσε οποιονδήποτε επιθυμεί να ανακτήσει την περιουσία του στην κατεχόμενη Κύπρο ή να διεκδικήσει αποζημιώσεις, να προσφύγει πρώτα στην επιτροπή αποζημιώσεων της κατοχικής δύναμης και μετά στο λεγόμενο ανώτατο δικαστήριο των κατεχομένων, πριν αποταθεί στο ΕΔΔΑ», σημειώνει.
Διαφορετική άποψη καταθέτει ο Αχιλλέας Δημητριάδης σε σχέση με την επιτροπή ακίνητης ιδιοκτησίας, ενώ στέκεται ιδιαίτερα στην αξία της απόφασης Λοΐζίδου, αλλά και των τεσσάρων διακρατικών προσφυγών της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας.
Ανεξαρτήτως του πώς την κρίνει κανείς, η επιτροπή ακίνητης ιδιοκτησίας αποτελεί μια διαθέσιμη θεραπεία, την οποία αναγκάστηκε να προσφέρει η Τουρκία, λέει.
Αναφέρεται και στον αντίλογο, ότι δηλαδή η συγκεκριμένη επιτροπή δεν αποτελεί καλή θεραπεία και λέει ότι «είναι ένα πράγμα να μην υπάρχει θεραπεία και άλλο πράγμα να υπάρχει μια θεραπεία, για την οποία κάποιοι λένε ότι είναι καλή και κάποιοι ότι δεν είναι καλή». «Αυτοί που πήραν €300 εκ. σε αποζημιώσεις λένε ότι είναι καλή», συμπληρώνει.
Παράλληλα, ο κ. Δημητριάδης στέκεται και στην υπόθεση της Τιτίνας Λοΐζίδου, καθώς και στις διακρατικές προσφυγές, με τις οποίες, όπως λέει «επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε αντίθεση με την ανυπαρξία της ‘τδβκ’ η οποία δεν είναι τίποτα άλλο από μια ‘υποτελή στην Τουρκία τοπική διοίκηση’».
Ως συνέπεια αυτής της απόφασης, συνεχίζει, το άρθρο 159 του «συντάγματος», σύμφωνα με το οποίο όλες οι δήθεν εγκαταλειφθείσες περιουσίες περιέρχονται στην κυριότητα του ψευδοκράτους, είναι άκυρο. «Για αυτό οι Ε/κ ιδιοκτήτες περιουσιών στα κατεχόμενα μπορούν να λένε σήμερα ότι είναι οι νόμιμοι ιδιοκτήτες», υπογραμμίζει.
Σύμφωνα με τον Αχιλλέα Δημητριάδη, αν δεν υπήρχαν αυτές οι διαδικασίες ενώπιον του ΕΔΑΔ «δεν θα είχαμε τίποτα από αυτά» και «δεν θα ήταν αυτές οι θεραπείες διαθέσιμες στον καθένα».
Το ΕΔΑΔ εξέδωσε ιστορικές αποφάσεις για διάφορες πτυχές του Κυπριακού, λέει από την πλευρά του ο κ. Πουργουρίδης, ενώ προσθέτει ότι «οι πολιτικοί μπορούσαν να τις είχαν εκμεταλλευτεί καλύτερα».
Για την Τουρκία, λέει ότι οι αποφάσεις του ΕΔΑΔ είναι το μεγαλύτερο «βαρίδι» από τα πολλά «βαρίδια» που κουβαλά μετά την εισβολή. «Σίγουρα πολύπλοκα πολιτικά προβλήματα, όπως το Κυπριακό, δεν μπορούν να επιλυθούν με δικαστικές αποφάσεις. Οι δικαστικές αποφάσεις όμως βοηθούν στην εξεύρεση λύσεων όπου και όταν υπάρχει η αναγκαία πολιτική βούληση», σημειώνει.
«Κατάκτηση» το ΕΔΑΔ, αλλά έχουμε δρόμο να διανύσουμε
-------------------------------------------------
Με αφορμή την απροθυμία της Τουρκίας να συμμορφωθεί με κάποιες από τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ που αφορούν την Κύπρο, οι νομικοί καταθέτουν τέλος τις απόψεις τους όσον αφορά τα επόμενα βήματα.
«Σίγουρα το κύρος του Δικαστηρίου μειώνεται από την αδυναμία του να επιβάλει συμμόρφωση προς τις αποφάσεις του», ωστόσο το ΕΔΑΔ «δεν παύει να είναι η μεγαλύτερη κατάκτηση των Ευρωπαίων πολιτών όλων των εποχών», λέει ο κ. Πουργουρίδης.
Σημειώνει ότι η Τουρκία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που αισθάνονται ότι οφείλουν να υλοποιούν τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ γρήγορα και αποτελεσματικά. «Και μιλώ για τις αποφάσεις που αφορούν παραβιάσεις σε βάρος Τούρκων πολιτών. Θα ήταν παράξενο να έσπευδε να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις που αφορούν πτυχές του Κυπριακού», λέει.
Αναφέρει τέλος ότι υπάρχουν και άλλες σημαντικές χώρες, όπως η Ρωσία, που ακολουθούν την ίδια τακτική. Η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι εξόχως δύσκολη, σημειώνει, το να αποβάλεις τις χώρες αυτές από το Συμβούλιο της Ευρώπης «είναι μια λύση, που όμως δεν θα λύσει το πρόβλημα», καταλήγει.
Και ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου προειδοποιεί ότι η αδυναμία εκτέλεσης των αποφάσεων του ΕΔΑΔ μειώνει το κύρος του Δικαστηρίου, ενώ προσθέτει ότι η εκτέλεση των αποφάσεων επαφίεται τελικά σε πολιτικό σώμα, την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Η πολιτική διάσταση της εκτέλεσης των αποφάσεων του Δικαστηρίου μειώνει το κύρος του, αλλά και υποβιβάζει το επίπεδο του ως Δικαστήριο της Δικαιοσύνης» αναφέρει.
Ο Αχιλλέας Δημητριάδης πιστεύει πως υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος που πρέπει να διανυθεί στο Στρασβούργο, σε σχέση με τις υποθέσεις κυπριακού ενδιαφέροντος. «Έχουμε 32 ατομικές υποθέσεις στο μοντέλο Λοϊζίδου που έχουν να παίρνουν €50 εκ. Για αυτές γίνονται διάφορες σκέψεις» λέει, ενώ αναφέρεται και στην υπόθεση «Λόρδος και άλλοι εναντίον Τουρκίας».
Πρόκειται για ομαδική προσφυγή, για την οποία το ΕΔΑΔ έχει επιδικάσει το 2012 συνολικές αποζημιώσεις ύψους πέραν των €20 εκ. ενώ διεκδικείται και η καταβολή ενός ετήσιου ποσού, πέραν των αποζημιώσεων, λόγω της γενικότερης άρνησης της Τουρκίας να συμμορφωθεί.
Ο κ. Δημητριάδης αναφέρεται ακόμη στην υπόθεση του χειροπράκτη Ντίνου Ραμόν, στο πλαίσιο της οποίας επιχειρείται να κατασχεθούν χρήματα της ΕΕ, τα οποία χρησιμοποιούνται προς όφελος της Τουρκίας για το προσφυγικό.
Υπενθυμίζει τέλος τις αποζημιώσεις στο πλαίσιο της Τέταρτης Διακρατικής Προσφυγής, όπου επιδικάσθηκαν €30 εκ. για τους αγνοούμενους και €60 εκ. για τους εγκλωβισμένους.
Ο δικηγόρος καταλήγει με μια εισήγηση προς τις αρχές. Όπως λέει, η Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία συνεισφέρει στην ευρωπαϊκή βοήθεια προς την Τουρκία για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με ένα ποσό της τάξης των 3 εκ. το χρόνο, «αντί να κόβει απόδειξη έναντι του εξ αποφάσεως χρέους των 90 εκ. δυστυχώς συνεχίζει να επιδοτεί την Άγκυρα, τη στιγμή που έχει να παίρνει».
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τέθηκε σε ισχύ στις 3 Σεπτεμβρίου 1953 και ακολούθως, το 1959, συστάθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για να επιβλέπει την εφαρμογή της. Υπολογίζεται ότι μεταξύ 1959 και 2017, το ΕΔΑΔ εξέδωσε περισσότερες από 20 χιλιάδες αποφάσεις.
ΚΥΠΕ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Μαθητής Δημοτικού στη Λευκωσία χτύπησε καθηγητές - Ενήμερη και η Υπουργός
• ExxonMobil: Προγραμματίζει νέες γεωτρήσεις σε τεμάχια 5 και 10 αρχές 2025
• Δύσκολες ώρες για παλαίμαχο ποδοσφαιριστή της Ομόνοιας - Έφυγε από την ζωή ο πατέρας του
Αίολη η αισιοδοξία για τη «διπλωματία του καφέ» -«Ναρκοθετεί» τα «ήρεμα νερά» η Άγκυρα
Ενώ η Λευκωσία αναμένει στο ακουστικό για τα επόμενα βήματα στο κυπριακό και για τη σύγκληση της πενταμερούς συνάντησης, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, καταρρίπτει όλα όσα προσπαθεί η Αθήνα να παρουσιάσει το τελευταίο διάστημα μέσω του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη περί ήρεμων νερών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες περνούν μέσα από το κυπριακό.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
